Więźba dachowa podlega szeregowi obciążeń, które powinny być bezpiecznie przeniesione na budynek. Oprócz obciążeń pokryciem dachu, ociepleniem i ciężarem własnym, na więźbę działają siły natury – wiatr i śnieg. Poprawnie zaprojektowana to podstawa solidnego i bezpiecznego dachu. Na etapie projektowania konstruktor powinien sprawdzić nośność poszczególnych jej elementów oraz ich maksymalne odkształcenia, czyli ugięcia – zgodnie z wytycznymi normowymi. Więźba powinna mieć też odpowiednią sztywność.
Z jakich elementów składa się więźba dachowa?
Elementy konstrukcji dachowej noszą nazwy zwyczajowe i w różnych regionach Polski można spotkać się z innym ich nazewnictwem.
Belka podwalinowa – belka na stropie, na której opierają się słupy w dachu o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej.
Dźwigar – prefabrykowany element konstrukcyjny z klejonych płyt OSB lub z desek połączonych łącznikami stalowymi.
Jętka – pozioma belka łącząca pary krokwi w około 1/3 ich długości mierzonej od szczytu. Pełni funkcję podpory pośredniej zwiększającej nośność krokwi. Jętki mają zwykle przekrój taki jak krokwie, ale można też na nie używać cieńszych desek przybitych obustronnie do krokwi. Jętka musi mieć dostateczną sztywność, dlatego jeśli jest wykonana z desek, trzeba w odstępach ok. 1 m wstawić między nie klocki usztywniające.
Kleszcze – deski grubości 25–35 mm spinające krokwie w konstrukcjach płatwiowych. Montuje się je na poziomie płatwi; ich zadaniem jest niedopuszczenie do rozsunięcia się krokwi.
Krokiew – ukośna belka konstrukcji dachowej. Rząd krokwi połączonych parami na górze tworzy górną linię dachu nazywaną kalenicą. Krokwie mają przekrój prostokątny o stosunku szerokości do wysokości około 1:2. W załamaniach wklęsłych (koszach) połaci dachowej montuje się krokwie o większym przekroju nazywane krokwiami koszowymi.
Narożna krokiew – na wypukłym załamaniu połaci dachowej – to krawężnica.
Kulawka – krokiew o zmniejszonej długości łącząca krawężnicę lub krokiew koszową z murłatą.
Miecze – skośnie ustawione belki, łączące słupy z płatwiami, zmniejszające rozpiętość płatwi i usztywniające więźbę dachową w kierunku podłużnym.
Murłata – pozioma belka o przekroju kwadratowym zamocowana do ścian i służąca jako oparcie krokwi, które łączy się z nią na zaciosy lub łączniki stalowe.
Płatew – pozioma belka podparta słupami, na której – mniej więcej pośrodku swej długości – opierają się krokwie. Płatwie wykonuje się z krawędziaków o przekroju kwadratowym lub – jeśli mają przenosić duże obciążenia – ze stalowych belek dwuteowych.
Wiatrownica – to deska (czasami też profilowana blacha brzegowa) mocowana ukośnie do krokwi od spodu, zapobiegająca podrywaniu pokrycia na krawędzi dachu.
Wiązary prefabrykowane – to gotowe wiązary, przygotowywane bezpośrednio w zakładzie wykonującym konstrukcje dachowe, dostarczone na plac budowy i montowane na przygotowanych podporach.
Wiązary tradycyjne– wykonywane przez cieśli z pojedynczych elementów na miejscu budowy.
Czy można zmienić konstrukcję więźby?
Może to być konieczne, jeśli przewidziane w projekcie lekkie pokrycie (blachodachówki, gonty bitumiczne) planujemy zastąpić na przykład dachówką ceramiczną, cementową czy strzechą lub gdy w dachu mają być wmontowane okna połaciowe albo kolektory słoneczne. W więźbie o prostej konstrukcji wystarczy wtedy odpowiednio zwiększyć przekroje krokwi i zagęścić ich rozstaw, w bardziej skomplikowanej trzeba zmienić wymiary wszystkich jej elementów. Do zmiany konstrukcji dachu zmusza czasem trudność kupienia elementów drewnianych o określonych przekrojach. Wprawdzie w takiej sytuacji można niekiedy użyć elementów grubszych lub szerszych, ale może się okazać, że trudno będzie je połączyć z innymi elementami konstrukcji dachu lub domu. Zmniejszenie przekrojów głównych elementów nośnych wymusza zmniejszenie odstępów między nimi lub zagęszczenie podpór.
Uwaga! Niezależnie od zakresu zmian: każde odstępstwo od projektu więźby wymaga zgody projektanta domu; jeśli trudno do niego dotrzeć, trzeba przeprojektowanie więźby powierzyć innemu projektantowi z uprawnieniami.
Do takich zmian należą też: - usunięcie słupa lub słupów, na których opierają się płatwie, - zmiana przekroju płatwi, - zastąpienie płatwi drewnianych – stalowymi, - zmiana rozstawu krokwi dla ułatwienia montażu szerszych od tego rozstawu okien połaciowych; jeśli rozstaw krokwi odpowiada szerokości okien, nie trzeba przecinać krokwi i wstawiać wymianów, czyli odcinków belek, które przejmą ich obciążenia.
Przekonstruowanie więźby z prefabrykowanych wiązarów dachowych można zamówić u ich producenta.
