| Dom bezpieczny to nie tylko dom chroniony przed złodziejami. Mieszkańcy muszą mieć także pewność, że nie odwiedzi ich ktoś niepożądany. Trzeba więc móc sprawdzić, kto stoi za drzwiami, a gdy opuszczamy nasz azyl – uruchomić "elektronicznego stróża". Niedobrze jest, gdy właściciele stają się niewolnikami własnego domu. Boją się wyjechać na dłużej, w nocy nasłuchują podejrzanych odgłosów z domu. Gdy ktoś zadzwoni do furtki, niespokojnie wypatrują intruza – czy gościa? – przez kuchenne okno... Nie warto przechodzić takiej gehenny. Dom wyposażony w odpowiednie urządzenia będzie czuwał za nas. Alarmy Dzisiaj są takie możliwości skonfigurowania systemu alarmowego, że będzie on ochroną w każdej sytuacji. Poinformuje o niepożądanej "wizycie" i zabezpieczy przed zjawiskami atmosferycznymi czy losowymi. Fachowo nazywa się to ochroną bierną i ochroną czynną, zaś pełne zabezpieczenie dają dopiero oba te rozwiązania. Informacje z wszystkich elementów systemu są odbierane przez centralę alarmową. Ochrona bierna to zabezpieczenia mechaniczne – kraty, drzwi, folie antywłamaniowe, żaluzje itd. Ochrona czynna ostrzega o niebezpieczeństwie i wszczyna alarm, gdy wystąpi zagrożenie. Przy czym chronione może być nie tylko wnętrze, ale też cała przestrzeń między domem a ogrodzeniem. Aby łatwiej można było wyobrazić sobie, na czym owa ochrona polega i jak funkcjonuje, podzielmy system alarmowy na cztery strefy. Trzy pierwsze dotyczą otoczenia domu, zaś ostatnia – jego wnętrza. Dobór systemu alarmowego jest ustalany indywidualnie, odpowiednio do potrzeb użytkownika oraz domniemanych zagrożeń. Ogrodzenie W naszym podziale to pierwsza strefa ochrony. Na system alarmowy składają się czujniki, które wykrywają i sygnalizują próbę sforsowania ogrodzenia. Stosowane są tu różne metody: system impedancyjny, światłowodowy, sejsmiczny oraz kabel sensorowy. System impedancyjny – w ogrodzeniu umieszcza się czujki mierzące impedancję (opór). Zmiana oporu pomiędzy dwiema czujkami wyzwala alarm. System światłowodowy – wzdłuż całego ogrodzenia montuje się światłowód. Przecięcie go lub zagięcie zmienia wiązkę światła przepływającą przez przewód, co uruchamia alarm. Światłowód może być wbudowany w ogrodzenie lub znajdować się w drucie umieszczonym nad nim. System sejsmiczny tworzą czujki wibracyjne, które reagują na wstrząsy powstające podczas pokonywania ogrodzenia. System z kablem sensorowym wykrywa próby przecięcia lub odchylenia ogrodzenia, a także przejścia przez nie. Sterownik, którego budowa oparta jest na mikroprocesorach, uruchamia alarm w razie zaistnienia określonej sytuacji. Integralną częścią systemu alarmowego ogrodzenia są: furtka, domofon oraz brama wjazdowa. Są to punkty dostępu dla domowników i kontroli dla osób odwiedzających. Otoczenie domu Drugą strefą ochrony jest przestrzeń pomiędzy ogrodzeniem a budynkiem. To oczywiste, że jeżeli intruzowi udało się pokonać niepostrzeżenie zabezpieczenia pierwszej strefy, powinny go wykryć kolejne. Posłużą temu systemy montowane pod lub nad powierzchnią ziemi. W pierwszej grupie znajdują się systemy stosowane również do ochrony strefy pierwszej, które mogą być montowane w gruncie, ale... System sejsmiczny nie lubi mocno wilgotnego podłoża (wysoki poziom wód gruntowych lub woda opadowa odprowadzana na teren posesji). Światłowody nie sprawdzą się, jeżeli miałyby zostać zamontowane pod nawierzchnią utwardzoną. Czujność kabla sensorowego może być zakłócana przejeżdżającym w pobliżu ciężkim sprzętem. Tylko dla systemów impedancyjnych nie znaleziono na razie przeciwwskazań. Nad ziemią tworzy się bariery z podczerwieni lub mikrofal. Są to układy pracujące w systemie nadajnik – odbiornik. Nadajnik wysyła fale, a gdy wiązka promieni zostanie przerwana, włącza się alarm. Niestety, także niepotrzebnie, bo urządzenia te nie rozróżniają, czy wiązkę promieni przerwał intruz, czy np. wiewiórka, spadająca gałązka drzewa, a nawet tylko liść. |
| Ściany, dach, drzwi i okna Ta trzecia strefa ochrony ma zareagować, gdy intruz znajdzie się przy samym domu (również na dachu) lub spróbuje forsować zabezpieczenia mechaniczne (zamki, kraty, rygle etc.) albo elektroniczne (czujki) zamontowane w drzwiach i oknach. Do zabezpieczenia zewnętrznych przegród budynku można zastosować wymienione wcześniej systemy (impedancyjne, światłowodowe itd.). Ochrona wewnętrzna To – zgodnie z naszym podziałem – czwarta strefa ochrony. Znajdą się w niej elementy systemu alarmowego nastawione na wykrywanie i sygnalizowanie obecności intruza w poszczególnych miejscach lub pomieszczeniach (np. schody na górę, pokój z sejfem), a także sygnalizujące nieprawidłowe działanie urządzeń i instalacji w domu. Systemy alarmowe mogą być przewodowe lub bezprzewodowe. Systemy przewodowe – poszczególne elementy łączy się wiązkami kabli, przez które przepływa energia zasilająca czujki i powracają informacje o stanie alarmu. Uszkodzenie instalacji jest jednoznaczne ze wszczęciem alarmu. Te systemy są bezawaryjne, niewrażliwe na zakłócenia i nie wymagają obsługi. Systemy bezprzewodowe – bazują na falach radiowych, nie jest więc potrzebne okablowanie. Ich cena jest niekiedy wyższa niż systemów przewodowych. Sygnały radiowe są zaś podatne na zakłócenia i może je namierzyć potencjalny intruz. Zabezpieczenie obwodów przed ingerencją z zewnątrz jest, oczywiście, możliwe i polega na kodowaniu transmisji sygnału. Ta funkcja jednak podwyższa cenę urządzeń alarmowych. Urządzenia zasilane są bateriami (rzadko akumulatorkami), a więc co pewien czas trzeba kontrolować, czy ogniw nie należy już wymienić. W droższych rozwiązaniach, z akumulatorkami, elementy alarmu same dadzą sygnał, że trzeba je podładować. Domofony Najprostszym sposobem zabezpieczenia się przed nieproszonymi gośćmi jest zamontowanie domofonu. Urządzenie to jest nieskomplikowane w budowie i działaniu. Do tego stopnia, że prosty domofon możemy zainstalować samodzielnie. Są również domofony do domów dwurodzinnych – jeden panel wejściowy współpracuje z jednym lub dwoma unifonami. Najprostsze systemy domofonowe, tzw. simplex, umożliwiają tylko rozmowę naprzemienną – osoba znajdująca się przy bramie w trakcie mówienia nie słyszy naszej odpowiedzi. W systemie duplex rozmawia się jednocześnie. Do działania domofonu niezbędny jest też zamek elektryczny. Może zwalniać rygiel tylko w czasie, gdy przycisk na unifonie jest wciśnięty, lub po jednorazowym przyciśnięciu rygiel jest otwarty przez kilka – kilkanaście sekund. Kupując określony model domofonu trzeba sprawdzić, z jakim rodzajem zamka może on współpracować. Wewnątrz i na zewnątrz Instalacja domofonowa składa się z dwóch urządzeń. W domu znajduje się unifon, wyposażony w słuchawkę – choć są też urządzenia głośnomówiące, bez słuchawki – przez którą możemy prowadzić rozmowę po usłyszeniu dzwonka. Drzwi wejściowe lub furtkę otwieramy naciskając przycisk (są też urządzenia sensorowe) uruchamiający elektryczny zamek. Niektóre unifony mają sygnalizację świetlną, informującą o tym, czy zostały one zamknięte. W domu kilkukondygnacyjnym, zainstalowanie unifonu na każdym piętrze oszczędzi nam biegania po schodach. Otwieranie wejścia jest bowiem możliwe z każdego pomieszczenia, w którym znajduje się słuchawka. Unifon może mieć również funkcję interkomu, umożliwiającą np. porozumiewanie się z osobą znajdującą się w innym pomieszczeniu. Na zewnątrz jest panel wejściowy – zawierający głośnik, mikrofon i dzwonek – czyli bramofon, zwany też kasetą rozmówną 5. Może on być osłonięty daszkiem chroniącym kasetę przed deszczem. Może też być połączony ze skrzynką na listy. Bramofony są produkowane w wersji na- i podtynkowej. Są też bardzo wąskie bramofony natynkowe przeznaczone do montażu na słupkach ogrodzeniowych. |
| W plątaninie kabli W domach jednorodzinnych najpopularniejsze są domofony przewodowe. Instalacja wewnętrzna może być ułożona w bruzdach pod tynkiem lub poprowadzona na powierzchni ściany. Na zewnątrz stosuje się kable teletechniczne przeznaczone do układania w ziemi. Konieczne jest zachowanie określonych odległości od znajdujących się w ziemi mediów. Łatwiejszy do zainstalowania jest domofon bezprzewodowy, zwany też radiofonem. Systemy są sterowane falami radiowymi i zasilane własnymi bateriami. W wielu przypadkach kaseta rozmówna i moduł odbiorczy zasilane są zwykłymi bateriami, zaś słuchawka akumulatorkiem, który ładuje się, gdy nie jest używana. Domofony bezprzewodowe mogą mieć zasięg do ok. 400 m w terenie otwartym i możliwość podłączenia kilku słuchawek do sterowania wejściem, działających na zasadzie pilota. Domofon bezprzewodowy może być przeznaczony dla jednego lub dwóch mieszkań. Dla większej liczby użytkowników są urządzenia modułowe, które mogą obsługiwać nawet trzydzieści słuchawek. Funkcje dodatkowe to otwieranie bramy wjazdowej oraz garażowej, włączanie i wyłączanie oświetlenia zewnętrznego a także regulacja tonu i głośności wywołania. Uwaga. Radiofony potrzebują zamków wyposażonych w elektrozaczepy z pamięcią, zwalniane po dostarczeniu krótko trwającego impulsu napięcia. Minusem systemów bezprzewodowych jest konieczność regularnej kontroli stanu baterii i ich okresowej wymiany (zwłaszcza zasilania kasety). Ponieważ fale radiowe są stosunkowo łatwe do przechwycenia, stosuje się kodowanie transmisji. W połączeniu z koniecznością wyposażenia każdego elementu instalacji w moduł nadawczo-odbiorczy, ma to wpływ na wyższą, niż w przypadku systemów kablowych, cenę zestawu. Wideofony Jeśli nazwy domofon, unifon, bramofon są poprzedzone członem "wideo", oznacza to nie tylko porozmawiamy z osobą przy furtce, ale również ją zobaczymy. Takie urządzenie nazywa się wideofonen. Zachowuje ono wszystkie funkcje tradycyjnego domofonu, jednak umożliwia także odbiór obrazu. W domu mamy słuchawkę i monitor, na którym widzimy rozmówcę. Podobnie, jak w przypadku domofonu, przy wejściu na posesję znajduje się przycisk, który w domu sygnalizuje dzwonkiem przybycie gościa. Najważniejsze – zobaczyć Jak powiedzieliśmy, istotą wideofonu jest obraz. Zatem najważniejsze są kamera i monitor. Kamera z reguły jest wyposażona w diody podczerwieni oraz system automatycznego dopasowania widoczności do istniejących warunków atmosferycznych. Dzięki temu zapewnia optymalną jakość obrazu zarówno w dzień, jak i w nocy. Funkcja ta jest przydatna zwłaszcza wtedy, gdy nie mamy dodatkowego oświetlenia przed wejściem. W domach jednorodzinnych panel wejściowy z kamerą umieszczamy zazwyczaj na słupku ogrodzeniowym (obiektyw na wysokości 155-160 cm od podłoża). W panelu znajdują się: przycisk wywołania, obiektyw kamery, diody podczerwieni, mikrofon oraz głośnik. Kamery mogą być montowane na- lub podtynkowo. Najprostsze systemy pozwalają jedynie przekazać obraz, natomiast te bardziej rozbudowane umożliwiają sekwencyjne przeglądanie obrazów, instalowanie dodatkowych monitorów i magnetowidu. System można wyposażyć w kilka kamer, śledzących krok po kroku trasę od furtki do drzwi wejściowych. Zainstalowanie w wideobramofonie diod podczerwieni umożliwi pracę kamery także w nocy oraz automatyczne dopasowanie jakości obrazu do warunków atmosferycznych. Wśród dodatkowych funkcji urządzenia może się znaleźć także dźwiękowa sygnalizacja próby zdemontowania kamery. Wideofon może rejestrować obraz co jakiś czas, automatycznie. Dzięki temu, podczas nieobecności w domu, mamy dokładny zapis tego, co działo się przed naszą furtką. Monitor odbiera obraz wygenerowany przez kamerę. Włączenie przekazu następuje w momencie naciśnięcia przycisku wezwania w kasecie. Monitory nie są zbyt duże, najczęściej 4-5-calowe. Obraz może być monochromatyczny lub kolorowy. W tej drugiej opcji najczęściej stosuje się płaskie monitory LCD. Na jakość transmitowanego sygnału wpływa odległość między kasetą a unifonem. Producenci dopuszczają najczęściej dystans do 100 m. Najprostsze wideofony oraz te, w których odległość między kasetą rozmówną a unifonem nie przekracza 50 m, mogą być instalowane na tych samych przewodach co domofony. Większa oznacza konieczność zastosowania przewodu koncentrycznego. Jaki przewód, takie funkcje Obecność przewodu koncentrycznego wiąże się nie tylko z odległością pomiędzy unifonem a kasetą rozmówną, ale też wpływa na funkcje systemu. Systemy bez przewodu koncentrycznego, oprócz funkcji standardowych – wywołanie, przesył fonii i wizji, otwarcie elektrozaczepu, podgląd wizji – można rozbudować jedynie o dodatkowe kamery i panele wejściowe. Ich zaletą jest możliwość wymiany istniejącego systemu domofonowego na wideofonowy bez konieczności zmiany okablowania. Systemy z przewodem koncentrycznym, oprócz standardowych funkcji, można rozbudować o interkom, dodatkowe kamery, dodatkowe wejścia z panelami wideofonowymi, możliwość rejestracji zdjęć gości pod nieobecność gospodarzy (moduł pamięci), podgląd wizji na odbiorniku TV (poprzez wejście wideo). Porozumiewanie się z osobami wewnątrz domu umożliwi interkom, czyli dodatkowe słuchawki lub monitory. Hanna Czerska |
