- Jak dostosować rodzaj fundamentu do warunków gruntowych?
- Jakie są rodzaje fundamentów?
- Czym jest posadowienie domu na ławach fundamentowych?
- Czym jest posadowienie domu na stopach fundamentowych?
- Czym jest fundament płytowy?
- Jak wygląda schemat robót przy budowie fundamentu płytowego?

Warunki gruntowe a rodzaj fundamentu
W każdym projekcie określa się sposób posadowienia budynku - przystosowany do obciążeń, jakie budynek będzie przekazywać gruntu o określonej nośności. Standardowo fundamenty domów w projektach powtarzalnych są projektowane dla nośności gruntu powyżej 150 kPa i dla centralnej strefy klimatycznej Polski.
Rzeczywiste warunki gruntowe na działce mogą odbiegać od przyjętych założeń i jeśli są od nich znacznie gorsze, konieczne będzie dostosowanie odpowiednich fundamentów.
Takiej zmiany będą wymagać domy stawiane na gruntach nasypowych, torfowiskach, na obszarach szkód górniczych, a także na gruntach niepewnych, których nie przebadano geotechnicznie, np. grunty niejednorodne, przewarstwione, gdy w obszarze fundamentów występuje znaczne zróżnicowanie ich własności. Do poprawnego zaprojektowania fundamentów potrzebna będzie dobra znajomość podłoża, a sposób i zakres prowadzonych badań geotechnicznych jest uzależniony od stopnia skomplikowania warunków gruntowych i kategorii projektowanego obiektu.
Warunki gruntowe podzielone są na trzy grupy i klasyfikowane jako:
- proste (grunty nośne, jednolite),
- złożone (o zróżnicowanej nośności, przewarstwione),
- skomplikowane (np. na skarpach, terenach bagiennych, nasypowych, w obszarze szkód górniczych).
Zakres badań zależy też od zaliczenia obiektu do jednej z trzech kategorii budowli:
- Kategoria 1 - to m.in. budynki o 1-2 kondygnacjach,
- Kategoria 2 - to, np. obiekty o fundamentowaniu bezpośrednim i głębokim,
- Kategoria 3 - to m.in. obiekty nietypowe, wysokościowe.
Zależnie od korelacji tej klasyfikacji do zaprojektowania posadowienia budynku będzie potrzebna: opinia geotechniczna, dokumentacja z badań podłoża gruntowego lub projekt geotechniczny. Badania obejmują również rozpoznanie warunków wodnych polegające na ustaleniu, na jakim poziomie występuje zwierciadło wody gruntowej i jakie są jego wahania w różnych porach roku.
Wykonywanie fundamentów poniżej głębokości, na jakiej znajduje się woda gruntowa, wymaga zabezpieczenia wykopów przed zalaniem oraz utworzenia ciężkich izolacji przeciwwodnych i drenażu w przypadku budowy podpiwniczenia, co znacznie podnosi koszty budowy.
Oprócz warunków gruntowych, przy planowaniu fundamentów trzeba też brać pod uwagę strefę klimatyczną, w której zlokalizowana jest budowa - to determinuje głębokość posadowienia chroniąca przed szkodami spowodowanymi wysadzinami mrozowymi. Zależnie od regionu fundamenty powinny sięgać przynajmniej na 0,8-1,4 m w głąb ziemi, ale na gruntach przepuszczalnych oraz przy niektórych sposobach fundamentowania posadowienie budynku można zrobić znacznie płycej.
Typowe i specjalne konstrukcje fundamentów
Wybór rodzaju fundamentu jest wypadkową wymagań konstrukcyjnych, warunków gruntowych i kosztów ich wykonania. W budownictwie jednorodzinnym, gdzie występują stosunkowo niewielkie obciążenia na grunt, standardowo są budowane fundamenty ławowe, a na trudnych podłożach lub przy dodatkowych wymaganiach wykonywane są fundamenty stopowe lub płytowe.
Posadowienie domu na ławach fundamentowych
Większość domów opiera się na ławach - betonowym poszerzeniu ścian nośnych, dzięki którym obciążenie rozkłada się na większej powierzchni.
Szerokość ław fundamentowych w jednym budynku może być różna ze względu na inne wartości przenoszonego obciążenia. Z reguły ława pod wewnętrzne ściany nośne będzie szersza , bo przenosi m.in. obciążenia dwóch opartych na niej stropów. Nie można też zapomnieć o wykonaniu ław pod kominy murowane czy słupy.
W sprzyjających warunkach - lekka konstrukcja domu, grunt o wysokiej nośności - wykonywanie ław może okazać się zbędne i wtedy wystarczającym oparciem będzie fundament wylany bezpośrednio w gruncie o szerokości odpowiadającej grubości ścian nadziemia.
W standardowym wykonaniu ławy fundamentowe są tworzone w wykopie z ustawionym pełnym lub częściowym deskowaniem oraz wstawionym zbrojeniem wzdłużnym i niekiedy pionowym, a następnie wypełniane mieszanką betonową.
Fundamenty na stopach fundamentowych
Nazywane również oszczędnościowymi lub na palach. Wykonywane są z reguły w dwóch przypadkach - pod lekkie budynki, np. szkieletowe lub w sytuacji, gdy warstwa nośna gruntu znajduje się na dużej głębokości. Konstrukcyjnie fundament składa się ze słupów żelbetowych wylanych w gruncie lub wypełnionych betonem studni, na wierzchu których jest tworzona żelbetowa belka - ława będąca oparciem dla ścian nośnych budynku.
Fundamenty płytowe
Fundamenty płytowe mogą być budowane w dwóch wariantach - jako ocieplone na powierzchni gruntu lub zagłębione. Pod względem konstrukcyjnym obie odmiany są podobne - indywidualnie zaprojektowana płyta żelbetowa rozkłada obciążenia na dużą powierzchnię.
Fundament płytowy zagłębiony wykonuje się głównie w przypadku małej nośności gruntu, co wymagałoby budowy szerokich ław żelbetowych. Rozwiązanie jest szczególnie korzystne w domu podpiwniczonym, gdyż płyta stanie się jednocześnie podłogą piwnicy, umożliwiając zachowanie ciągłości izolacji przeciwwodnej układanej na jednolitej płycie, a w razie konieczności utworzenia tzw. wanny hydroizolacyjnej, która będzie oparta stabilnie na całej powierzchni.
Budowane od niedawna fundamenty izolowane, zwane też ciepłymi lub grzewczymi, to dobre rozwiązanie na gruntach niestabilnych i o bardzo słabej nośności, np. na obszarach poddanych rekultywacji, na gruntach nasypowych, pobagiennych.
Zasadniczą ich cechą jest pełne odizolowanie termiczne żelbetowej płyty konstrukcyjnej od gruntu, co z jednej strony chroni przed ucieczką ciepła do podłoża, a z drugiej pozwala na umieszczenie fundamentu na powierzchni gruntu, dzięki warstwie stabilizująco-drenażowej, która eliminuje konieczność zagłębiania fundamentu poniżej poziomu przemarzania. Do utworzenia izolacji cieplnej wykorzystuje się systemowe, styropianowe kształtki brzegowe, a resztę powierzchni podpłytowej wypełnia twardymi płytami z EPS lub XPS o grubości do 20 cm.
W wariancie podstawowym fundament izolowany stanowi jedynie bazę konstrukcyjną do wzniesienia ścian domu, ale może również zostać wykonany jako grzejny z umieszczonym w płycie orurowaniem do ogrzewania wodnego lub mniej popularnego systemu - ogrzewania powietrzem. Jednak przy budowie takiego fundamentu trzeba starannie rozplanować rozmieszczenie przyborów sanitarnych, gdyż umieszczone w płycie fundamentowej instalacje - zwłaszcza odpływy do kanalizacji - trudno będzie przestawić w razie zmiany ich lokalizacji.
Ramowy schemat zakresu robót przy budowie fundamentu płytowego
- Usunięcie warstwy nawierzchniowej gruntu z wyrównaniem na obszarze o ok. 2 m szerszym w obrysie niż tworzony fundament i w razie potrzeby z zagęszczeniem podłoża.
- Alternatywnie rozłożenie geowłókniny w przypadku gruntów niestabilnych, co zapobiega mieszaniu warstwy stabilizująco-drenażowej w podłożem.
- Wstępne doprowadzenie instalacji przechodzących przez fundament - rur kanalizacyjnych, wodociągowych, przewodów elektrycznych - z wyprowadzeniami według ustalonego planu ich rozmieszczenia.
- Utworzenie warstwy podkładowej z kruszywa budowlanego (np. pospółki) o grubości przynajmniej 40 cm i jej wypoziomowanie oraz zagęszczenie.
- Wytyczenie zarysu płyty fundamentowej zgodnie z projektem i rozłożenie styropianowych elementów brzegowych.
- Wykonanie stabilizacji rozmieszczenia elementów brzegowych, np. poprzez ich obsypanie na zewnątrz i sprawdzenie wymiarów z ewentualną korektą ustawienia kształtek.
- Wypełnienie powierzchni wewnątrz zarysu fundamentu płytami styropianowymi i przeprowadzenie przez nie dostatecznie długich wyprowadzeń rur i przewodów.
- Rozłożenie zbrojenia według projektu konstrukcyjnego w postaci zgrzewanych segmentów lub pojedynczych prętów łączonych drutem wiązałkowym.
- W przypadku układania ogrzewania podłogowego rozmieszczenie zgodnie z projektem rur wodnych lub powietrznych z wyprowadzeniem podłączeń w zaplanowanych miejscach.
- Zabetonowanie powierzchni fundamentu mieszanką betonową warstwą grubości 20 cm, a po wstępnym jego związaniu zatarcie powierzchni zacieraczką mechaniczną na gładko.
- Pielęgnacja świeżego betonu poprzez zraszanie i ochrona przed intensywnym nasłonecznieniem.
- Wykonanie wokół płyty fundamentowej drenażu opaskowego w odległości ok. 1 m od jej boków.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Martyna Nowak-Ciupa
fot. otwierająca: Legalett
Dodaj komentarz