Schody w ogrodzie, oprócz podstawowej funkcji, jaką jest pokonywanie różnicy poziomów, stanowią często jedną z największych ozdób ogrodu. Odpowiednie wkomponowanie ich w otoczenie spowoduje, że staną się niezwykle interesującym elementem kompozycji.
Data publikacji: 2005-10-21
Data aktualizacji: 2024-10-14
Schody w ogrodzie pełnią nie tylko funkcję użytkową, ale również dekoracyjną, stając się ważnym elementem kompozycji przestrzeni. Ich odpowiednie wkomponowanie może wzbogacić estetykę ogrodu, jednak niewłaściwe wykonanie może zakłócić harmonię otoczenia. Materiały użyte do budowy schodów powinny być dostosowane do charakteru miejsca, np. pasujące do elewacji domu lub uzupełniające naturalny krajobraz. Istotnym aspektem jest ich bezpieczeństwo – materiały muszą być antypoślizgowe i odporne na mróz. Kamień, drewno, cegła i żwir często stosowane są w różnych połączeniach, tworząc interesujące kontrasty. Schody mogą być proste lub meandrujące, a także wyposażone w podesty zmieniające kierunek biegu. Ważne jest zachowanie odpowiednich proporcji stopni, stabilność konstrukcji oraz umożliwienie odpływu wody z ich powierzchni. W przypadku większych nachyleń konieczne jest montowanie balustrad, aby zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom.
Schody lub stopnie można znaleźć w większości istniejących ogródków przydomowych. Głównym ich przeznaczeniem jest ułatwienie komunikacji pomiędzy różnymi poziomami, ale coraz częściej przyczyniają się też do znacznego poprawienia estetyki lub stanowią główny element kompozycji ogrodu.
Dobrze zaprojektowane i wybudowane schody w ogrodzie są dekoracyjnym elementem plastycznym, dopełniającym właściwie skomponowaną przestrzeń. Współgrające z całością ogrodu mogą stać się jego centralnym punktem, a odpowiednio i atrakcyjnie wkomponowane w pochyłość terenu będą stanowić wspaniały akcent architektoniczny. Nieprawidłowe ich wykonanie może doprowadzić do zburzenia istniejącej harmonii i zepsucia estetyki ogrodu.
O formie schodów decydują przede wszystkim materiały zastosowane do ich budowy. Przy wyborze należy kierować się kilkoma zasadami. W pierwszej kolejności trzeba wziąć pod uwagę miejsce, gdzie schody zostaną zlokalizowane.
Jeśli znajdują się w pobliżu domu, muszą pasować do elewacji budynku, barwy podmurówki, posadzki . Natomiast zupełnie inny charakter powinny mieć, gdy prowadzą nad wodę lub do zacisznego zakątka w głębi ogrodu.
Podstopnice wykonano z kamieni, pomiędzy którymi ułożono darń. Takie rozwiązanie będzie pracochłonne w utrzymaniu ze względu na utrudnione koszenie trawy, jednak niewątpliwy urok takich schodów wart jest poświęcenia (fot. Ogrody Dankiewicz)
Ważny jest również wybór rodzaju materiału, który w dużej mierze decyduje o bezpieczeństwie użytkowania. Powinien on być przeciwpoślizgowy i odporny na destrukcyjne działanie mrozu. Kamienne ciosy oraz bryły zastosowane do budowy stopni muszą mieć powierzchnię szorstką, niewypolerowaną, zaś drewniane belki powinny być żłobione i zaimpregnowane.
Do budowy schodów można wykorzystać kilka rodzajów materiałów. Bardzo efektownie prezentują się połączenia drewna z kamieniem łamanym, cegłą, żwirem lub grysem. Należy dobierać surowce kontrastowe, różniące się fakturą, formą, a przede wszystkim kolorystyką.
Infografika: 7 rodzajów materiałów na schody w ogrodzie
W miejscach mało uczęszczanych można zdecydować się jedynie na wzmocnienie krawędzi stopni drewnianymi belkami, kamieniem, cegłami, zaś na ich powierzchni pozostawić ubite podłoże i uzupełnić do krawędzi darnią lub żwirem.
Malowniczo wyglądają schody w ogrodzie wykonane z nieregularnych kamiennych bloków lub krążków z pni drzew stabilnie umocowanych w gruncie. Takie rozwiązanie można zastosować w miejscu ustronnym, mało uczęszczanym. Natomiast ze względu na trudności w utrzymaniu i użytkowaniu, należy unikać go w reprezentacyjnym otoczeniu, na przykład przed domem.
Typowym, funkcjonalnym schodom można nadać niepowtarzalny wygląd poprzez wprowadzenie roślinności w szczeliny połączeń materiałów. Należy jednak dobrać takie gatunki, które odporne są na częste deptanie i nie są przy tym ekspansywne. Jeszcze prostszym rozwiązaniem jest wprowadzenie bujnej szaty roślinnej wzdłuż biegu schodów. Takie działanie spowoduje, że na prostych schodach zaczną tworzyć się plastyczne zakola.
Dobrze zaprojektowane schody w ogrodzie powinny być łagodnie nachylone i dostatecznie szerokie, by użytkownik mógł wygodnie się po nich poruszać. Najczęściej buduje się schody proste, biegnące po linii, jeśli jednak ukształtowanie terenu na to pozwala można zmienić kierunek biegu nawet o 180° przez wprowadzenie podestów.
Rośliny rosnące po obu stronach prostych schodów znakomicie współgrają z otoczeniem (fot. Monument)
Typowe kształty schodów
Najczęściej w ogrodach buduje się schody proste. Urozmaicenie z pewnością wprowadzą schody w ogrodzie, których stopnie będą meandrowały. Trzeba jednak pamiętać o wygodzie użytkowania i unikać układania stopni mijających się. Jeśli ukształtowanie terenu i plan ogrodu na to pozwalają, dobrze jest zastosować schody z tzw. spocznikiem, który może zmienić kierunek biegu schodów o 90° lub nawet o 180°.
Budowa schodów
Przy budowie schodów należy zwrócić szczególną uwagę na płaszczyznę stopni. Poszczególne elementy muszą być stabilnie osadzone w gruncie z lekkim spadkiem umożliwiającym odpływ wody. Na stopniach całkowicie poziomych po obfitych opadach deszczu pozostaje woda, co stwarza zagrożenie szczególnie zimą podczas występowania mrozów.
Optymalna wysokość stopnia wynosi 14-15 cm, zaś głębokość 35-40 cm. Minimalna szerokość schodów przewidziana jest na wygodne, swobodne przejście jednej osoby i wynosi około 65-70 cm. Przy schodach budowanych na skarpie o nachyleniu większym niż 5% niezbędne jest wykonanie balustrady.
Budowa schodów ogrodowych
Redaktor: Anna Grąziewicz fot. otwierająca: Ogrody Dankiewicz
FAQ Pytania i odpowiedzi
Jaką rolę pełnią schody w ogrodzie?
Schody w ogrodzie pełnią funkcję praktyczną, ułatwiającą pokonywanie różnicy poziomów, a także estetyczną, stając się często ozdobą ogrodu i centralnym punktem kompozycji.
Co decyduje o formie i wyglądzie schodów?
O formie schodów decydują głównie materiały użyte do ich budowy oraz sposób ich wkomponowania w otoczenie, aby współgrały z resztą ogrodu i architekturą.
Jakie materiały najlepiej nadają się do budowy schodów w ogrodzie?
Do budowy schodów można wykorzystać kamień, drewno, cegłę, żwir, a także ich połączenia. Ważne, aby materiały były przeciwpoślizgowe i odporne na mróz.
Jakie są zalecenia dotyczące projektowania schodów?
Schody powinny być łagodnie nachylone, dostatecznie szerokie, z możliwością wprowadzenia podestów zmieniających kierunek biegu. Ważne są również proporcje wysokości i głębokości stopni.
Na co należy zwrócić uwagę przy budowie schodów ogrodowych?
Podczas budowy schodów należy zadbać o stabilne osadzenie stopni, niewielki spadek umożliwiający odpływ wody oraz odpowiednią wysokość, głębokość i szerokość stopni, a przy większym nachyleniu - o wykonanie balustrady.