Poddasze z oknami

Szpaleta nie ogranicza strumienia światła (fot. Roto) Okno obrotowe jest bardzo popularne; w tym miejscu "wchodzenie" skrzydła do pomieszczenia nie przeszkadza (fot. Velux) Okno wysokoosiowe (Roto) Otwierany na bok wyłaz dachowy ma okucia, które muszą utrzymać okno w pełnym otwaciu (fot. Roto Frank) Wyżej umieszczone okna otwiera się drążkiem (fot. Velux) Świetlik rurowy doprowadza światło...

Szpaleta nie ogranicza strumienia światła (fot. Roto)

Okno obrotowe jest bardzo popularne; w tym miejscu "wchodzenie" skrzydła do pomieszczenia nie przeszkadza (fot. Velux)

Okno wysokoosiowe (Roto)

Otwierany na bok wyłaz dachowy ma okucia, które muszą utrzymać okno w pełnym otwaciu (fot. Roto Frank)

Wyżej umieszczone okna otwiera się drążkiem (fot. Velux)

Świetlik rurowy doprowadza światło słoneczne nawet do pomieszczenia nie stykającego się z dachem (fot. Sunflower Farm)

Balkon dachowy powstaje po otwarciu dwóch okien (fot. Velux)

Moi znajomi w swojej sypialni na poddaszu umieścili okno nad łóżkiem, po to by w bezchmurne noce widzieć gwiazdy. Ale okna połaciowe pełnią też bardziej prozaiczne funkcje.

Na mieszkalnych poddaszach potrzebne są okna. Te, umieszczone w ścianach szczytowych nie wystarczają. A gdy dach jest wielospadowy, może się okazać, że okna połaciowe to jedyny, a w każdym razie skuteczny i dość tani sposób oświetlenia pomieszczeń światłem dziennym.

Okna te, nazywane także dachowymi, produkuje się przede wszystkim z klejonych warstwowo, odpornych na paczenie profili drewnianych, choć pojawiają się też wyroby z PVC.

Ramy drewniane są zabezpieczone przed wilgocią lakierem poliuretanowym (dwie lub trzy warstwy) odpornym także na promieniowanie UV, powłoką z tworzywa sztucznego lub profilami z blachy aluminiowej powlekanej poliestrem.

Co powinno okno

Okna połaciowe powinny wpuszczać dostateczną ilość światła dziennego i wspomagać wentylację pomieszczeń. Warto wiedzieć, że z racji umieszczania ich pod kątem, przepuszczają od 30 do 50% więcej światła, niż okna znajdujące się w płaszczyźnie pionowej.

W prawidłowo doświetlonym pomieszczeniu, powierzchnia okien powinna stanowić ok. 10% powierzchni podłogi. Trzeba jednak pamiętać, że im wyżej umieścimy okna połaciowe, tym wnętrze będzie lepiej doświetlone. Z kolei, im mniejszy kąt nachylenia połaci dachu, tym większe powinno być okno.

Jeśli chcemy, by pokoje na poddaszu miały te same zalety, co pomieszczenia na niższych kondygnacjach, zadbajmy by okna połaciowe zapewniały kontakt wzrokowy z otoczeniem zewnętrznym, a nie dawały tylko widoku na niebo. Jest to możliwe, jeśli dolna krawędź okna znajdzie się na wysokości ok. 100 cm nad podłogą, a górna nie wyżej niż 200 cm. Wtedy również osoba siedząca będzie mogła bez przeszkód patrzeć na zewnątrz. To jednak zależy nie tylko od wielkości okna i wysokości jego osadzenia, ale też w dużej mierze od kąta nachylenia połaci dachowej. Im większy – tym lepiej.

Na ilość wpadającego na poddasze światła ma też wpływ obramowanie okna, czyli szpaleta. Wykonywana jest z impregnowanych płyt gipsowo-kartonowych lub drewna. Znajdujący się poniżej okna fragment szpalety powinien mieć krawędź prostopadłą do podłogi, górny zaś – równoległą. Taki kształt umożliwia też właściwą cyrkulację ciepłego powietrza przy powierzchni okna.

Uchylić czy obrócić?

Okna połaciowe są obrotowe, uchylne, uchylno-obrotowe i rozwierane.

Okna obrotowe – oś obrotu skrzydła znajduje się w połowie wysokości ościeżnicy. Maksymalny kąt otwarcia to 180°. W wielu modelach można zablokować skrzydło w tym położeniu, co ułatwia mycie. Wadą jest „wchodzenie” do wnętrza górnej części całkowicie otwartego skrzydła. Jednak ten rodzaj okien jest spotykany najczęściej.

Okno wysokoosiowe – rodzaj okna obrotowego, w którym oś obrotu jest umieszczona w 3/4 wysokości skrzydła. Skrzydło wypychają ponad dach telekskopowe siłowniki, we wnętrzu nie wystaje więc żaden jego fragment.

Okna uchylno-obrotowe – mają dwie osie obrotu. W codziennej eksploatacji okno uchyla się – maksymalnie o kąt 30° – wzdłuż osi obrotu znajdującej się na górnej krawędzi skrzydła. Do mycia okno można obrócić o 180° wzdłuż osi obrotu w połowie ramy – jak typowe okno obrotowe. Są zalecane w przypadku dachów o kącie nachylenia 20-55°.

Okna rozwierane – najczęściej są montowane jako wyłazy dachowe lub okna ewakuacyjne.

Wyłazy dachowe otwierane są na bok lub podnoszone do góry. Wzmocnione krawędzie ościeżnicy są odporne na uszkodzenie w wyniku nadepnięcia lub uderzenia. Również bardziej niż w innych rodzajach okien połaciowych wytrzymałe są okucia, które mogą utrzymać skrzydło w pozycji pełnego otwarcia. Wyłazy produkowane są w odmianach: standardowej (przeznaczonej do montażu na poddaszach nieużytkowych) z pojedynczymi szybami oraz termoizolacyjnej. Te drugie można montować jako zwykłe okna połaciowe na poddaszach użytkowych.

Okna ewakuacyjne mają większe wymiary niż tradycyjne okna uchylno-obrotowe oraz okucia umożliwiające otwarcie wzdłuż osi w górnej krawędzi ościeżnicy – zazwyczaj jest to kąt 80°. Na co dzień okno uchyla się do 30°, zaś na czas mycia możliwe jest otwarcie o kąt 180°. Do otwierania wysoko zamontowanych okien służą drążki stałe i teleskopowe, linki oraz zasilane elektrycznie systemy zdalnego sterowania. Mogą być uruchamiane za pośrednictwem umieszczonych z boku okna przycisków lub pilotem.

(Nie)zwykłe okna

Oprócz pojedynczych, okna połaciowe można również umieszczać rzędami. A jeśli mamy choć kawałek prostej ściany, możemy zastosować też okno kolankowe...

Zestawy okien – są możliwe dzięki specyficznej konstrukcji ram Zyskujemy wtedy znacznie skuteczniejsze doświetlenie wnętrza. Okna łączy się najczęściej w dwa, a przy szczególnie wysokich dachach – w trzy rzędy, po dwa – trzy okna w każdym.

Okna kolankowe – nazywane są też fasadowymi. Umieszcza się je pionowo – w ścianie kolankowej (stąd nazwa). Najczęściej górną krawędzią sięgają do dachu, co pozwala na zamontowanie w tym miejscu zwykłego okna połaciowego. Okna kolankowe mogą być nieotwierane lub otwierane.

Balkony składane – mają dwie części. Dolna wysuwa się na prowadnicach i tworzy przeszkloną od frontu balustradę, połączoną z dachem bocznymi barierkami. Górna to okno uchylno-obrotowe, podnoszone do góry pod kątem do 45°. Taki balkon można montować na dachu o kącie nachylenia 40-50°.

Okna nieotwierane

Produkowane są w kilku rodzajach. Nie mają skomplikowanych okuć, dzięki czemu ich cena jest niższa niż okien otwieranych. Pełnowymiarowe okna połaciowe montowane są najczęściej jako górne segmenty w zestawach. Trudno jest je myć.

Nadstawki – są to okna o niedużych wymiarach, które uzupełniają typowe połaciowe. Mogą mieć kształt prostokąta, trójkąta czy wycinka koła.

Świetliki produkowane są najczęściej z tworzyw sztucznych. Mogą być płaskie lub sklepione półokrągło. Przytwierdza się je na stałe do połaci dachu. Ich odmianą są świetliki rurowe, pozwalające, dzięki swojej konstrukcji, doprowadzić światło z połaci dachowej do pomieszczenia umieszczonego znacznie niżej.

Tadeusz Lipski

Pozostałe artykuły z tego numeru

Budujemy schody wewnętrzne

Schody to ważny element domu. Muszą być wygodne i bezpieczne, bo korzystamy z nich przynajmniej kilka razy dziennie. Trzeba je bardzo dokładnie zaprojektować i wykonać. Kiedy najlepiej wykonać schody na poddasze? Schody betonowe związane są konstrukcyjnie ze stropem i podciągiem poprzez zakotwienie w nim zbrojenia i oparcie płyty schodowej. Na dole schody spoczywają na...