Jak wybudować komin bez błędów?

Jakie wymagania musi spełniać komin?

Nowoczesne kominy przede wszystkim mają gwarantować dobry ciąg odprowadzanych gazów i być szczelne. Muszą mieć solidną i trwałą konstrukcję gwarantującą bezpieczeństwo pożarowe. Ponadto - w zależności od tego czy są to kominy spalinowe, dymowe czy wentylacyjne - powinny być odporne na spaliny, wilgoć, kwaśny kondensat, zmianę temperatury w szerokim zakresie oraz naprężenia materiałowe, powstające podczas ich pracy.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego, mają spełnić następujące wymagania:

• niedopuszczalne jest, by spaliny i pożar sadzy w kominie spowodowały pożar w budynku;
• podczas przepływu przez komin spalin o temperaturze na wlocie do 500°C, powierzchnie zewnętrzne komina nie mogą się nagrzewać powyżej 100°C;
• w przypadku pożaru sadzy w kominie (1000-1200°C), temperatura na zewnątrz nie może przekroczyć 160°C;
• w razie pożaru na zewnątrz komina, musi on wykazać stateczność i odporność ogniową przez co najmniej 60 minut i nie powodować niedopuszczalnie wysokiej temperatury na powierzchni komina na innych kondygnacjach budynku.

Roboty polegające na wykonaniu kominów zaliczane są do tych, które powinny być prowadzone pod nadzorem kierownika budowy i (jeśli jest ustanowiony) inspektora nadzoru inwestorskiego.

Jakiekolwiek błędy w budowie mogą spowodować trudności lub też uniemożliwić odebranie budynku i oddanie go do użytkowania. Ponadto ich naprawa zwykle jest trudna i bardzo kosztowna. Warto więc szczególnie dobrze tych prac dopilnować.

Budowa komina - dostępne rozwiązania

Obecnie dostępnych jest wiele systemów kominowych. Odchodzi się od murowania kominów z cegły, ponieważ tego typu rozwiązanie jest bardzo czasochłonne. Najczęściej wykorzystuje się różnego rodzaju systemy kominowe z pustaków ceramicznych, keramzytobetonowych lub betonowych oraz ze stali. Zbudowanie komina systemowego jest dużo łatwiejsze niż murowanie go z cegieł. Gotowe kominy zajmują też mniej miejsca w budynku niż murowane.

Prefabrykowane systemy kominowe są obecnie najczęściej stosowane w nowych domach jednorodzinnych. (fot. po prawej: Presto, po lewej: Schiedel)

W nowych domach na ogół projektuje się kominy systemowe z kształtek kominowych przeznaczonych do kotłów na paliwo stałe (odporne na wysoką temperaturę, lecz wrażliwe na kondensat), gazowych (odporne na kondensat ale nieprzystosowane do bardzo wysokiej temperatury) albo uniwersalne (niewrażliwe zarówno na kondensację, jak i wysoką temperaturę dymu).

Natomiast kominy stalowe stawiane są najczęściej w budynkach modernizowanych, w których nie ma możliwości posadowienia kominów z pustaków. Nie potrzebują fundamentu, wystarczy np. zakotwić je do ściany nośnej (wewnętrznej lub zewnętrznej). Produkty żaroodporne używane są na kanały dymowe do kominków i kotłów na paliwa stałe. Stal kwasoodporną wykorzystuje się przede wszystkim na kanały spalinowe do kotłów gazowych i olejowych, zaś wyroby emaliowane - na przewody do kotłów z podajnikiem oraz kominków.

Komin zewnętrzny zakotwiony do ściany budynku, nie wymaga kucia stropu i przeróbek połaci dachu. (fot. Komin-Flex)

Na rynku dostępne są też kominy ceramiczno-stalowe, w których przewód wewnętrzny jest ceramiczny, a obudowa - stalowa. Taki komin jest lekki, łatwy w montażu i nie wymaga fundamentu, można więc go postawić w miejscu, gdzie nie ma stopy fundamentowej.

Budowa komina - dobór właściwych wyrobów

Kominy pełnią różne funkcje. Mogą mieć przewody wentylacyjne, spalinowe albo dymowe. Istotne jest, by do ich budowy użyć odpowiednich wyrobów. Kształtki wentylacyjne nie nadają się do wykonywania przewodów dymowych i spalinowych. Mają zazwyczaj mniejszy przekrój, niż wymagają tego urządzenia do nich podłączane (kominki lub kotły).

Nie są też przystosowane do pracy w warunkach przewidzianych dla wyrobów do produkcji przewodów spalinowych bądź dymowych, na które może działać wysoka temperatura oraz kwasy. Między innymi dlatego te elementy należy zawsze wykorzystywać zgodnie z przeznaczeniem, które określa producent.

Budowa komina - wysokość ponad dach

Aby zapewnić właściwy ciąg, szczyt komina powinien być wyprowadzony na odpowiednią wysokość ponad płaszczyznę dachu. Zgodnie z normą PN-B-10425:1989 (Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły - Wymagania techniczne i badania przy odbiorze), wysokość ta zależy od rodzaju pokrycia, kąta nachylenia połaci oraz przeszkód znajdujących się w odległości mniejszej niż 10 m od komina. Spełnienie tych wymagań powinno być uwzględnione w projekcie budynku.

Wysokość komina zależy od kąta nachylenia dachu i rodzaju pokrycia. Minimalna wysokość to 30 cm ponad kalenicę dachu. (fot. Creaton Polska)

Budowa komina - przygotowanie fundamentu

Kominy są elementami, które powinny być posadowione w sposób zapewniający ich stateczność. Są to konstrukcje wysokie o dużej smukłości, więc nawet najmniejsze odchylenie od pionu jest poważnym błędem, który może być przyczyną jego awarii.

Jeżeli komin będzie ustawiony na parterze, to należy posadowić go na stopie fundamentowej lub poszerzonej żelbetowej ławie fundamentowej. Oczywiście, kształtki kominowe zabezpiecza się za pomocą hydroizolacji przed podciąganiem kapilarnym wilgoci.

Jeśli natomiast komin zaczyna się od stropu, to powinien on być odpowiednio wzmocniony, by był odporny na obciążenie punktowe spowodowane dużą masą komina.

Kominy zewnętrzne (stalowe) umieszcza się na konsoli wsporczej, przymocowanej do ściany, ewentualnie na niewielkim fundamencie. Dodatkowo, co kilka metrów mocuje się je do ściany budynku.

Budowa komina - trwałość konstrukcji

Kominy muszą być wybudowane w sposób, który zapewni ich trwałość i bezpieczne użytkowanie. Wyloty kominów są usytuowane w miejscach trudno dostępnych (na dużych wysokościach), dlatego ważne jest solidne przeprowadzenie wszystkich prac z rusztowań i pomostów roboczych, wykorzystywanych podczas budowy.

Istotne jest wykonanie następujących robót:

• zamontowanie czapek kominowych;
• zabezpieczenie wylotów kominów przed ptakami;
• ukształtowanie ocieplenia przy wylotach kominowych w taki sposób, aby woda deszczowa spływała na zewnątrz a nie w kierunku komina;
• osadzenie obróbek blacharskich przy przejściu komina przez dach;
• ocieplenie komina w miejscu przejścia przez dach i nad dachem;
• wykończenie powierzchni ścian komina.

Budowa komina - niezbędne dylatacje

Niedopuszczalne jest ocieplanie komina w miejscu przejścia przez dach za pomocą styropianu, którego temperatura termicznego rozkładu jest niższa niż temperatura, do jakiej może się komin nagrzać. Styropian jest odporny na działanie maksymalnie 80°C, powyżej których mięknie i topi się.

W przypadku przewodów dymowych, które odprowadzają dym z kominków i kotłów na paliwa stałe, czyli urządzeń o wysokiej temperaturze spalin, trzeba mieć na uwadze to, że narażone są one na zapalenie się sadzy, dlatego konieczne jest wykonanie izolacji z wełny mineralnej. Niepalny materiał ma za zadanie zabezpieczyć np. drewnianą konstrukcję więźby przed działaniem wysokiej temperatury.

Uwaga! Na kominach nie można wspierać innych elementów budynku, takich jak stropy, belki.

Właściwe użytkowanie komina

Komin powinien być tak zbudowany, by podłączone do niego urządzenia dobrze funkcjonowały. Jeśli do komina będzie podłączony wkład kominkowy, to trzeba przewidzieć odpowiednie położenie wyczystki oraz możliwość przyłączenia go za pomocą trójnika. Jeśli urządzenie będzie generować dużą ilość skroplin, to również trzeba uwzględnić odprowadzenie ich do odpływu do kanalizacji, wyposażonego w syfon (by uniknąć nieprzyjemnych zapachów z instalacji). W przypadku kratek wentylacyjnych, właściwa ich liczba ma być ulokowana w ścianach kominów.

Budowa komina - prace pod nadzorem

Murowanie komina to prace, które ulegają zakryciu. Oznacza to, że podczas budowy komin powinien być na bieżąco sprawdzany, a gotowy odebrany przez kierownika budowy lub (jeśli jest ustanowiony) inspektora nadzoru inwestorskiego.

Zgodnie z prawem budowlanym, do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy - zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia albo odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami albo ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru. Te same obowiązki dotyczą inspektora nadzoru inwestorskiego.

Osoby nadzorujące powinni sprawdzić:

• posadowienie komina;
• wykonanie hydroizolacji;
• sposób łączenia kształtek kominowych;
• stosowanie odpowiedniej zaprawy;
• jakość elementów składowych;
• solidność wszystkich robót związanych z budową komina.

Stawianie komina, jak wszystkie inne prace, wymaga kontroli kierownika budowy na każdym etapie montażu. (fot. Plewa)

Systematyczne przeglądy komina

Kominy - a w zasadzie budynki - powinny być tak wykonane, by można było cyklicznie przeprowadzać obowiązkowe przeglądy wszystkich przewodów. Wymóg ten dotyczy każdego budynku. Aby kominiarz mógł bezpiecznie poruszać się po dachu konieczne jest zamontowanie na nim wyłazu dachowego oraz łat lub stopni kominiarskich.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, kanały dymowe muszą być czyszczone co 3 miesiące w okresie użytkowania, natomiast spalinowe - co 6 miesięcy. Drożność kanałów wentylacyjnych należy sprawdzać nie rzadziej, niż raz w roku. Przeglądów powinien dokonywać kominiarz, sporządzić protokół sprawdzenia lub wpisać się do książki obiektu (jeśli taka jest).

Redaktor: Tomasz Rybarczyk
fot. otwierająca: Plewa