Okna drewniane i z PVC to ważny element architektury budynku, który odpowiada m.in. za ilość światła w domu oraz wentylację pomieszczeń. Wbudowane w ścianę, stają się jej fragmentem i chronią wraz z nią wnętrze przed zimnem, deszczem i hałasem. Izolacyjność termiczna okien i drzwi jest znacznie gorsza niż pozostałej powierzchni ścian, a także dachu, dlatego należy dobierać okna i drzwi o możliwie najmniejszej wartości współczynnika przenikania ciepła.
Z czego składa się okno?
Każde okno składa się z szyby i ramy, ale także uszczelek, okuć oraz klamek. Wszystkie te elementy mogą być wykonane z różnych materiałów i w odmiennych technologiach. To oczywiście ma wpływ na estetykę, funkcjonalność, jakość i cenę okien.
Szyby – we współczesnych oknach nie tylko mają zapewnić odpowiednią ilość światła dziennego oraz widok z domu. Pod względem izolacyjności termicznej i akustycznej, a także ochrony antywłamaniowej powinny charakteryzować się parametrami porównywalnymi do ścian zewnętrznych. Wymagania w znacznym stopniu spełniają tzw. szyby zespolone. Zbudowane są z dwóch lub trzech tafli szkła o cechach dobranych w zależności od pożądanych parametrów okna.
Ramy – stanowią konstrukcję nośną okna i dlatego muszą być odpowiednio mocne, ale także „ciepłe” i estetyczne. Mogą to być najbardziej popularne konstrukcje jednoramowe, ewentualnie zespolone (ze skrzydłami skręcanymi na śruby) lub skrzynkowe (z dwoma oddzielnymi skrzydłami). Wybór jest duży i zależy od wielu czynników. Jednak najważniejsze to styl budynku, upodobania oraz możliwości finansowe inwestora. Pozostałe parametry można zrealizować właściwie przy zastosowaniu każdego materiału.
Uszczelki– zapewniają ochronę przed wodą, wiatrem, kurzem i hałasem. Obecnie wykonywane są z syntetycznego kauczuku EPDM lub TPS – o trwałości nawet 10 lat (ewentualnie z silikonu). W oknach stosuje się uszczelki przyszybowe (pomiędzy szybami zespolonymi a ramami okiennymi) oraz 2–4 uszczelki wrębowe lub oporowe (pomiędzy skrzydłem a ościeżnicą). Oczywiście im jest ich więcej, tym okna mają lepsze parametry techniczne.
O czym należy pamiętać przy wyborze okien?
Każde pomieszczenie w domu wymaga innego sposobu oświetlania światłem dziennym. Dla sypialni, kuchni, łazienki czy klatki schodowej stosuje się bowiem odmienne kryteria. Ważna jest nie tylko powierzchnia pomieszczenia i doświetlających je okien, ale również miejsce ich wstawienia.
Powierzchnia okien – określona jest w „Warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”. W pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi (sypialnie, kuchnie, pokoje dzienne) powinna wynosić przynajmniej 1/8 powierzchni podłogi. Natomiast w pomieszczeniach pomocniczych (korytarze, łazienki, pomieszczenia techniczne itp.) – min. 1/12 powierzchni podłogi. Oczywiście powierzchnia okien liczona jest w świetle ościeżnicy – czyli przy skrzydłach otwartych na oścież. Powierzchnia maksymalna nie jest określona, jednak ze względu na spore straty energii cieplnej nie zaleca się, aby była większa niż 1/6 powierzchni podłogi. Wyjątkiem są elewacje południowe w domach pasywnych, które mogą być całe przeszklone. Warto też pamiętać, że w typowych oknach drewnianych lub z PVC powierzchnia szyb stanowi zaledwie 50–60% powierzchni otworu w murze i około 80% powierzchni mierzonej w świetle ościeżnicy.
Miejsce wbudowania okien oraz ich kształt (wąskie, szerokie, okrągłe, pod sufitem albo tuż nad posadzką) mają równie duże znaczenie dla właściwego oświetlenia pokoju, co ich powierzchnia. W typowych pomieszczeniach mieszkalnych (sypialniach, pokojach dziecięcych) wskazane jest, aby okno umieszczone było centralnie i zajmowało połowę szerokości ściany, a parapet znajdował się 85 cm nad podłogą. Wtedy zapewniona będzie dobra widoczność, pokoje będą równomiernie oświetlone oraz ustawne. W pomieszczeniach reprezentacyjnych (pokoje dzienne, jadalnie) wskazane jest stosowanie okien większych, usytuowanych 30–60 cm nad posadzką, ewentualnie balkonowych. Zwykle dobrze spełniają tu funkcje okna wykuszowe, narożne lub o nietypowych kształtach i wymiarach (trójkątne, łukowe, wąskie ustawione w szereg itp.).
W dużych przestrzeniach doskonale sprawdzają się okna umieszczone w dwóch ścianach narożnych bądź przeciwległych. Z kolei w pomieszczeniach pomocniczych, w których przebywa się krótko, najlepiej stosować niewielkie okna umieszczone wysoko (okna połaciowe, świetliki tunelowe). Wtedy ilość światła dziennego jest wystarczająca. Możliwe jest zabudowanie całej powierzchni ścian i jednoczesne ograniczenie strat energii cieplnej.
