W każdym ogrodzie nawierzchnie muszą tworzyć dobrze przemyślany układ - usprawniający komunikację i zapobiegający deptaniu trawnika. Jeśli będą wykończone odpowiednim materiałem, posłużą przez lata, nadając otoczeniu pożądany charakter.
Nawierzchnie utwardzone to nie odrębny element przestrzeni wokół domu - powinny wpisywać się w układ roślinności, pasować do stylu ogrodu. Właściwie dobrane pozwolą uzyskać wrażenie harmonii. Możemy rozplanować je sami, choć najlepiej jeśli całość zaaranżuje architekt krajobrazu.
To, jakie produkty stosuje się do wykańczania traktów, w dużej mierze zależy od przeznaczenia tych ostatnich. Jeżeli będą poruszać się po nich tylko piesi, wybór jest spory. Ruch kołowy wymaga zapewnienia wysokiej odporności na obciążenie, co zawęża asortyment. Niektóre materiały mają wszechstronne zastosowanie, inne nadają się jedynie tam, gdzie nie będą intensywnie eksploatowane - np. na tarasy.
* Ceny ostateczne u dystrybutorów zależą m.in. od poziomu rabatów, aktualnych promocji oraz kosztów transportu i mogą się różnić w poszczególnych punktach sprzedaży. Podane ceny są szacunkowe.
Trakty piesze w obrębie posesji to przede wszystkim ścieżki oraz tarasy. Nawierzchnia tarasu powinna być przede wszystkim równa, aby komfortowo się po niej chodziło i możliwe było stabilne ustawienie mebli ogrodowych (ażurowe kostki czy płyty nie są najlepszym rozwiązaniem). Ważna jest też odporność na zabrudzenie i łatwość utrzymania w czystości. Taras można bowiem uznać za salon pod chmurką, często przyjmujemy na nim gości - nieestetyczne plamy z kawy, wina czy tłuszczu z pewnością nie są pożądane.
Dziś inwestorzy często decydują się na taras ziemny, wykańczany kostką lub płytami. W porównaniu z konstrukcją na płycie betonowej, jest solidniejszy i odporniejszy na obciążenie oraz zmiany temperatury. Ze względów funkcjonalnych, powinien mieć dużą powierzchnię, nawet jeśli dom jest mały. Na ustawienie kompletu mebli ogrodowych dla sześciu osób potrzeba przynajmniej 10 m2.
Taras dobrze jest zaplanować niedaleko kuchni i salonu - tzw. pomieszczeń dziennych, które również planuje się od strony ogrodu. Choć standardowo jest konstrukcją połączoną z budynkiem, część inwestorów buduje go w głębi działki, jako patio.
Różnego typu przejścia w części wypoczynkowej ogrodu mogą mieć charakter mniej formalny - czasem wystarczają płyty kamienne "rozrzucone" na trawniku. Nie warto jednak rezygnować z nich na rzecz jednolitej murawy, bo i tak wydeptana w niej trasa do altany, placu zabaw albo oczka wodnego (miejsc najczęściej odwiedzanych) zepsuje cały efekt. Wygodny chodnik łączący furtkę z wejściem do domu mierzy 1,2-1,5 m szerokości, natomiast ścieżki w ogrodzie mogą być węższe - 0,8-1 m.
Do utwardzania tarasów i innych traktów pieszych powszechnie wykorzystuje się płyty kamienne i betonowe oraz kostki brukowe (sprawdzi się każdy ich rodzaj). Asortyment produktów jest ogromny, co umożliwia dopasowanie ich do stylu ogrodu, ogrodzenia lub elewacji budynku.
Warto jednak zachować umiar przy doborze kolorystyki - częstym błędem jest układanie zbyt krzykliwych wzorów, co przy utwardzeniu dużej powierzchni może zepsuć wygląd otocznia domu. Można też utworzyć nawierzchnię z betonu, w którym odciska się określony wzór, imitujący np. bruk, płyty kamienne, deski.
Płyty nawierzchniowe stanowią typowe wykończenie tarasów ziemnych i ścieżek (nie nadają się na podjazdy). Duże elementy pozwalają uzyskać eleganckie wykończenie. W ostatnich latach zarówno w ogrodach, jak i we wnętrzach, dominuje prostota, odcienie szarości. W nurt ten doskonale wpisują się produkty betonowe - przy czym nowoczesne płyty wcale nie przypominają tych, którymi kiedyś wykładało się chodniki. Mogą mieć fakturę kamienia, drewna i niemal dowolny kolor.
Wyroby płukane - z warstwą kruszywa na wierzchu - mają właściwości antypoślizgowe. Oprócz kwadratowych i prostokątnych, znajdziemy płyty o kształcie nieregularnym zbliżonym do owalu, tzw. deptakowe. Przypominają bloki kamienne i układane są pojedynczo w kilkunastocentymetrowych odstępach. Wokoło nich najczęściej sieje się trawę. Pozwala to uzyskać bardzo naturalny efekt.
Płyty kamienne uchodzą za trwałe i eleganckie. W ogrodach stosuje się odmiany skał o różnych fakturach i kolorach - białe, beżowe, żółte, pomarańczowe, zielone, różowe, czerwone, szare, czarne. Dobierając odcień, warto obejrzeć materiał, gdy jest suchy oraz gdy jest mokry. Na ścieżkach i tarasach pięknie prezentuje się piaskowiec o ciepłej barwie. Ma duże walory dekoracyjne, ale nie jest tak wytrzymały jak np. granit. Jeszcze mniejszą trwałość wykazuje biały wapień.
W ogrodzie naturalnie wyglądają płyty łamane (nie cięte), o nieregularnym kształcie, zwane dzikówką. Niestety, trudniej się je układa, a uzyskana z nich nierówna nawierzchnia jest niewygodna dla osób starszych i poruszających się na wózku.
Z drobnych elementów łatwo wykonuje się wzory o zaokrąglonym przebiegu. Popularny bruk z betonu, kamienia oraz klinkieru jest odpowiedni zarówno na trakty piesze (nawet na tarasy), jak i podjazdy. W tym ostatnim przypadku trzeba jednak zastosować grubszy materiał - przynajmniej 6 cm. Z drewnianego powstają piękne ścieżki, ale nie znosi on obciążenia ruchem kołowym.
Największym powodzeniem cieszy się obecnie kostka betonowa, występująca w bardzo wielu odmianach. Nowoczesne wyroby, dzięki uszlachetnionej powierzchni, wyglądają atrakcyjnie, nie ustępując klinkierowi czy kamieniowi. Mogą być rozmaicie profilowane lub postarzane - obijane w specjalnym bębnie zyskują rysy i otarcia charakterystyczne dla starobruku. Producenci oferują kolekcje składające się z elementów o różnych wymiarach i odcieniach, które po ułożeniu dają ciekawy, naturalny efekt.
Nieustannie ceniony przez inwestorów jest bruk kamienny - bardzo trwały materiał o ponadczasowym charakterze. Elementy mają kształt nieregularny, zaś powierzchnia może być szorstka, nierówna (łamana), albo równa, śliska (szlifowana). W ogrodach najczęściej gości granit - skała w odcieniach szarości, zieleni, żółci, czerwieni i różu - oraz bazalt - czarny lub ciemnoszary, używany głównie jako dodatek. Można też kupić kostkę ze sjenitu (jest dekoracyjny, w kolorze czarnym bądź szarym), serpentynitu (czarnozielony, szarozielony) albo wyłożyć nawierzchnię kamieniem polnym o płaskiej powierzchni.
Bruk klinkierowy, wytwarzany z gliny i piasku poprzez wypalanie, jest solidny (nienasiąkliwy, odporny na ścieranie, odpryskiwanie) i nie blaknie. Oprócz ceglastych odcieni, producenci oferują dziś materiał żółty, pomarańczowy, brązowy, czarny, szary, antracytowy, granatowy oraz dwukolorowy (cieniowany).
Bruk ogrodowy może mieć też postać krążków albo kostki z drewna sosnowego, akacjowego czy dębowego. Takie wykończenie wygląda naturalnie, ma niepowtarzalny rysunek słojów i doskonale współgra z roślinnością. Niestety, łatwo niszczeje i nie wytrzymuje dużego nacisku.
Ciekawym rozwiązaniem jest nawierzchnia wylewana z betonu (o pożądanym zabarwieniu), w którym odciska się konkretny wzór, przypominający np. cegłę, bruk granitowy, piaskowiec, deskę pokładową. Trzeba jednak wynająć do tego wyspecjalizowaną firmę. Kolor nawierzchni może być niemal dowolny. Wykończenie powierzchni betonu przy użyciu utwardzacza i impregnatu sprawia, że staje się on nienasiąkliwy, odporny na mróz, ścieranie i łatwy do utrzymania w czystości.
Przy zastosowaniu odpowiedniego rodzaju betonu oraz wykonaniu wystarczająco grubej płyty i wytrzymałej podbudowy, nawierzchnia jest w stanie przenosić duże obciążenia, a zatem nadaje się również na podjazdy.
Choć w przypadku podjazdu bardziej niż w przypadku ścieżek liczą się parametry techniczne i wytrzymałość nawierzchni, jest on także wizytówką właścicieli domu - wraz z całą frontową częścią posesji. Musi więc idealnie współgrać z architekturą budynku oraz stylem ogrodu. Trzeba znaleźć kompromis między tym, co funkcjonalne, a tym, co estetyczne. Choć rozległe wybrukowane place ułatwiają manewrowanie autem, na mniejszych działkach wyglądają niekiedy przytłaczająco, przypominając parking.
Duża powierzchnia z kostki może mieć wolne przestrzenie na posadzenie roślin, które nadają lekkości. Jeśli działka jest spora i dom znajduje się w znacznej odległości od ulicy, droga od bramy wjazdowej do garażu może mieć falisty przebieg. Swobodne manewrowanie zapewni podjazd o szerokości przynajmniej 3 m. Za minimalną jego długość przyjmuje się 6 m. Najmniejsze wymiary miejsca postojowego dla samochodu osobowego to 2,5 × 5 m.
Nawierzchnie, po których mają poruszać się auta, muszą być odporne na duże obciążenie. Właśnie z myślą o takim przeznaczeniu produkowany jest gruby bruk betonowy, klinkierowy i kamienny, specjalne panele z PVC i kraty ażurowe. Trakty z prześwitami, ułatwiającymi wsiąkanie wody opadowej w głąb podłoża, to korzystne rozwiązanie.
Warto też rozważyć zastosowanie na podjeździe tzw. ekologicznych kostek i płyt - z otworami bądź wypustami dystansowymi. Służą do budowy traktów z prześwitami, które dobrze przepuszczają wodę deszczową w głąb gruntu. Choć wykończenie jest betonowe, nie powoduje zbyt dużego ograniczenia powierzchni biologicznie czynnej. Powstałe prześwity wypełniane są kruszywem albo ziemią, w której sadzone są niskie byliny zadarniające lub siane trawy odporne na deptanie.
Decydując się na nawierzchnię betonowo-trawiastą, wybierzmy mieszankę nasion przeznaczoną na trawniki ekstensywne - rzadko nawożone i koszone. Tego typu bruk nie jest jednak polecany na ścieżki, gdyż niezbyt wygodnie się po nim chodzi.
Elementy takie również tworzą nawierzchnie z prześwitami, przeznaczone do ruchu samochodów. Panele z PVC, na pozór delikatne, wykazują odporność na nacisk - dzięki konstrukcji przypominającej plaster miodu. Nadają się na niezbyt intensywnie użytkowane podjazdy. Nie odkształcają się pod wpływem wysokiej temperatury ani mrozu.
Bardzo solidny podjazd zbudujemy natomiast z płyt ze zbrojonego betonu, które często stosowane są do zabezpieczania skarp czy brzegów zbiorników wodnych. Na nawierzchnie trzeba jednak używać grubszych, przynajmniej 10 cm elementów. Zwykle mają kolor szary, choć znajdziemy też grafitowe i czerwone.
I jedne i drugie wyroby wypełnia się kruszywem albo żyzną ziemią, w której można zasiać trawę lub posadzić odpowiedni gatunki bylin. Wykończone w ten sposób panele stają się praktycznie niewidoczne, a płyty estetyczne. Pamiętajmy, że użytkowanie niewypełnionych elementów grozi ich uszkodzeniem.
Betonowe kostki i płyty zazwyczaj wymagają zabezpieczenia środkiem, który ogranicza wchłanianie przez nie wody, a więc zwiększa mrozoodporność, odporność na zaplamienie i powstawanie wykwitów. Dodatkowo zapewnia zachowanie intensywnej barwy. Droższe wyroby z betonu impregnowane są w trakcie produkcji.
Bruku klinkierowego nie trzeba konserwować (nie wpłynie to na jego trwałość), jednak zabieg taki poprawi estetykę nawierzchni – zwiększy nasycenie koloru i ochronę przed zabrudzeniami. Wśród kamieni jedynie te porowate - wapień i piaskowiec - wymagają zabezpieczenia. Nasiąkają bowiem wodą i mogą się ścierać oraz kruszyć.
Drewno krajowe bezwzględnie należy impregnować - w przeciwnym razie po kilku latach ulegnie rozkładowi. Do brukowania używa się zabezpieczonego już budulca. Gotowy zakonserwowany materiał dostępny jest w sprzedaży. Wśród rodzimych gatunków najwytrzymalsze jest drewno dębowe. Sosnowe najszybciej ulega korozji biologicznej.
Redaktor: Małgorzata Kolmus
2
