Elewacja jest warstwą ochronną ścian. Jednocześnie wpływa na estetykę budynku. Odpowiednio dobrana nadaje mu konkretny charakter, poprawia optycznie proporcje bryły. Pod względem estetycznym powinna tworzyć spójną całość z pokryciem dachowym i stolarką okienną oraz drzwiową.
Informacje na temat materiału i kolorystyki fasady zawarte są w projekcie domu. Już na tym etapie warto więc sprawdzić, czy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie ma wytycznych dotyczących np. barwy ścian. Może się bowiem okazać, że nie możemy zrealizować wybranego przez nas rozwiązania.
W przypadku indywidualnego projektu budynku, architekt przy doborze elewacji uwzględnia zarówno miejscowy plan zagospodarowania, upodobania inwestora, jak i rodzaj ścian, bo technologia, w jakiej są zbudowane w znacznej mierze przesądza o ich wykończeniu.
Materiały na elewacje różnią się wyglądem, ceną, właściwościami oraz wymaganiami dotyczącymi podłoża i sposobu montażu. Ważne aby były odporne na uszkodzenia i chroniły ściany przed negatywnym wpływem czynników atmosferycznych - deszczu, mrozu, zmiennej temperatury, silnego słońca czy wiatru. Powinny być zatem nienasiąkliwe, mrozoodporne, niepłowiejące. Popularne jest wykańczanie ścian klinkierem, betonem, drewnem oraz tynkiem.
Standardowe wykończenie ścian - zależnie od ich typu
Elewację można wykonać na wiele sposobów, różniących się pracochłonnością i nakładami inwestycyjnymi. Na domach jednorodzinnych zwykle najkorzystniej prezentują się podziały poziome - dzięki nim budynek wydaje się niższy i szerszy. (fot. Dom w Lonicerach 2 (G2), Biuro projektów Archon+)
Rodzaje elewacji murowanych
W przypadku przegród trójwarstwowych, mamy do czynienia z elewacjami murowanymi z cegły lub bloczków betonowych, łączonymi z warstwą nośną ściany przy użyciu kotew. Przeważnie powstają z cegieł klinkierowych, które wyglądają efektownie, występują w wielu kolorach, są odporne na uszkodzenia mechaniczne i działanie czynników atmosferycznych (np. mrozu), mają bardzo niską nasiąkliwość (nie wchłaniają wilgoci ani brudu).
Podobne właściwości wykazują cegły silikatowe, czyli wapienno-piaskowe, dostępne w naturalnym białym kolorze lub jako barwione w masie.
Ściankę z bloczków trzeba pokryć warstwą tynku, natomiast z wymienionych wyżej cegieł - wystarczy wyspoinować. Najlepsze pod względem technicznym jest wypełnienie szczelin równo z licem muru. Z powodów estetycznych często wykonuje się jednak fugi lekko zagłębione. Wymaga to szczególnej staranności. Masy do spoinowania są gęste, ale nie można ich rozrzedzać, bo wysychając, skurczą się i dojdzie do powstawania szczelin, umożliwiających penetrację wody.
Wygląd elewacji psują niekiedy pozostawione na niej resztki zaprawy - ewentualne zabrudzenia należy usuwać przed związaniem. Cegły klinkierowe najlepiej murować na specjalną zaprawę do klinkieru, w przeciwnym razie na fasadzie mogą pojawić się wykwity. Ponadto murarz powinien mieszać elementy z kilku palet - pozwoli to zniwelować różnice w ich odcieniu.
Ścianka elewacyjna murowana z cegieł ręcznie formowanych lub też gładkich dobrze chroni termoizolację budynku i jest wyjątkowo trwała. (fot. Vandersanden)
Cegły klinkierowe mogą mieć oryginalny podłużny kształt. Takie idealnie pasują do nowoczesnych domów. (fot. Wienerberger)
Wykończenie elewacji różnego rodzaju płytkami
Ściany jedno- i dwuwarstwowe można wykończyć poprzez przyklejenie płytek z klinkieru, silikatów, betonu, gresu lub kamienia, dostępnych w różnych kolorach i fakturach. Mocuje się je w poziomie, czasami w pionie, na całych ścianach albo na fragmentach. Pozwalają uzyskać efekt muru z cegły bądź kamienia (tańszym kosztem), tym bardziej że poza elementami podstawowymi producenci oferują np. kształtki narożne. Kupić możemy same płytki lub kompletny system elewacyjny, w którego skład wchodzą także płyty ociepleniowe, akcesoria montażowe, chemia - klej, impregnat.
Popularnym rozwiązaniem są systemy elewacyjne z płytkami klinkierowymi. Dzięki nim tańsza przegroda dwuwarstwowa może wyglądać jak droższa trójwarstwowa z ceglaną fasadą. (fot. Elastolith)
Wyroby ceramiczne są trwałe, odporne na wpływ warunków atmosferycznych. Występują w odcieniach czerwieni, żółci, brązu, szarości. Ciekawe rozwiązanie stanowią elementy ręcznie formowane, powstające przez odcięcie lica cegły. Pamiętajmy jednak, że okładzina mocowana na ociepleniu nie może być zbyt ciężka. Po ułożeniu, spoiny wypełnia się zaprawą do fugowania.
Płytki betonowe mają zbliżone właściwości do ceramicznych - wysoka trwałość, odporność na czynniki pogodowe, łatwość czyszczenia wodą. Z wyglądu przypominają kamień i dlatego zazwyczaj przykleja się je bezfugowo.
Betonowe bloczki i płytki o łupanej powierzchni dobrze naśladują kamień. (fot. Joniec)
Okładzina z marmuru, granitu czy piaskowca prezentuje się elegancko i ponadczasowo. Z uwagi na wysoką cenę, wielu inwestorów stosuje ją jedynie na cokole budynku. Jest bardzo trwała, ale i ciężka - o ile do ścian jedno- i trójwarstwowych wystarczy przytwierdzić ją na zaprawę cementową, to w przypadku dwuwarstwowych należy zastosować kotwy stalowe, osadzane w warstwie nośnej.
Wybieramy tynk i farbę na elewację
Najpopularniejsze są obecnie tynki cienkowarstwowe, dostępne w bogatszej kolorystyce, niż tradycyjne cementowo-wapienne. Można im nadawać bardziej różnorodne faktury. Są łatwe w użyciu, nie wymagają malowania (z wyjątkiem tynków mineralnych). Występują w kilku odmianach. Wśród najpopularniejszych mamy mineralne i akrylowe. Wyroby silikonowe są droższe, trwalsze i odporniejsze na zabrudzenie. Silikatowe, poza wysoką trwałością, charakteryzują się wysoką odpornością na grzyby i porosty.
Tradycyjny tynk grubowarstwowy trudniej jest przygotować i wymaga malowania. Z uwagi na to, że jest ciężki (może mieć nawet 3 cm grubości) nie nadaje się na ściany dwuwarstwowe, gdzie tynk nakłada się bezpośrednio na termoizolację.
Wybór farb elewacyjnych jest bardzo szeroki. Najczęściej stosowane są akrylowe - odporne na blaknięcie, łatwe do wyczyszczenia (można je zmywać wodą pod ciśnieniem), dostępne w stonowanych i jaskrawych odcieniach. Niestety, wykazują one słabą paroprzepuszczalność, czego efektem bywa wykraplanie się pary wodnej w warstwie ocieplającej i trwałe zawilgocenie ścian.
Wady tej nie mają wyroby silikonowe. Cechują się również dużą trwałością i właściwościami hydrofobowymi - to istotne w przypadku budynków narażonych na zabrudzenie, np. przy ruchliwych ulicach. Z kolei silikatowe są mniej odporne na zanieczyszczenia, ale paroprzepuszczalne i wysoce odporne na glony i porosty. Niestety, nie występują w intensywnych kolorach.
Większość budowanych w naszym kraju domów ma ścianę dwuwarstwową wykończoną tynkiem cienkowarstwowym. Producenci oferują takie tynki w ogromnej ilości kolorów, w postaci suchej mieszanki lub gotowej masy. (fot. PPG Deco)
Elewacje z desek lub paneli
Deski elewacyjne są obecnie modne. Oprócz drewna stosuje się jego imitacje, czyli panele z włóknocementu, kompozytu i PVC - raczej nie na całych fasadach, tylko na fragmentach.
Oblicówka to podstawowe rozwiązanie w przypadku ścian dwuwarstwowych ocieplonych metodą lekką suchą, choć nadaje się na wszystkie przegrody. Niezbędne jest tylko zamocowanie do nich drewnianego lub metalowego rusztu. Można ukryć w nim termoizolację, dlatego ten typ elewacji często stosuje się przy docieplaniu budynków. Deski przytwierdzane są do konstrukcji poziomo lub pionowo, na zakład (przylgę) lub pióro i wpust.
Trwałość elewacji drewnianej w znacznej mierze zależy od rodzaju materiału. Najlepiej sprawdza się drewno egzotyczne, np. cedr, merbau, meranti. Rodzime - sosna, świerk, modrzew, dąb - choć tańsze, jest zdecydowanie mniej odporne na wpływ warunków atmosferycznych. Co 4-5 lat należy je odnowić poprzez usunięcie powłoki zabezpieczającej i pomalowanie od nowa. Służą do tego impregnaty dekoracyjne, lakiery, lakierobejce, farby.
Elewacje z desek są obecnie na topie. Ważne jednak, by drewno było odporne na warunki atmosferyczne. W przypadku krajowego trzeba się liczyć z koniecznością regularnej konserwacji. (fot. Komplex Market)
Konserwacji nie wymagają panele z PVC, dostępne w różnych pastelowych odcieniach (nazywane sidingiem), kompozytowe oraz z włóknocementu. Te ostatnie mogą mieć też postać prostokątnych płytek, które tak naprawdę są pokryciem dachowym, stosowanym także na elewacje. Wyroby z kompozytu i włóknocementu nie ulegają korozji biologicznej ani zniekształceniom. Ponadto stanowią doskonałą imitację desek.
Panele z PVC lub włóknocementu są dobrą alternatywą dla oblicówki drewnianej, z uwagi na odporność na tzw. korozję biologiczną. (fot. Vox)
Autorka artykułów związanych m.in. z wykańczaniem i urządzaniem ogrodów oraz wnętrz. Zwolenniczka koncepcji slow design w urządzaniu wnętrz, mającej na uwadze świadomy dobór produktów i indywidualne dopasowywanie rozwiązań. Prywatnie zajmuje się malarstwem, które jest jej największą pasją.
6 minut temu, Gość Anna napisał:
Dlaczego nie ma nic nt. drewna opalanego niewymagającego konserwacji a tym samym najtrwalszego rodzaju wykończenia wśród elewacji drewnianych, która jest najstarsza metoda zabezpieczania desek?
Pod warunkiem, że jest to drewno ...
Gość Anna
07-12-2020 09:47
Dlaczego nie ma nic nt. drewna opalanego niewymagającego konserwacji a tym samym najtrwalszego rodzaju wykończenia wśród elewacji drewnianych, która jest najstarsza metoda zabezpieczania desek?
Gość emill
29-06-2016 19:32
Tynk Silikatowo-Silikonowy jest wydajny i ma wysoką odpornością na warunki atmosferyczne, korozję biologiczną i zabrudzenia.
3
