Ważne informacje o budowie piwnicy - jak wykonać ściany?

Czy warto budować piwnicę?

Podpiwniczenie domu ma wielu przeciwników, a większość projektów katalogowych to domy niepodpiwniczone. Jednak budując dom, szczególnie na małej działce, warto pomyśleć o piwnicy. Można tam będzie urządzić nie tylko pomieszczenia gospodarcze, ale również pokój rekreacyjny, hobbistyczny warsztat czy garaż. Zaletą podpiwniczenia jest również łatwość doprowadzenia wszelkich instalacji zewnętrznych i rozprowadzenia do poszczególnych pionów, a także ich naprawa bądź modernizacja.

Często podnoszony argument, że piwnica znacząco wpływa na podwyższenie kosztów budowy, w rzeczywistości nie ma uzasadnienia. W praktyce koszty wybudowania piwnicy są przynajmniej o 50% mniejsze niż postawienie oddzielnego budynku gospodarczego czy garażu. Istotnym przeciwwskazaniem dla budowy piwnicy może być wysoki poziom wód gruntowych.

Czy dom może być podpiwniczony częściowo?

Piwnica może zajmować tylko część powierzchni pod budynkiem, ale w niewielkich domach jednorodzinnych nie jest to dobre rozwiązanie. Przy pełnym podpiwniczeniu uzyskuje się dodatkową powierzchnię do zagospodarowania, koszt budowy będzie podobny i na dodatek łatwiej ją wybudować.

Częściowe podpiwniczenie przysparza wiele problemów wykonawczych, a zaniechanie pewnych robót może spowodować szkody w części podpiwniczonej. Kłopotliwe jest bowiem zabezpieczenie przed wnikaniem wilgoci przez ścianę oddzielającą piwnicę od części niepodpiwniczonej. W rezultacie, na gruntach słabo przepuszczalnych konieczne będzie zaizolowanie ścian nie tylko od strony zewnętrznej, ale również od środka w części bez piwnicy. Zakres robót ziemnych będzie podobny, przy czym w domu częściowo podpiwniczonym konieczny okaże się zakup piasku do wypełnienia przestrzeni pod podłogą na gruncie.

Wniosek - częściowe podpiwniczenie nie jest rozwiązaniem, które moglibyśmy polecić.

Fundament domu podpiwniczonego

Jakie są przeciwwskazania dla podpiwniczenia domu?

Podstawowy problem jaki pojawia się przy budowie domu podpiwniczonego, to ochrona części podziemnej przed wnikaniem wody. Szczególne zagrożenie niesie stale utrzymujący się wysoki poziom wód gruntowych, sięgający powyżej poziomu podłogi. Woda będzie wówczas wywierała stały nacisk hydrostatyczny, co ułatwi jej wnikanie do środka przez najmniejszą nawet nieszczelność. Przed takim zagrożeniem można, oczywiście, piwnicę zabezpieczyć, ale koszty inwestycyjne będą wysokie, a z czasem i tak mogą pojawić się przecieki. W takich warunkach lepiej zrezygnować z podpiwniczenia.

Schemat standardowej (lekkiej) izolacji przeciwwodnej budynku podpiwniczonego

Jak wykonuje się fundament schodkowy?

Fundament schodkowy wykonywany jest w przypadku, gdy dom ma częściowe podpiwniczenie. Wtedy ściany piwnicy fundamentowane są na większej głębokości niż pozostała część budynku. Ze względu na nierównomierne wypieranie gruntu przez obie części fundamentów, różnica między ich poziomami nie może być duża. Dlatego przejście z jednego poziomu posadowienia do drugiego musi przebiegać płynnie, właśnie za pośrednictwem tzw. ławy schodkowej. Wykonuje się ją w podobny sposób, jak pozostałą część fundamentów i tak samo zbroi, z tym że betonowana jest na skośnie ukształtowanym podłożu o kącie nachylenia nie większym niż 30°.

Wysokość ławy schodkowej, mierzona prostopadle do podstawy, powinna być nie mniejsza niż pozostałej części fundamentu, a stopnie utworzone na jej powierzchni nie wyższe niż 30 cm. Oczywiście, fundament schodkowy można zastąpić zwykłym fundamentem pod całym budynkiem - na głębokości posadowienia piwnicy - ale zwiększy to koszty, gdyż trzeba będzie zbudować wyższe ściany fundamentowe w części niepodpiwniczonej.

Jak grube powinny być ściany piwnic?

Podstawowy problem jaki pojawia się przy budowie domu podpiwniczonego, to ochrona części podziemnej przed wnikaniem wody. Szczególne zagrożenie niesie stale utrzymujący się wysoki poziom wód gruntowych, sięgający powyżej poziomu podłogi. Woda będzie wówczas wywierała stały nacisk hydrostatyczny, co ułatwi jej wnikanie do środka przez najmniejszą nawet nieszczelność. Przed takim zagrożeniem można, oczywiście, piwnicę zabezpieczyć, ale koszty inwestycyjne będą wysokie, a z czasem i tak mogą pojawić się przecieki. W takich warunkach lepiej zrezygnować z podpiwniczenia.

Sposób wykonania drenażu opaskowego

Czy ściany piwnic mogą być trójwarstwowe?

Ścian piwnicy nie należy wykonywać w typowym układzie warstw - gruba warstwa nośna, ocieplenie i cienka warstwa osłonowa. Właśnie ze względu na małą sztywność warstwy osłonowej, która pod naciskiem gruntu może ulec odkształceniu, taki układ jest niewłaściwy. Odkształcenie ściany powoduje z reguły uszkodzenie izolacji przeciwwodnej, co prowadzi do wnikania w nią wilgoci.

Przy typowych wymiarach bloczków fundamentowych 24x12x38 cm można wymurować ścianę piwnicy grubości 42 cm z izolacją grubości 6 cm. Rozwiązanie to zapewnia również symetryczne obciążenie ławy fundamentowej oraz zwiększa sztywność całej ściany, dzięki czemu można ograniczyć, a nawet wyeliminować, układanie zbrojenia wzmacniającego.

Z jakich materiałów budować ściany w piwnicy?

Do budowy ścian piwnicy wykorzystuje się głównie bloczki betonowe, betonowe pustaki zasypowe lub beton wylewany w deskowaniu. Ściany z bloczków betonowych są najpopularniejsze ze względu na stosunkowo niską cenę i nieskomplikowane wykonanie. Ich grubość może wynosić 24 lub 28 cm w układzie jednowarstwowym i więcej, gdy ściana stawiana będzie z dwóch rzędów bloczków. Betonowe pustaki zasypowe stosuje się przede wszystkim wtedy, gdy ściany wymagają zbrojenia lub chcemy uzyskać możliwie cienką ścianę o dobrej izolacji cieplnej. Po wymurowaniu pustaków w ścianie powstają pionowe kanały, w które można wstawić zbrojenie. Następnie kanały wypełnia się betonem lub keramzytem.

Monolityczne ściany piwnic warto postawić wówczas, gdy mamy możliwość wypożyczenia deskowania wielokrotnego użycia. Jego montaż przebiega bardzo szybko, a uzyskana powierzchnia ściany jest równa i gładka. W przeciętnym domu jednorodzinnym montaż takiego deskowania i wypełnienie go betonem zajmuje najwyżej dwa dni, a już po kolejnych 3-4 dobach deskowanie można rozebrać. Nie opłaca się natomiast wykonywać ścian monolitycznych w tradycyjnym deskowaniu. Przygotowanie szalunków jest bardzo pracochłonne, a niedostateczne usztywnienie często prowadzi do nieprzewidzianego zdeformowania muru.

Ściany piwnicy można również wykonać z pustaków betonowych ocieplonych wewnątrz styropianem lub bloczków keramzytobetonowych. Jednak są to rozwiązania znacznie droższe niż przy użyciu innych materiałów.

Najbardziej popularnymi materiałami wykorzystywanymi do wznoszenia ścian fundamentowych i piwnicznych są: pełne bloczki betonowe, keramzytobetonowe oraz silikatowe (fot. z lewej). Często stosowanym rozwiązaniem są betonowe fundamenty monolityczne, które wylewa się do przygotowanych wcześniej szalunków z desek (fot. środkowa). Jeszcze inne rozwiązanie polega na budowaniu ścian z pustaków zasypowych (fot. z prawej).

Jak ocieplić ściany piwnicy?

Przepisy wymagają, by ściana piwnicy stykająca się z gruntem, do głębokości 1 m poniżej terenu, miała opór cieplny nie mniejszy niż 1 m2•K/W w piwnicach ogrzewanych lub 0,8 m2.K/W w piwnicach nieogrzewanych. Wartości te odpowiadają współczynnikowi przenikania ciepła U odpowiednio: 1 W/(m2K) oraz 1,25 W/(m2K). Izolacyjność taką zapewnia już warstwa styropianu grubości 3-4 cm, ale w praktyce układa się grubsze płyty, najczęściej 5-6 cm i to na całej wysokości podziemnej części ściany piwnicy. Z takiej izolacji można zrezygnować, o ile do budowy wykorzystane zostaną bloczki o dobrej ciepłochronności lub ściana budowana będzie jako warstwowa.

Do izolacji cieplnej ściany układanej na zewnątrz muru najlepiej użyć styropianu typu PSN (wodoodpornego) lub płyt polistyrenu ekstrudowanego. Materiały te nie wymagają dodatkowej ochrony przed zawilgoceniem i mogą stykać się bezpośrednio z gruntem. Przyklejane są bezrozpuszczalnikowym lepikiem bezpośrednio na warstwie izolacji przeciwwodnej (przy okazji zapewniają dodatkową ochronę hydroizolacji przed uszkodzeniami mechanicznymi).

Ściany piwnicy można ocieplić również od środka. Będzie to szczególnie korzystne, gdy w podziemiu zaplanowano pomieszczenia wymagające dobrego ogrzewania, ale będą wykorzystywane przez krótki czas (np. siłownia, sauna). Zaizolowanie od wewnątrz pozwoli na szybkie ich ogrzewanie do pożądanej temperatury, a w pozostałym czasie może być w nich znacznie chłodniej. Do ocieplenia używa się płyt styropianowych EPS 70 (FS 15), które przykleja się do podłoża lub układa między profilami rusztu metalowego. Wykończenie powierzchni wykonuje się w formie tynku na siatce zbrojeniowej lub okładziny z płyt gipsowo-kartonowych, boazerii, czy paneli.

Redakcja BD
fot. otwierająca: Archiwum BD