Kotły gazowe
Pierwszym elementem, którym się różnią, jest sposób montażu. Kotły gazowe oferowane są w wersji wiszącej i stojącej. Te pierwsze – lekkie i niewielkich rozmiarów – z łatwością można wpasować w rząd wiszących szafek kuchennych. Jeżeli jednak mają zasobnik, zajmują więcej miejsca. Urządzenia stojące mają zazwyczaj wbudowany zasobnik c.w.u., dlatego też są większe od modeli wiszących. Ze względu na ich rozmiary i wagę, nie nadają się do zamocowania na ścianie.
Z punktu widzenia efektywności pracy znacznie ważniejszy jest podział na kotły tradycyjne (konwencjonalne) i kondensacyjne. Te pierwsze są mniej wydajne, ponieważ nie wykorzystują całej energii zawartej w spalanym paliwie. Chodzi o parę wodną, która jest produktem spalania gazu. W urządzeniach tradycyjnych trafia ona do komina. W kotłach kondensacyjnych ulega natomiast skropleniu, dzięki czemu można odzyskać zawartą w niej energię cieplną (stąd często spotykana w ich przypadku sprawność powyżej 100%). Modele kondensacyjne są nieco droższe od tradycyjnych, ponadto wymagają zapewnienia odpływu kondensatu wypływającego z kotła. W zamian otrzymujemy jednak urządzenie, które ma sprawność przeciętnie o 15% wyższą od kotła konwencjonalnego i zużywa mniej gazu.
Urządzenia grzewcze zasilane gazem mogą mieć otwartą lub zamkniętą komorę spalania. Kocioł z otwartą komorą pobiera powietrze do spalania gazu z pomieszczenia, w którym go zainstalowano, a spaliny trafiają do przewodu kominowego. Takie urządzenie wymaga bardzo sprawnego systemu wymiany powietrza. Przy czym – ze względu na ryzyko przedostania się spalin do pomieszczenia – dopuszczalna jest tylko wentylacja grawitacyjna (w mechanicznej wentylator mógłby spowodować odwrócenie ciągu w kominie i cofnięcie spalin do wnętrza). Ze względów bezpieczeństwa, kotłów z otwartą komorą spalania lepiej nie montować w łazience lub kuchni, ale w wydzielonej kotłowni, ewentualnie w dobrze wentylowanym pomieszczeniu gospodarczym.
Nieco droższe, ale znacznie bezpieczniejsze, są urządzenia z zamkniętą komorą spalania (takie kotły dominują zreszą w sprzedaży). Dzięki wbudowanemu wentylatorowi, zapewniają zasysanie z zewnątrz niezbędnego powietrza oraz odprowadzanie tamże spalin. Działają niezależnie od wentylacji w pomieszczeniu – w takim wariancie nie trzeba więc rezygnować z mechanicznego systemu wymiany powietrza. Zamknięta komora spalania w kotle nie przysparza problemów z wychładzaniem wnętrz, a wyposażone w nią urządzenia można montować nie tylko w kotłowni, ale też w korytarzu, kuchni czy łazience. Wszystkie obecnie produktowane kotły z zamknietą komorą spalania to urządzenia kondensacyjne.
W domach wolnostojących, przy zastosowaniu kotła z zamkniętą komorą spalania o mocy do 21 kW, komin wyprowadzony ponad dach można zastąpić przewodem powietrzno-spalinowym przechodzącym poziomo przez ścianę zewnętrzną.
Ze względu na sposób przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.), kotły gazowe dzieli sie na trzy grupy:
- jednofunkcyjne – podgrzewają wodę zgromadzoną w 100–200-litrowym zbiorniku. Oznacza to konieczność wygospodarowania miejsca na zasobnik – w praktyce potrzebna jest do tego wydzielona kotłownia. Dzięki tzw. pętli cyrkulacyjnej, ciepła woda będzie przez cały czas krążyć pomiędzy punktami poboru i zasobnikiem. W efekcie po odkęceniu kranu nie musimy spuszczać z rur już wychłodzonej wody, ciepła jest obiegu. Takie urządzenia dobrze sprawdzają się w większych domach, gdzie c.w.u. pobiera się w wielu oddalonych od kotła punktach;
- dwufunkcyjne – są połączeniem kotła ogrzewającego dom z przepływowym podgrzewaczem ciepłej wody. Nie mają zasobnika (zajmują więc mniej miejsca), a c.w.u. podgrzewają na bieżąco, tylko w razie potrzeby. Są polecane przede wszystkim do budynków, w których wszystkie punkty poboru wody znajdują się blisko kotła;
- dwufunkcyjne z zasobnikiem – wyposażone w niewielki zbiornik (np. 50 l), są połączeniem dwóch powyższych typów. Kocioł zaczyna podgrzewać c.w.u. przepływowo dopiero wtedy, gdy skończy się ta z zasobnika. Można do niego podłączyć pętlę cyrkulacyjną.
Podobnie jak w przypadku kotłów na paliwa stałe, moc kotła gazowego powinna odpowiadać faktycznemu zapotrzebowaniu na ciepło. Parametr ten jest określony w projekcie domu. W przypadku modernizacji budynku nie obędzie się natomiast bez skorzystania z pomocy fachowego instalatora. W domach jednorodzinnych montuje się zazwyczaj kotły o mocy 15–24 kW (w przypadku urządzeń jednofunkcyjnych) oraz 17–27 kW (modele dwufunkcyjne).
Jak wspomniano, kocioł z otwartą komorą spalania najlepiej umieścić w wydzielonej kotłowni, wyposażonej w wentylację grawitacyjną. Minimalna kubatura takiego pomieszczenia to 8 m³. Modele z zamkniętą komorą spalania można zaś instalować w tzw. pomieszczeniach nieprzeznaczonych na stały pobyt ludzi. Może to być kuchnia, łazienka, korytarz, przedpokój. W tym przypadku minimalna kubatura to 6,5 m³, a pomieszczenie nie może być niższe niż 2,2 m (lub 1,9 m – o ile dom wzniesiono przed 2002 r.).
Kotły olejowe
Tego typu urządzenia nie są w naszym kraju stosowane powszechnie, choć mają sporo zalet. Pod względem komfortu obsługi są zbliżone do modeli zasilanych gazem, ale wymagają dość częstej regulacji i czyszczenia palnika. Produkowane są głównie jako stojące, wyposażone w palnik jedno- lub dwustopniowy. W odróżnieniu od kotłów gazowych – działają one w cyklu włącz/wyłącz. Palnik uruchamiany jest i gaszony w zależności od zapotrzebowania na ciepło. Wpływa to na pewne zmniejszenie sprawności kotła, spowodowane stratą rozruchową i postojową (przy wyłączonym palniku komora spalania ulega wychłodzeniu). W kotłach z palnikiem dwustopniowym straty te są mniejsze, gdyż dłużej pracuje on na pierwszym biegu, a przy wzroście zapotrzebowania na ciepło – włącza się drugi bieg. Ponieważ palnik funkcjonuje jako urządzenie nadmuchowe, aktywny kocioł jest dość głośny, co musimy brać pod uwagę przy planowaniu lokalizacji kotłowni.
Wykorzystanie do ogrzewania oleju opałowego wymaga wydzielenie pomieszczenia na kocioł i zbiornik, choć sam zbiornik można ulokować pod ziemią na posesji.
Ile to kosztuje?
Na markowy kocioł gazowy trzeba przeznaczyć 2500–8000 zł. Urządzenia olejowe są droższe, zapłacimy za nie od 10 000 do ponad 20 000 zł.
