Szczelny dach to połowa sukcesu w zabezpieczeniu domu przed wodą deszczową. Drugą jest dobrze dobrany i wykonany system rynnowy, który odprowadzi wodę poza budynek. Bez orynnowania woda z dachu zalewałaby ściany, niszcząc elewację. Ponadto woda nie powinna spływać bezpośrednio w pobliżu fundamentów budynku. Po usunięciu z dachu trzeba ją więc zagospodarować.
Orynnowanie powinno być uzupełnieniem każdego dachu, bez względu na to czym jest pokryty. Spotykane w niektórych publikacjach stwierdzenie, że rynny są niepotrzebne w domach krytych strzechą jest co najwyżej półprawdą. Takie obiekty miały tradycyjnie bardzo szerokie okapy (do 1 m) i to właśnie dzięki nim woda nie zaciekała na ściany. Ponadto rynny postrzegano jako niepasujące do stylu wiejskich chałup. Należałoby raczej stwierdzić, że rynny nie są niezbędne (choć im też nie zaszkodzą) w domach o bardzo szerokich i schodzących nisko nad ziemię okapach, niezależnie od tego, czym pokryto dach. Jednak takie domy to rzadkość.
Zasady doboru
EPD i katalog
W większości przypadków dobór orynnowania jest dość prosty. Skąd w takim razie biorą się kłopoty? Najczęściej to efekt niedopracowania szczegółów oraz nieprawidłowego montażu.
Domy jednorodzinne są obiektami stosunkowo małymi, o niewielkiej powierzchni dachu, w związku z tym wystarcza obliczenie przekroju rynien i rur spustowych metodami uproszczonymi. W tym celu wyznacza się tzw. efektywną powierzchnię dachu (EPD), a następnie dobiera wymiary orynnowania z tabel w katalogach producentów. Wzór do obliczenia EPD jest następujący (objaśnienie symboli na rysunku):
EPD = (W+H/2) · L
Jak widać liczy się zarówno powierzchnia rzutu, jak i nachylenie połaci. I słusznie, bo z bardziej stromego dachu woda spływa szybciej i ulega większemu spiętrzeniu w rynnach. Stopień spiętrzenia wody w lejach i rurach spustowych zależy z kolei od ich umiejscowienia.
Do rozważenia są tu 3 warianty:
a) rury spustowe na końcach rynien, w dachu dwuspadowym jest ich więc cztery. To najpopularniejszy układ, wyglądający estetycznie i umożliwiający łatwe odprowadzeni wody z dala od budynku. Niestety woda dopływa do każdego leja spustowego tylko z jednej strony, co uniemożliwia pełne wykorzystanie przepustowości;
b) rury spustowe pośrodku długości rynny. Trudniej je estetycznie wkomponować w elewację. Za to rura spustowa jest „zasilana” wodą z obu stron, dzięki czemu wykorzystujemy maksymalnie przepustowość kielicha spustowego (i samej rury). Jedna rura spustowa może dzięki temu zbierać wodę z dwa razy większej powierzchni dachu, niż w poprzednim rozwiązaniu;
c) rura spustowa za narożnikiem. Najmniej korzystny układ, występujący w dachach czterospadowych oraz komplikowanych wielopołaciowych. Dopuszczalną przepustowość należy przyjąć o ok. 20% mniejszą, niż w dla rur spustowych na krańcach rynny. Lepiej unikać stosowania rynien i rur spustowych o średnicy poniżej 90 mm. Dotyczy to również niewielkich dachów, na których nawet mniejsze rynny zapewniłyby wystarczającą przepustowość dla wody. Jednak do rynien trafiają także liście i drobne gałązki, a zimą może zamarzać w nich woda. Przy niewielkich średnicach prawdopodobieństwo zatkania rynien jest po prostu znacznie większe.
