Ścianki kolankowe mają znaczenie konstrukcyjne, a szczytowe jedynie osłaniają wnętrze poddasza. Jak jedne i drugie prawidłowo wykonać?
Zmiana wysokości ścianek kolankowych może wymagać również zmian konstrukcyjnych, które powinien określić konstruktor na podstawie stosownych obliczeń (fot. Archiwum BD)
Jaką funkcję pełnią ściany kolankowe?
Nad najwyższą kondygnacją domów z dachem spadzistym jest przestrzeń nazywana poddaszem. Może ono być użytkowe lub nieużytkowe. Wystarczającą wysokość poddasza zapewniają podwyższające oparcie dachu ścianki kolankowe – przedłużenie ścian zewnętrznych domu. Zależnie od kształtu dachu muruje się je wzdłuż dwóch boków domu – gdy dach jest dwuspadowy – lub na całym obwodzie, gdy dach ma kształt zwany kopertowym. Wysokości ściany kolankowej nie można dowolnie zmieniać, gdyż zmieniłoby to wysokość budynku. Taka modyfikacja byłaby istotną zmianą w projekcie i ze względów formalnych powinna być zgłoszona w urzędzie, który wydał pozwolenie na budowę.
Jaka powinna być wysokość tych ścianek, by poddasze było funkcjonalne?
Na poddaszach użytkowych wysokość ścianki kolankowej powinna wynosić co najmniej 1 m: umożliwi to w miarę łatwe zagospodarowanie przestrzeni pod skosami dachowymi. To, czy pomieszczenia na poddaszu będą funkcjonalne, zależy też jednak od kąta nachylenia połaci dachowej. Pod stromym dachem o nachyleniu ponad 45° można chodzić bez schylania się już w odległości poniżej 0,8 m od ścianek kolankowych. Gdy spadek dachu jest łagodniejszy, odległość ta jest większa.
Niekiedy dla zachowania proporcji architektonicznych budynku projektuje się bardzo niskie ścianki kolankowe. W takich sytuacjach najczęściej stawia się drugą, „ślepą” ściankę kolankową – zazwyczaj o lekkiej konstrukcji szkieletowej – która odgradza część użytkową poddasza od nienadającej się do użytkowania przestrzeni pod skosami. Oczywiście zmniejsza się w ten sposób powierzchnię użytkową poddasza, ale oddziela ją od trudno dostępnych zakamarków, niewygodnych do wykańczania i sprzątania. Również na strychach nieużytkowych o niskich ścianach kolankowych warto wydzielić w ten sposób część poddasza przeznaczoną np. na składowanie rzadko używanych przedmiotów.
Czym różni się ścianka kolankowa od innych ścian zewnętrznych?
Ściany niższych kondygnacji opasane są na poziomie stropów wieńcem żelbetowym, usztywniającym niżej położone ściany. W ściance kolankowej nie ma takiego przewiązania, zatem powinna być ona opasana na szczycie dodatkowym wieńcem lub usztywniona zbrojonymi słupami. Sposób usztywnienia ścianki kolankowej powinien być określony w projekcie i zależy od jej grubości, wysokości i konstrukcji, a także od nachylenia dachu.
Dodatkowy wieniec na szczycie ścianki kolankowej wykonuje się głównie wtedy, gdy dach jest czterospadowy i oparty na jednym poziomie. Zbrojenie wieńca stanowią zwykle 4 pręty o średnicy 12 mm połączone strzemionami; betonuje się go w deskowaniu umocowanym na wierzchu ścianki kolankowej. Wykonuje się go tak samo jak wieńce na poziomie stropu.
Jeśli dom przykryty jest dachem dwuspadowym, częściej stosuje się usztywnienie ścianki kolankowej słupami żelbetowymi rozmieszczonymi w odstępach ok. 1,5 m. Jeśli dach będzie poddany dużym obciążeniom poziomym (np. w okolicy wieją często silne wiatry), słupy łączy się dodatkowo wieńcem żelbetowym, który kotwi się przynajmniej 2 m w ścianach szczytowych.
Słupy usztywniające ściankę kolankową muszą być zakotwione w wieńcu stropowym niższej kondygnacji. Podczas jego wykonywania trzeba zatem pamiętać o wyprowadzeniu pionowego zbrojenia. Pręty zbrojeniowe o wymiarach i rozstawie zgodnym z projektem najlepiej wyprowadzić na pełną wysokość ścianki kolankowej, ale jeśli miałoby to utrudnić roboty, to należy się tylko starać, aby ich długość nie była mniejsza niż 0,5 m.
Kiedy muruje się ściankę kolankową, w miejscach słupków usztywniających pozostawia się puste odcinki ścianki długości ok. 30 cm, które następnie wypełnia się mieszanką betonową w deskowaniu umocowanym po wewnętrznej i zewnętrznej stronie ściany. Podczas betonowania w słupach oraz wieńcu należy osadzić kotwy umożliwiające połączenie konstrukcji dachowej z murłatą.
