- Włókno-cement: z czego powstaje ten materiał, jakie są właściwości tego materiału?
- Czy płytki włókno-cementowe układa się na ścianach dwuwarstwowych, ocieplonych metodą lekką suchą?
- Jakiej wielkości płytki z włókno-cementu stosuje się na elewacjach?
- Jakie są koszty wykonania takiej elewacji?
W polskim krajobrazie pokrycie dachowe na elewacji to rzecz dość nowa. Takie rozwiązanie spotyka się prawie wyłącznie w projektach indywidualnych, przygotowywanych na zamówienie odważniejszych inwestorów z grubszym portfelem. Jednakowy materiał na dachu i ścianach ma wyróżniać budynek, może też sprawić, że jego bryła wyda się monolitem.
Przypominająca naturalny łupek okładzina z włókno-cementu nada się do tego celu znakomicie. W Polsce nie jest jednak szczególnie popularna. Po pierwsze, to materiał drogi - kosztuje tyle, co bardzo u nas ceniona dachówka ceramiczna. Po drugie, niewielu dekarzy ma wprawę w jego układaniu.
Włókno-cement - co to takiego?
Materiał powstaje z cementu portlandzkiego (65-90%), włókien celulozowych, włókien z polialkoholu winylowego. Cement odpowiada za wytrzymałość, włókna zaś pełnią funkcję zbrojenia. W składzie - w zależności od producenta - pojawiają się jeszcze np. tuf wulkaniczny, kreda wapienna, zmielony włókno-cement z recyklingu. W procesie wytwarzania nakłada się na siebie kolejno cienkie warstwy mieszanki, które przed utwardzeniem są sprasowywane.
Produkt wykazuje dużą odporność na niekorzystny wpływ warunków atmosferycznych: mrozu, opadów, promieniowania UV. Jest trwały, niepalny, nie ulega zniekształceniom ani korozji. Nie poddaje się szkodnikom i grzybom, a jego właściwości nie zmieniają się z upływem czasu. Jest też dość lekki - metr kwadratowy takiego pokrycia waży kilkanaście kg.
Pewnym obciążeniem może być dla niego jeden z przodków, czyli produkowany z użyciem szkodliwego azbestu eternit. To też rodzaj włókno-cementu, w naszym kraju w latach 70. i 80. szalenie popularny jako pokrycie dachowe (ze względu na niską cenę i wysoką trwałość). Trzeba jednak wyraźnie powiedzieć, że wytwarzane obecnie płyty są bezpieczne i z azbestem nie mają nic wspólnego.
Do krycia dachów wykorzystuje się dwa rodzaje produktów z włókno-cementu: małoformatowe płytki i większe płyty faliste (rzadko, raczej na budynkach gospodarskich). Na niektórych dachach płytki pojawiają się również w miejscu obróbek blacharskich (okłada się nimi np. pasy podrynnowe) czy na kominach. Typowe małoformatowe płytki włókno-cementowe, używane do krycia dachów i obkładania elewacji, mają kształt kwadratu o boku 20, 30 lub 40 cm, ewentualnie prostokąta 30 × 60 cm. Niektóre mają ścięty narożnik. Ich grubość wynosi 4 mm, powierzchnia jest gładka bądź imituje naturalny łupek.
Na elewacjach mocuje się także płyty wielkoformatowe, ale te nie są materiałem pokryciowym, a w budownictwie jednorodzinnym w Polsce stosuje się je sporadycznie. Są zdecydowanie większe, np. 1,5 × 3 m i grubsze (do 18 mm).
Ocieplenie metodą lekką suchą
Płytki włókno-cementowe układa się na ścianach dwuwarstwowych, ocieplanych metodą lekką suchą, podobnie jak siding winylowy czy deski elewacyjne. W tej metodzie, izolację termiczną i okładzinę elewacyjną podtrzymuje ruszt, mocowany do ściany przy użyciu śrub i kołków - bez kleju i zaprawy. Ocieplenie, przeważnie z półtwardych lub twardych płyt wełny mineralnej, rzadziej ze styropianu, układa się między listwami rusztu. Ten robi się z dobrze wysuszonych i zaimpregnowanych listew sosnowych albo świerkowych, o szerokości 4-5 cm. Można też zastosować ruszt aluminiowy. Listwy umieszcza się w rozstawie, który umożliwia układanie wełny na lekki wcisk, bez przycinania i sztukowania.
Dobrą praktyką jest mocowanie rusztu i ocieplenia w dwóch prostopadłych warstwach. Jego grubość powinna w sumie wynosić 15-20 cm. Jeżeli ocieplenie daje się w dwóch warstwach, należy to robić tak, żeby łączenia płyt się nie pokrywały. Na termoizolacji układa się (z 5-10 cm zapasem na połączeniach) paroprzepuszczalną folię wiatrochronną, co zapobiegnie jej zawilgoceniu. Folię przyczepia się do listew zszywkami, a zakłady uszczelnia taśmą samoprzylepną.
Ta metoda ocieplania budynków jest prosta, nie wymaga doświadczenia ani skomplikowanych narzędzi. Korzystając z niej, można ocieplać wszelkie ściany (stare i nowe, murowane, drewniane), przy każdej pogodzie (pod warunkiem zabezpieczenia wełny przed deszczem).
Elewacja z płytek włókno-cementowych
Małoformatowe płytki włókno-cementowe (niekiedy nazywane płytkami dachówkowymi) można układać na wiele sposobów. Wyróżniamy m.in. krycie niemieckie (stosowane na pełnym deskowaniu, tu rzędy płytek są nachylone), francuskie (na łatach, płytki układane są w karo), podwójne (płytki układa się z podwójnym zakładem). W kryciu niemieckim - w zależności od kierunku, w którym najczęściej wieje wiatr - używa się płytek ściętych lewo- lub prawostronnie i układa je od lewej do prawej, albo odwrotnie. Krycie woszczynowe, poziome pętelkowe, prostopadłościenne, ścisłe stosuje się tylko na elewacjach.
Wydaje się, że montaż tej okładziny jest łatwy. Nic bardziej mylnego - ułożenie płytek dachówkowych, szczególnie na ścianie, wymaga doświadczenia. Jeżeli chcemy, żeby elewacja i dach wyglądały dobrze, szukajmy fachowców wprawionych w ich układaniu, przeszkolonych przez producenta pokrycia czy stowarzyszenie dekarzy.
W domu przedstawionym na fotografiach, dach i ściany pokryto grafitowymi, prostokątnymi płytkami o wymiarach 30 × 60 cm i grubości 4 mm, o powierzchni imitującej naturalny łupek. Dach nie ma okapu, więc połać płynnie przechodzi w ścianę. Wykonano krycie podwójne, które dzięki dużym zakładom stanowi pewną ochronę przed deszczem. Okładzinę przytwierdzono do łat nabitych na kontrłaty. Przed rozpoczęciem montażu płytek należy rozplanować ich ułożenie tak, żeby ograniczyć docinanie. Jeżeli nie da się go uniknąć, trzeba uważać przy krawędziach krytych płaszczyzn - skrajne płytki muszą być wystarczająco duże, żeby dało się je solidnie zamocować do łaty.
Zgodnie z instrukcją, przybija się je ocynkowanymi gwoździami, przeważnie o wymiarach 2,8 × 35 mm. Można dać również gwoździe ze stali nierdzewnej bądź miedzi. Dodatkowo stosuje się haczyki, które zabezpieczają okładzinę przed zerwaniem, np. przez silne podmuchy wiatru. Na każdą płytkę przypadają dwa gwoździe i haczyk. Niektóre płytki mają fabrycznie przygotowane otwory na gwoździe, w innych wycina się je za pomocą nożyc-dziurkacza lub wierci (wiertarką bez udaru!). Do cięcia używa się specjalnych nożyc do włókno-cementu, nożyc ręcznych, gilotyny lub młotka dekarskiego i kowadełka. Nie wolno korzystać z pił ręcznych i mechanicznych, które szarpią krawędzie.
Ruszt z łat i kontrłat zapewnia przestrzeń wentylacyjną, niezbędną między elewacją i ociepleniem. Wlot i wylot szczeliny wentylacyjnej zasłania się metalową siatką, chroniącą przed gryzoniami.
Przy kryciu dachów i elewacji tym materiałem bardzo ważne jest zachowanie określonych przez producentów minimalnych zakładów płytek. Przy zbyt małych, pokrycie może przeciekać. Generalnie, na dachu, im mniejszy kąt jego nachylenia, tym większy powinien być zakład. Na pionowych ścianach woda może wciskać się w luki między płytkami nawet na 2 cm (w wyniku działania silnego wiatru, gromadzenia się pyłu między płytkami), na dachu o spadku 25° na 5 cm!
Elewacja z płytek włókno-cementowych - koszty
Płytki włókno-cementowe, w zależności od wielkości, kosztują od przeszło 2 do 10 zł za sztukę. Przy przedstawionym na zdjęciach kryciu podwójnym, na m2 potrzeba 12-13 płytek o rozmiarze 30 × 60 cm, co oznacza, że cena okładziny przekracza 100 zł/m2 (9-11 zł/płytka). Jej ułożenie to przynajmniej 40 zł/m2. Specjalne elewacyjne płyty z włókno-cementu są jeszcze droższe. Doliczyć trzeba jeszcze koszt rusztu i ocieplenia metodą lekką suchą - ok. 100 zł/m2.
Gwarancja na płytki dachówkowe wynosi zazwyczaj 30 lat. Ich żywotność szacuje się na lat 50. Do tego pokrycia dostępne są także akcesoria dachowe (z włókno-cementu lub tworzywa): gąsiory, naroża dachu, kominki wentylacyjne...
tekst i zdjęcia: Janusz Werner
Dodaj komentarz