Dobrze oświetlona przestrzeń wokół domu zapewnia bezpieczeństwo, bo odstrasza złodziei, a gra świateł rozświetlająca ogród podkreśla najatrakcyjniejsze jego elementy.
(fot. Lange Łukaszuk)
Zanim zaczniemy rozmieszczać lampy wokół domu i w ogrodzie, trzeba wszystko dobrze zaplanować. A że niełatwo przewidzieć, jak oświetlenie będzie wyglądało, najlepiej zlecić zaprojektowanie instalacji architektowi zieleni, który aranżuje nam ogród. Po zatwierdzeniu przez nas projektu powinien go zweryfikować elektryk z uprawnieniami.
Architekt przygotuje projekt ogrodu z zaznaczonymi drzewami, krzewami, rabatami i wyznaczonymi ścieżkami, które chcemy podświetlić. Warto poprosić go o przedstawienie wizualizacji kilku wersji oświetlenia. Będziemy mogli na komputerze obejrzeć różne warianty ustawienia lamp, porównać efekty świetlne, zaproponować zmiany i wybrać najlepsze rozwiązanie.
Ważne jest, by o oświetleniu pomyśleć już na etapie projektowania ogrodu, a kable elektryczne poprowadzić przed jego założeniem, żeby potem nie niszczyć rabat i nawierzchni ścieżek.
Gdzie instalować oświetlenie?
Wejście do domu. Lampa przy wejściu do domu ułatwia odnalezienie w torebce kluczy, oświetla też osobę stojącą przed drzwiami, a odpowiednio oświetlony numer domu szczególnie docenią goście. Dobre oświetlenie wejścia powinno też odstraszyć złodzieja. Jeśli jest zadaszone, możemy zastosować lampę wiszącą np. w kształcie latarni zawieszonej na łańcuchu lub zamontować kinkiety. Światło skierujmy tak, aby padało na klamkę i zamek, a także dobrze oświetlało podest wejściowy.
Elewacja. Aby źródła światła nie oślepiały domowników, powinny być kierowane na ściany budynku, a nie na okna. Elewację możemy oświetlić, mocując bezpośrednio do ściany kinkiety i ustawiając na trawie w pobliżu domu reflektorki ze światłem skierowanym na wybrany fragment elewacji. Źródła światła, najczęściej reflektorki halogenowe, można też zainstalować pod okapem dachu lub w górnych partiach ściany zewnętrznej.
Ścieżki. Oświetlenie traktów powinno być skierowane do dołu, by nie oślepiało przechodniów. Ścieżki oświetla się niskimi stojącymi słupkami do 50 cm, wyższymi słupkami do 170 cm lub wysokimi latarniami.
Niskie słupki najczęściej sprzedawane są na podstawach zakończonych ostrzem, które wbija się w grunt. Można też mocować je do fundamentu (gotowego lub betonowanego na miejscu) lub do utwardzonej nawierzchni.
Cięższe słupki metalowe oraz wysokie lampy montuje się w gotowych fundamentach (np. z bloczków betonowych) albo podstawach wykonanych na miejscu z betonu lub też przykręca do utwardzonej nawierzchni: płyt chodnikowych czy kostki brukowej. W gotowych fundamentach lub elementach nawierzchni wywierca się otwory do przeprowadzenia kabli i włożenia kołków rozporowych (jeżeli nie były one przygotowane wcześniej). W podstawach betonowanych na miejscu umieszcza się rurkę osłonową (peszel) do przeprowadzenia kabla i przygotowuje otwory pod kołki rozporowe.
Latarnie o wysokości 2–3 m stosuje się do oświetlania dużych ogrodów. Ze względu na ciężar i wysokość trzeba je umieszczać na solidnym fundamencie. Mogą mieć oprawę do wkręcania zwykłych żarówek, świetlówek kompaktowych lub halogenowych źródeł światła. Zasilane są prądem o napięciu 230 V. Najczęściej montuje się je do masztów za pomocą zatapianych w betonie śrub.
Ze względów bezpieczeństwa przy wejściu na posesję warto zainstalować lampy z czujnikami ruchu, które zapalają się, gdy ktoś przechodzi obok nich.
Podjazdy i schody. Schody powinno się oświetlać tak, by na stopniach nie tworzyły się cienie, bo mogłoby to grozić upadkiem. Do oświetlenia podjazdów najczęściej stosuje się oprawy najazdowe. Są odporne na uderzenia i po większości z takich lamp można jeździć samochodem (jeśli producent dopuścił takie obciążenie). Umieszcza się je w szczelnych i mocnych stalowych oprawach. Nadają się również do podświetlania oczek wodnych (są wodoszczelne). Podjazd i zejście do piwnicy można zaznaczyć również lampami lub diodami LED montowanymi w nawierzchni.
Taras. Jeśli jest zadaszony, można oświetlać go lampą zawieszoną nad stołem lub reflektorkami montowanymi w daszku. Do oświetlenia tarasu niezadaszonego można zastosować niskie słupki ogrodowe zamontowane w posadzce, trawniku lub na rabatach, a także kinkiety mocowane do ściany oraz niewysokie słupki lub oprawy najazdowe wpuszczane w podłogę.
Oczko wodne. Może być oświetlane lampami ustawionymi na brzegu i ukrytymi w zieleni lub podwodnymi albo pływającymi reflektorkami. Wszystkie muszą mieć hermetyczne obudowy, przeznaczone do kontaktu z wodą. Lampy pływające to klosze z tworzywa, najczęściej w postaci kul, mocowane do niezatapialnych podstaw z tworzywa sztucznego. Oprawy przeznaczone do pracy w zanurzeniu muszą być zasilane niskim napięciem 12 lub 24 V, wymagają więc zastosowania transformatora.
Jeśli chcemy w oczku mieć podświetlaną fontannę, możemy kupić gotowy zestaw z lampami podwodnymi. Są one przymocowane do podstawy fontanny na stałe lub na obracających się wokół niej ramionach. Montuje się je w koszu filtra pompy lub w uchwycie do dyszy fontannowej.
Rośliny, detale architektoniczne. Do ich oświetlania stosuje się najczęściej reflektorki umieszczane bezpośrednio na ziemi lub niewysokich podstawach, umożliwiające zmianę kierunku padania światła. Warto je umocować tak, by były zamaskowane roślinami. Można je zamontować do ściany elewacji lub ustawić na trawie – na ostrzu wbijanym w grunt lub przykręcić śrubami do utwardzonego podłoża albo fundamentu. Reflektory najczęściej umieszcza się na podsypce żwirowej i otacza żwirem lub betonem. Muszą mieć hermetyczne obudowy i oprawy odporne na uderzenia. Mogą być zasilane napięciem niskim lub sieciowym.
