ABC - Elektryczność i oświetlenie

Jakie mamy w Polsce napięcie?

 

Wraz z wejściem do Unii Europejskiej w Polsce zaczęła obowiązywaćPolska Norma PN-IEC 60038:1999 „Napięcia znormalizowane IEC”. Zgodnie z normą napięcie wynosi 230/400 V ±10% (poprzednio 220/380 V).230 V – napięcie fazowe400 V – napięcie międzyfazowe

 

Czy pioruny są nadal groźne?

 

Wyładowania atmosferyczne są niewątpliwie zagrożeniem dla instalacji w budynku oraz zasilanych urządzeń elektrycznych. W wyniku wyładowań elektrycznych do sieci energetycznych dochodziło często do pożarów w budynkach, a także do porażeń mieszkańców. Było to spowodowane wygenerowanym przez piorun krótkotrwałym impulsem elektromagnetycznym, przenoszonym siecią energetyczną. Skutkom uderzenia piorunów można dzisiaj z powodzeniem zapobiegać, o ile zastosujemy zabezpieczenia przepięciowe.

 

Rozróżnia się trzy stopnie zabezpieczeń, które dzielą budynek na strefy. Pierwszy stopień zabezpieczenia, tzw. pierwotny, znajduje się przy wejściu kabla zasilającego do budynku. Chroni on instalację przed przepięciami powstałymi wskutek wyładowań atmosferycznych. Drugi stopień montuje się za licznikiem. Są to ograniczniki klasy II, chroniące przed przepięciami indukowanymi. Trzeci stopień to ograniczniki przepięć klasy III, montowane bezpośrednio przy urządzeniu. Zapewniają jego indywidualną ochronę i są uzupełnieniem dwóch wcześniejszych stopni ochrony. Wykorzystywane są do zabezpieczenia czułego sprzętu elektronicznego, takiego jak komputery lub sprzęt RTV.

 

Jak podłączyć się do sieci?

 

Podłączenie do sieci energetycznej wykonuje się za pomocą przyłącza. Może być ono wykonane jako kablowe lub napowietrzne. Przy sieci napowietrznej możemy wykonać przyłącze napowietrzne lub kablowe. Natomiast w przypadku sieci kablowej tylko przyłącze kablowe. Warunki techniczne wykonania przyłącza wydaje zakład energetyczny, który jest właścicielem sieci energetycznej, do której zamierzamy się podłączyć. Warunki te szczegółowo określają sposób wykonania podłączenia, przydzieloną nam moc energetyczną oraz sposób odbioru przyłącza przez zakład energetyczny. W przypadku przyłączy kablowych wymagane jest wykonanie projektu przyłącza i zatwierdzenie go w Zakładzie Energetycznym i Zakładzie Uzgodnień Dokumentacji. Przyłącza napowietrzne wymagają jedynie wykonania ogólnego szkicu.

 

Zewnętrzną linię energetyczną ze złączem "spina" skrzynka elektryczna. Ze skrzynki energia elektryczna dostarczana jest do domu. Skrzynka montowana jest najczęściej w linii ogrodzenia posesji. Mieści się w niej licznik prądu elektrycznego i główny włącznik zasilania.

 

Co skrywa rozdzielnica?

 

W typowej rozdzielnicy elektrycznej domu jednorodzinnego znajdują się zabezpieczenia nadmiarowo-prądowe i różnicowo-prądowe. Zabezpieczenia nadmiarowo-prądowe, nazywane potocznie bezpiecznikami lub korkami, odłączają obwód elektryczny w przypadku jego przeciążenia zbyt dużą liczbą odbiorników lub wystąpienia zwarcia. Natomiast wyłączniki różnicowo-prądowe służą do natychmiastowego odłączenia napięcia w przypadku porażenia użytkownika prądem (np. przy przypadkowym dotknięciu przewodu fazowego lub uszkodzonego urządzenia elektrycznego). Zabezpieczenia nadmiarowo-prądowe montuje się na każdym oddzielnym obwodzie elektrycznym. Jest ich zazwyczaj tyle, że przy rozbudowanej instalacji zapełnią całą skrzynkę rozdzielczą. Może też się w niej znaleźć inna aparatura modułowa, taka jak dzwonki, zegary lub inne, bardziej specjalistyczne aparaty, których dobór zależy od potrzeb mieszkańców.

 

Jaki wybrać licznik?

 

Podpisując z zakładem energetycznym umowę na dostawę energii elektrycznej musimy określić taryfę, według której będziemy się rozliczali. Mamy do wyboru licznik jedno- lub dwutaryfowy. W przypadku licznika dwutaryfowego, w godzinach 22.00-6.00 i 13.00-15.00, możemy korzystać z tańszej energii elektrycznej dostępnej poza szczytami energetycznymi. W pozostałych godzinach koszt energii elektrycznej jest wyższy niż w przypadku rozliczenia energii licznikiem jednotaryfowym. Rozliczenie dwutaryfowe jest korzystne w przypadku wykorzystywania elektrycznych urządzeń grzewczych, takich jak np. ogrzewacze akumulacyjne i elektryczne ogrzewanie podłogowe.

 

Jak rozprowadzić przewody?

 

W przypadku prowadzenia instalacji siłowej (trójfazowej) wymagane jest wykorzystanie kabli pięciożyłowych, w których, oprócz przewodów fazowych, znajduje się przewód neutralny N i przewód ochronny PE. Do rozprowadzenia prądu jednofazowego wykorzystywane są kable trójprzewodowe, składające się z przewodu fazowego, przewodu neutralnego N i przewodu ochronnego PE.

 

Kable możemy prowadzić w tynku lub pod tynkiem, mogą być także prowadzone natynkowo – w specjalnych listwach i kanałach instalacyjnych.

 

Kable elektryczne ułożone w tynku lub pod tynkiem prowadzimy po liniach pionowych i poziomych, a w podłodze i na suficie najkrótszą drogą do odbiornika.

 

Czym świecić?

 

Najważniejszym kryterium wyboru źródła światła jest jego barwa – ważne jest, żeby była jak najbardziej zbliżona do światła naturalnego.

 

Najpopularniejszym w Polsce źródłem światła są żarówki. Mają barwę białą z kremowym odcieniem i są tanie. Zapalają się od razu po włączeniu. Do ich wad należy niska sprawność i krótka żywotność.

 

Bardzo popularne są świetlówki kompaktowe. Są mniej energochłonne niż żarówki i wiernie odtwarzają kolory przedmiotów. W domach jednorodzinnych warto stosować świetlówki o przyjemnej, ciepłej barwie.

 

Żarówki halogenowe używane są najczęściej w lampkach biurkowych i innych lampach świecących punktowo, ale także do mocnego oświetlenia sufitowego. Ich trwałość jest dwu-, trzykrotnie wyższa od zwykłych żarówek.

 

Wysokoprężne źródła światła stosowane są do oświetlenia pośredniego, czyli po odbiciu od sufitu i ścian, gdyż są bardzo jaskrawe. Po odbiciu światło równomiernie oświetla każdy przedmiot. Lampy te zapalają się dość długo, dlatego stosowane są w miejscach, gdzie nie wymagają częstego włączania i wyłączania.