| Urządzenia EIB można nadzorować i obsługiwać ręcznie, automatycznie lub zdalnie za pomocą pilota. Do obsługi urządzeń w poszczególnych pomieszczeniach stosuje się zazwyczaj kilkuklawiszowe (programowane) przyciski naścienne. Do zdalnej obsługi można używać pilotów na podczerwień (IR) lub fale radiowe (RF). Pilotów IR używa się wewnątrz domu. Ich działanie jest ograniczone do danego pomieszczenia oraz do funkcji centralnych. Sterowanie może odbywać się również za pośrednictwem SMS lub Internetu. Dodawanie nowych funkcji w inteligentnej instalacji elektrycznej wymaga jedynie przeprogramowania urządzeń magistralnych. Zmiana programu przycisku pozwala na wykorzystanie go do zupełnie innych celów niż to miało miejsce podczas instalacji i pierwszego uruchomienia. Użytkownik może otrzymywać informacje o stanie poszczególnych instalacji np. na pulpicie operatorskim wmontowanym w ścianę, na komputerze osobistym, ekranie telewizora lub przez telefon komórkowy obsługujący protokół WAP. Główne zalety systemu EIB, jak zresztą i innych inteligentnych systemów, to łatwość realizacji złożonych wymagań stawianych przez użytkownika oraz bardzo duża elastyczność. Wszystkie urządzenia można w każdej chwili dowolnie programować bez wymiany okablowania. Inteligentna instalacja wymaga szczegółowego projektu. W odróżnieniu od instalacji tradycyjnej (rozetkowej), przewody od wszystkich obwodów biegną do rozdzielnicy. W rozpatrywanym przypadku wystarczy jedna rozdzielnica. Wszystkie prace trzeba wykonywać przed wykończeniem mieszkania lub podczas gruntownego remontu instalacji elektrycznej. Przewody trzeba położyć od początku, ponieważ dla potrzeb sieci EIB nie da się wykorzystać starej instalacji. W instalacji tradycyjnej do łączenia odbiorników (np. oświetlenia) wykorzystuje się przewód trójżyłowy 3x1,5 mm2, natomiast w EIB zastępuje się go przewodem 4x1,5 mm2. Do oświetlenia wystarczyłby w zasadzie przewód 2x1,5 mm2, ale instalatorzy zostawiają sobie przeważnie „furtkę” do prowadzenia dwóch obwodów z jednego przewodu i stosują 4 żyły (trochę większe koszty w zamian za większe możliwości programowania systemu). Do gniazd zasilających prowadzi się przewód 3x2,5 mm2 (identyczny, jak w tradycyjnej instalacji), ale nie łączy się go w rozetkach, tylko prowadzi do rozdzielnicy. Do odbiorników (lamp, gniazdek i silników) doprowadzone jest napięcie 230 V/400 V. Instalacja EIB wymaga jeszcze prowadzenia kabla magistralnego 2x2x0,8 mm2 (dwie pary przewodów o powierzchni przekroju 0,8 mm2). Kabel ten oplata pętlą wszystkie sterowane obwody i biegnie do przycisków ściennych. Przez przewód magistralny płynie bezpieczne napięcie 24 V. Koszt instalacji EIB zależy głównie od wymagań inwestora. Możliwości rozbudowy systemu są tak ogromne, że każda kalkulacja jest w zasadzie indywidualnym zagadnieniem. W pierwszej kolejności inwestor musi określić swoje wymagania, potem firma wykonawcza opracowuje projekt na bazie systemu, układa instalację i montuje urządzenia. Ostatnim etapem procesu realizacji jest zaprogramowanie i uruchomienie systemu. Inwestor ponosi koszty urządzeń oraz usługi. Na podstawie wieloletnich działań firm z branży EIB można przyjąć, że instalacja zarządzająca oświetleniem i ogrzewaniem kosztować będzie około 200-350 zł/m2. Są to ceny orientacyjne, które obejmują koszt kompletnej instalacji (projekt, okablowanie, rozdzielnice, urządzenia EIB, gniazdka, uruchomienie) bez urządzeń wykonawczych (lampy, grzejniki, rolety itp.). Jeżeli zastosujemy system EIB tylko do sterowania oświetleniem – możemy stwierdzić, że będzie on droższy od instalacji tradycyjnej. Jednak, gdy w grę wchodzi dodatkowo sterowanie roletami, ogrzewaniem, zarządzaniem energią oraz systemem audio, może się okazać, że instalacja tradycyjna jest o wiele droższa. Ponadto może się zdarzyć, że brak możliwości pełnej integracji całkowicie wyklucza tradycyjną technologię wykonania. Gdzie będą oszczędności? Na pewno zmniejszą się koszty poniesione na ogrzewanie i oświetlenie. W typowej instalacji powstają straty energii wynikające ze zbędnego ogrzewania pomieszczeń, co w skali roku urasta do poważnych kosztów. Z wielu źródeł wynika, że zmniejszenie temperatury w pomieszczeniu o 1°C, to oszczędność energii w granicach 6%. Dzięki niezależnej regulacji temperatury w każdym pomieszczeniu można zaoszczędzić nawet do 30% energii. Instalacja EIB pozwala rówież na bardzo ekonomiczne sterowanie oświetleniem przez zastosowanie wielu niezależnych obwodów świetlnych. W systemie EIB może również pracować sprzęt AGD, a jego umiejętna obsługa może prowadzić do dalszych oszczędności. |
Nie ma też ograniczeń w ilości elementów, gdyż system jest przewidziany do stosowania zarówno w małych obiektach, jak również w ogromnych biurowcach, obiektach przemysłowych, użyteczności publicznej, szpitalach, hotelach etc. Obecnie istnieje możliwość zastosowania 30 000 modułów, co pozwala na zastosowanie ponad 600 000 czujników/sterowników (w obiektach mających ponad 50 pieter wykorzystano maksymalnie 8000 modułów).
Koszt instalacji LCN jest system opłacalnym. Jednak trudno powiedzieć wprost, ile może kosztować wyposażenie domu o danej powierzchni. Jest to wszystko uzależnione od potrzeb i życzeń klienta. Koszty zainstalowania systemu LCN to głównie cena modułów, głębszych puszek, rozdielnicy i przewodu elektrycznego. Instalując system można zacząć już od około 250 euro, rozbudowując go w miarę możliwości finansowych.
Luxor powstał na potrzeby najbardziej uniwersalnych i koniecznych funkcji inteligentnego domu. Jest polecany do układania zamiast tradycyjnej instalacji elektrycznej. Luxor jest systemem scentralizowanym. Instalacja elektryczna musi być wykonana w systemie tzw. centralnej puszki, którą jest rozdzielnica elektryczna. W rozdzielnicy, na szynie nośnej TH 35 mm, montowane są modułowe aparaty systemu. Modułów może być 16, a do każdego z nich można podłączyć maksimum cztery obwody. Możliwości Luxora zależą od rodzaju zastosowanych modułów, a ich liczba może rosnąć w miarę rozbudowy systemu. Do wyboru są moduły podstawowe, moduły ściemniające i moduły do rolet. Moduł podstawowy ma takie funkcje, jak: centralne włączanie i wyłączanie wybranych obwodów świetlnych, czasowe sterowanie oświetleniem, symulacja obecności. Moduł ściemniający może sterować pracą różnych rodzajów lamp, pozwala zaprogramować do trzech scen świetlnych. Poza sterowaniem poszczególnymi elementami za pomocą zwykłych włączników i przycisków, Luxor umożliwia uruchamianie tych elementów za pomocą zegarów czasowych, czujników ruchu i wyłączników zmierzchowych. Nie można natomiast sterować tym systemem spoza domu – przez internet lub telefon.
Przy montażu instalacji LUXOR ważne jest, aby wszystkie przewody sterujące i robocze zostały bezpośrednio doprowadzone do rozdzielnicy i tam przyłączone do aparatury systemu. W ten sposób unika się stosowania puszek rozgałęźnych, a wszelkie zmiany układu połączeń wykonuje się wygodnie w rozdzielnicy elektrycznej. Do połączenia poszczególnych punktów lub obwodów elektrycznych z aparatami używa się standardowej instalacji elektrycznej zasilanej napięciem 230 V, wykonanej z przewodów YDY 3×1,5 mm2., YDY 3×2,5 mm2 oraz YDY 5×1,5 mm2. Każdy obwód musi mieć bezpośrednie połączenie z modułem.
System Luxor można łatwo rozbudować, montując nowe aparaty i dokonując zmian połączeń między nimi. Programowanie wykonuje się za pomocą umieszczonych na modułach odpowiednich pokręteł i przycisków; do zmiany niektórych parametrów trzeba użyć wkrętaka. Do ustawiania parametrów pracy systemu nie trzeba wzywać serwisu.
System DUPLINE został opracowany 20 lat temu w Danii, z myślą o sterowaniu procesami produkcyjnymi. Od kilku lat jest wykorzystywany do sterowania automatyką budynku.
Dupline również jest systemem scentralizowanym. Jednostką centralną jest generator kanałowy, który wytwarza sygnał nośny służący do przesyłu informacji. Sygnał w systemie Dupline przekazywany jest dwużyłowym przewodem magistralnym. Najczęściej do tego celu wykorzystuje się typową skrętkę lub przewód telefoniczny bez ekranu. Za pośrednictwem są przekazywane typowe wielkości binarne, np. polecenie włącz/wyłącz, wielkości analogowe i wielkości liczbowe. Informacje te mogą być transmitowane bez wzmocnienia na odległość do 10 km. Dzięki (bezpłatnemu) programowi ProLine można dokonać konfiguracji całej sieci. Utworzony program konfiguracyjny przegrywa się do generatora kanałowego. Najnowsze generatory wyposażone są w moduł komunikacyjny GSM umożliwiający SMS-owe odbieranie informacji i wydawanie poleceń z telefonu komórkowego. W praktyce przyjmuje się, że jednym generatorem można obsługiwać maksymalnie do 100 obwodów elektrycznych. Nowe wersje generatorów umożliwiają ich wzajemne łączenie (do 32 szt.). Dzięki temu można sterować odbiornikami w ok. 3000 obwodów elektrycznych.
Do obsługi instalacji stosuje się różnego rodzaju aparaty: włączniki i wyłączniki, czujniki temperatury, natężenia oświetlenia, dymu, termostaty, ściemniacze jedno- i dwukanałowe, czujniki zalania, ściemniacze świetlówek, sterowniki do żaluzji, ekrany dotykowe. Większość aparatury Dupline jest wykonana w formie modułowej do zabudowy szeregowej w rozdzielnicy na szynie TH 35. Aparaty modułowe są zasilane w rozdzielnicach napięciem 24 V DC. Porty zarządzające umieszcza się w typowych puszkach instalacyjnych, pod typowymi przyciskami lub wyłącznikami. Służą one do wprowadzania do sieci sygnałów pochodzących z tych przycisków lub wyłączników.
Podsumowanie
Mając tak znakomitą okazję, jak generalny remont domu, niemal powinnością jest zainwestowanie w instalację inteligentną. Podniesie ona wartość nieruchomości i uczyni dom nowoczesnym i funkcjonalnym (co w kontraście z rzeczywistym wiekiem budynku może dać piorunujący efekt). Oferta systemów może zaspokoić wymagania nawet najbardziej wymagającego użytkownika, ale też i liczącego się z wydatkami inwestora - przecież wystarczy wyposażyć dom w najbardziej użytkowe funkcje. Ułożone wcześniej instalacje w każdej chwili umożliwią rozbudowę systemu o kolejne funkcje.
| Można i bez kucia ścian Jeżeli chcemy częściowo ograniczyć koszty i nie chcemy kuć ścian, możemy zastosować jedną z odmian instalacji EIB – PowerNet lub RadioBus. PowerNet pozwala na funkcjonowanie systemu zgodnego z EIB w budynkach, w których jest już ułożona instalacja elektryczna. Wszystkie komponenty systemu Powernet komunikują się między sobą za pośrednictwem istniejącej sieci zasilającej 230/400 V. Aby zapewnić niezawodną transmisję danych po linii zasilającej, zastosowano całkowicie nową procedurę komunikacji o nazwie SFSK (Spread Frequency Shift Keying). Jej główną cechą jest transmisja sygnałów na 2 różnych częstotliwościach (105,6 kHz i 115,2 kHz). Gdy urządzenie odbiorcze stwierdzi poprawność otrzymanego telegramu, wysyła do nadawcy potwierdzenie odbioru. Kończy to transmisję. Jeżeli nadawca nie otrzyma potwierdzenia transmisja zostaje powtórzona. Dla systemu Powernet opracowano podtynkowe sterowniki załączające 1- i 2-kanałowe, sterowniki ściemniające oraz sterowniki żaluzji. Urządzenia do montażu natynkowego i podsufitowego mają dodatkowe wejścia, umożliwiające ich lokalne sterowanie przy użyciu konwencjonalnych przycisków. Sensory wkłada się do istniejących puszek w miejsce wyłączników lub gniazd. Prawidłowe działanie transmisji danych w instalacji Powernet może być zakłócane przez transformatory, zapłonniki i telefony bezprzewodowe. RadioBus, czyli inteligentna instalacja radiowa została skonstruowana specjalnie z myślą o wprowadzaniu nowoczesnych technik magistralnych bez potrzeby remontu instalacji. RadioBus, dzięki temu, że nie wymaga żadnej infrastruktury, znakomicie nadaje się do sterowania oświetleniem i integracji oświetlenia z system alarmowym. Ręczne i ścienne nadajniki oraz radiowe czujniki ruchu zasilane są bateriami, które nawet przy intensywnym użytkowaniu starczają na kilka lat. Przekazywanie sygnałów pomiędzy elementami systemu RadioBus odbywa się drogą radiową, więc zbędne są przewody sterownicze. Poszczególne elementy mogą być instalowane wszędzie tam, gdzie nie ma dostępu do zasilania 230 V. System można bardzo szybko i łatwo zamontować, rozbudować (włącznie z pełną integracją z systemem EIB), a w razie potrzeby, zdemontować i przenieść do innego budynku. Systemy alternatywneSystem LCN (Local Control Network) może sterować oświetleniem, temperaturą, roletami, bramami, a w zasadzie również wieloma innymi urządzeniami elektrycznymi. Jego elastyczność pozwala na współpracę z innymi systemami (system alarmowy, już zamontowane systemy grzewcze, systemy wentylacyjne itd). Umożliwia zautomatyzowanie wielu czynności, podnosi komfort mieszkania i bezpieczeństwo przy jednoczesnej oszczędności energii. Możliwości LCN są, ogólnie oceniając, zbliżone do systemu EIB.W instalacji EIB, w pokojach znajdują się tylko sensory (przyciski, czujki światła, na podczerwień do pilotów itp.), a elementy wykonawcze pracują w rozdzielniach elektrycznych. W systemie LCN jest trochę inaczej. Wszystkie funkcje systemu są zespolone w modułach logicznych, instalowanych zarówno w puszkach podtynkowych, jak i na rozdzielni, która jest dużo mniejsza. Moduły LCN są zarówno czujnikami (sensorami), jak i elementami wykonawczymi (aktorami). Moduł może jednocześnie przyjmować sygnały z przycisków lub czujników, przetwarzać te sygnały i odpowiednio do potrzeb wykonywać różne funkcje. Przykładowo – jeśli chcę zapalić światło w systemie EIB, to rozkaz najpierw wędruje do rozdzielni kablem logicznym, tam następuje włączenie obwodu lampy, która znajduje się w pokoju. W LCN lampa może być zasilana bezpośrednio z modułu, który jest za przyciskiem (to znaczna oszczędność na kablu). Dodatkową zaletą systemu LCN jest możliwość stosowania zarówno przycisków konwencjonalnych (które są tańsze od tych systemowych i można je kupić nawet w marketach), jak i większości przycisków systemu EIB. |
Moduły LCN są kompletnie wyposażone, nie ma więc konieczności stosowania dodatkowych zasilaczy lub instalowania kolejnych modułów. Wszystkie moduły logiczne LCN są wyposażone w odpowiednie wyjścia i domyślnie zaprogramowane na wiele funkcji. System LCN można dowolnie programować. Część parametrów może zmieniać sam użytkownik w trakcie eksploatacji systemu, np. może sam ustawiać sceny świetlne (pamięć 100 scen) i zapisywać je pod dowolnie wybranym przyciskiem. Dzięki odpowiedniemu oprogramowaniu możliwa jest również wizualizacja systemu na ekranie monitora z podziałem na piętra, odczyt i zmiana parametrów (tj. temperatura, natężenie oświetlenia, poziom opuszczenia rolet, obecność osoby). LCN oferuje także tzw. panel dotykowy, przy pomocy którego można kontrolować i sterować całym obiektem.
Na ułożenie instalacji LCN najbardziej optymalnym momentem jest budowa lub remont, gdyż system wymaga dodatkowego przewodu YDY 4x1,5 mm2 lub 5x1,5 mm2 do komunikacji między modułami. Przewód ten należy dodać pomiędzy miejscami zainstalowania modułów (w przypadku modułów podtynkowych są to puszki pod włącznikami), a nie pomiędzy odbiornikami (nie ma potrzeby stosowania dodatkowego przewodu np. między włącznikiem a lampą). Przewody są łączone bezpośrednio przy modułach typowymi złączkami (np. wago). Podłączenie jest na tyle proste, że każdy elektryk z łatwością da sobie radę z montażem systemu. Dodatkowo, aby ułatwić zadanie instalatorom, firma LCN oferuje walizkę szkoleniową, która zawiera podstawowe moduły, pełną wersję oprogramowania oraz materiały instruktażowe. Moduły zasilane są bezpośrednio napięciem 230 V, bez potrzeby stosowania dodatkowych zasilaczy.
Układając instalację elektryczną warto dodać w każdym pomieszczeniu jedną dodatkową żyłę w przewodach. To pozwoli na uruchomienie systemu LCN w przyszłości – zresztą niekoniecznie od razu w całym domu. Warto to skonsultować z elektrykiem lub projektantem znającym system LCN, gdyż w niektórych pomieszczeniach będzie konieczne zastosowanie głębokich puszek instalacyjnych (tzw. elektronicznych) zamiast zwykłych puszek, należy też przewidzieć dodatkowe miejsce w rozdzielni elektrycznej na moduły. Część modułów można umieścić na szynie w rozdzielni. To właśnie zastosowanie modułów zainstalowanych w rozdzielni i położenie dodatkowych przewodów może w przyszłości znacznie usprawnić instalację i zaoszczędzić inwestorowi kosztów.
Należy tutaj zaznaczyć, że w przypadku, kiedy planujemy uruchomienie instalacji inteligentnej w późniejszym czasie, nie ma konieczności kładzenia podwójnej instalacji, jak wymagają tego inne systemy. Rozbudowa systemu o kolejne funkcje jest bardzo prosta – wystarczy tylko przewidzieć miejsce na kolejne moduły (np. w puszce podtynkowej, rozdzielni lub po prostu w suficie podwieszanym) oraz pociągnąć tam przewody potrzebne do prawidłowego funkcjonowania instalowanego odbiornika, a także przewidzieć dodatkowy przewód do przesyłania danych pomiędzy modułami. Można tak wykonać okablowanie, że w momencie, gdy inwestor uzna, że chce zastosować system LCN lub go rozbudować do innych pomieszczeń, a instalacja była dobrze zaplanowana, montowane są tylko moduły na rozdzielni i do puszek podtynkowych, bez zmiany kabli.
System jest bardzo elastyczny pod względem programowania, a to dlatego, że funkcje nie są sztywno przypisane danemu modułowi. Jeżeli klient ma takie życzenie, to za pomocą samego laptopa można zmienić funkcje przycisków i, przykładowo, przyciskiem umieszczonym koło drzwi wejściowych do mieszkania, którym do tej pory zapalaliśmy światło w przedpokoju, teraz możemy regulować temperaturę w sypialni, włączyć wentylator w łazience, uruchomić zraszacze w ogrodzie albo wyłączyć wszystkie światła i zbędne odbiorniki w całym domu. To wszystko wymaga tylko jednego – wszystkie moduły pracujące w danym budynku muszą być ze sobą połączone dodatkowym przewodem (przewodem danych).