| Rury z metalu są w użyciu od dawna. Kiedyś – ze stali, teraz do instalacji w domach jednorodzinnych coraz częściej wybierana jest miedź. Konkurują z nią wprawdzie tworzywa sztuczne, ale zwolenników rur metalowych jest bardzo dużo. Czy warto stosować metale? Warto! Między miedzią i stalą nie ma konfliktu. Każdy z tych materiałów ma swoje zalety i wady. Tym, co je różni, jest cena. Dlatego zazwyczaj trafiają do zupełnie różnych grup odbiorców. Mieć MIEDŹ Miedź ma ugruntowaną pozycję. Jest chętnie stosowana przez prywatnych inwestorów, a lista jej zalet powinna przekonać malkontentów. Jednak trzeba pamiętać, że wybór miedzi wymusza swoisty reżim instalacyjny. Trwała jak... miedź Przede wszystkim miedź nie ulega korozji pod warunkiem, że woda nie będzie agresywna dla tego materiału. Prawidłowo wykonana instalacja powinna wówczas pracować bezawaryjnie przez co najmniej 40-50 lat. Miedź jako materiał ma wiele zalet. Jest odporna na promieniowanie ultrafioletowe i działanie wysokiej temperatury (do 250°C) – nie ulega procesowi starzenia. Wykazuje także wysoką wytrzymałość na ciśnienie. Dla zdrowia i wygody Czynnikiem decydującym o wyborze miedzi może być także aspekt zdrowotny. Miedź działa na wodę bakteriostatyczne, nie dopuszczając do rozwoju w rurach bakterii, w tym także niebezpiecznych dla zdrowia (np. Escherichia Coli i Legionella pneumophila). Niewątpliwą zaletą jest także duża gładkość wewnętrznej powierzchni rur. Dzięki temu utrudnione jest osadzanie się osadu z płynącej wody, rury nie zarastają i nie zmniejsza się w nich przepływ. Miedź jest lekka i można ją łatwo wyginać, obróbka rur jest więc łatwa. Wykonanie instalacji miedzianej jest mniej pracochłonne niż wykonanie takiej samej instalacji z rur stalowych, ale potrzebujemy do tego specjalistycznych narzędzi do cięcia, wyginania oraz gwintowania. Rury miedziane stosuje się we wszystkich rodzajach instalacji wodnych: zimnej i ciepłej wody, centralnego ogrzewania, gazowych i olejowych. Układa się z nich wszelkie instalacje rozprowadzane w podłodze, czyli także ogrzewanie podłogowe. Druga strona medalu Miedź ma dużą rozszerzalność cieplną, co oznacza, że rury będą zmieniały swoją długość pod wpływem zmian temperatury. Wydłużają się o około 1,7 razy bardziej niż rury stalowe. Przykładowo, 10-metrowy odcinek rury miedzianej – przy wzroście temperatury o 50°C – wydłuży się o ponad 8 mm. By poszczególne odcinki rurociągu mogły się swobodnie wydłużać, konieczne są kompensatory 2 albo odpowiednie prowadzenie instalacji – wykorzystuje się przede wszystkim naturalne załamania trasy prowadzenia przewodów. Rury miedziane są mało odporne na zarysowania. Instalację należy więc chronić przed przedostawaniem się do niej drobnych cząstek stałych, takich jak piasek, resztki zaprawy murarskiej czy drobin rdzy. Na początku instalacji, za hydroforem, warto zamontować filtr z siatką miedzianą o oczkach wielkości 50-80 µm, który zatrzyma wszelkie zanieczyszczenia. Dopasowane do potrzeb Wybierać możemy spośród trzech rodzajów rur: miękkich, półtwardych i twardych. Przy tej samej średnicy różnią się grubością ścianek, a dzięki temu łatwością gięcia. Najłatwiej wygina się rury miękkie, ale też najłatwiej uszkodzić je poprzez wgniecenie. Rury te sprzedawane są w odcinkach prostych i zwojach. Przeznaczone są przede wszystkim do instalacji ogrzewania podłogowego, podłączania grzejników lub do instalacji centralnego ogrzewania oraz zimnej i ciepłej wody rozprowadzanych w podłodze. Rury twarde i półtwarde sprzedawane są w odcinkach. Montuje się je w bruzdach ściennych, a rury twarde (odporniejsze) także we wszystkich miejscach, w których instalacja narażona jest na uszkodzenie, czyli prowadzonych na wierzchu ścian. |
| Sztuka łączenia Rury i łączniki miedziane najczęściej łączy się lutowaniem miękkim w temperaturze poniżej 450°C. Jest to rodzaj połączenia tzw. nierozłącznego, a więc raz wykonanego połączenia nie będzie można zmienić, chyba, że go całkowicie wytniemy. Lutowanie rur i łączników między sobą wykonywane jest wyłącznie metodą kapilarnego połączenia kielichowego. Drugą metodą wykonywania połączeń nierozłącznych jest zaprasowywanie złączek mosiężnych przy użyciu przeznaczonych do tego celu zaciskarek. Rury miedziane z armaturą i urządzeniami oraz z rurami z innych materiałów łączy się łącznikami mosiężnymi do połączeń zaciskowych oraz gwintowanymi – z mosiądzu i brązu. Są to tzw. połączenia rozłączne. Rury mocuje się do ścian gotowymi uchwytami. Chociaż wydaje się, że już nikt nie stosuje stali, w rzeczywistości jest jednak inaczej. Miedź jest dobra, ale droga, a nie każdy chce mieć w domu instalacje z tworzyw. Innej alternatywy nie ma. Pozostaje wykonanie instalacji ze stali. Powrót do stali W przeszłości był to podstawowy materiał, z którego powstawały domowe instalacje. Jakość stali pozostawiała kiedyś wiele do życzenia, stąd zła sława tego materiału. Produkowana obecnie stal jest dużo lepsza, dzięki czemu instalacje z niej wykonane mają dłuższą żywotność niż kiedyś. Stal ma wiele zalet – dużą wytrzymałość mechaniczną, małą wydłużalność termiczną i odporność na działanie wysokiej temperatury. Stal trudno jest uszkodzić. Jednak jej podstawową zaletą jest cena – najniższa spośród wszystkich materiałów stosowanych w instalacjach wewnętrznych. Niestety, stal ma też wady. Jedną z najważniejszych jest podatność na korozję. Woda ciepła szybko w nich stygnie, a zimna powoduje powstawanie rosy na powierzchniach zewnętrznych (przy rurach ze stali bezwzględnie musimy stosować otuliny). Wewnętrzna powierzchnia rur jest chropowata, co sprzyja odkładaniu się osadów i w konsekwencji prowadzi do zmniejszania przekrojów. Wadą instalacji stalowych jest również duży ciężar samych rur, co wymaga stosowania odpowiednio wytrzymałych systemów mocowań. Sztywność materiału wydłuża czas wykonywania instalacji i stwarza dużo kłopotów w czasie montażu przy dopasowywaniu tras prowadzenia rur do konstrukcji budynku. W instalacjach domowych stosuje się dwa rodzaje rur: niezabezpieczone przed korozją (tzw. czarne) oraz ocynkowane. Rury czarne stosuje się w instalacjach centralnego ogrzewania. Łączy się je poprzez spawanie lub na gwint. Połączenia spawane (nierozłączne) są bardziej popularne, gdyż zapewniają szczelność połączeń, zwiększają wytrzymałość rurociągów, ułatwiają prace i skracają czas montażu. Połączenia gwintowane można wykorzystywać przy montażu instalacji, jednak są one stosowane przede wszystkim do łączenia przewodów z armaturą i urządzeniami. Mniejsza liczba połączeń gwintowanych oznacza mniejsze opory przepływu wody, szczególnie ważne w grawitacyjnych instalacjach centralnego ogrzewania. W takich instalacjach rury stalowe są bezkonkurencyjne. Rury po podgrzaniu łatwo jest wygiąć, co upraszcza prowadzenie instalacji i pozwala dodatkowo ograniczyć liczbę złączek. Połączenia gwintowane wykonuje się tak samo, jak w przypadku rur stalowych ocynkowanych. Rury ocynkowane nadają się do instalacji zimnej i ciepłej wody. Łączy się je kształtkami gwintowanymi wykonanymi z żeliwa. Połączenia gwintowane należy uszczelniać przy użyciu taśmy teflonowej lub przędzy z konopi i past uszczelniających. Można je także łączyć przy pomocy łączników zaciskowych. Łączniki te stosowane są w instalacjach wody zimnej i ciepłej. Rury ocynkowane są bardziej odporne na korozję niż czarne, ale gdy płynie w nich woda o temperaturze powyżej 60°C, ochronna warstwa cynku traci swoje właściwości i ulega uszkodzeniu. Rur ze stali ocynkowanej nie można też stosować, gdy pH wody w instalacji jest mniejsze niż 7,0. Iwona Małkowska |
