W nowo budowanych domach jednorodzinnych powszechnie montuje się kominki z zamkniętym wkładem, ponieważ są bezpieczniejsze w użytkowaniu. Oprócz tego mogą efektywnie i ekonomicznie ogrzewać budynek, jeśli zaopatrzy się je w system dystrybucji gorącego powietrza (DGP) albo zastosuje model z tzw. płaszczem wodnym.
Era tradycyjnych, otwartych kominków przemija. Inwestorzy przykładają bowiem coraz większą wagę do kwestii związanych z bezpieczeństwem i wygodą obsługi. Nie chcą marnować produkowanego przez kominek ciepła - nawet jeśli palą w nim dla przyjemności. Montują zatem wkład z płaszczem wodnym i łączą go z instalacją centralnego ogrzewania, albo rozprowadzają specjalnymi kanałami po całym domu powietrze ogrzane przez palenisko.
W ten sposób urządzenie może pełnić rolę pomocniczego źródła ciepła. Pozwala obniżyć wydatki na gaz czy olej opałowy w okresach przejściowych - przed i po sezonie grzewczym - ponieważ palenie drewnem jest względnie niedrogie. Zapewnia też ogrzewanie w przypadku awarii kotła lub w przerwach w dostawach gazu. Może wspomagać główny system ogrzewania podczas dużych mrozów, albo podłogówkę - która wolno podnosi temperaturę w pomieszczeniach. Należy jednak mieć na uwadze, że kominek nie może być montowany jako główne źródło ciepła w budynku - zresztą ciągłe palenie w nim nie byłoby zbyt wygodne.
Bardzo istotne jest również to, że zastosowanie wkładu pozwala odizolować ogień od wnętrza domu. Ponadto opał uzupełnia się znacznie rzadziej niż w kominku otwartym, bo spalanie zachodzi wolniej, z uwagi na kontrolowany dopływ powietrza.
Ogrzewanie kominkiem - kilka spraw technicznych
Jak działa DGP?
Do ogrzewania domów często wykorzystuje się kominki z dystrybucją gorącego powietrza. Najlepiej gdy rozwiązanie to jest ujęte w projekcie budynku, bo po zakończeniu prac wykończeniowych trudno zamontować przewody rozprowadzające ciepło. W miejscu wylotu kanałów na ścianach i sufitach pomieszczeń montuje się specjalne kratki nawiewne lub anemostaty, które występują w dużej liczbie wzorów. Przewodów nie doprowadza się jednak do łazienek/toalet - w nich powinno bowiem panować podciśnienie, aby ewentualne zapachy nie przenikały do pozostałych wnętrz.
Powietrze ogrzane przez wkład rozprowadzane jest do pomieszczeń systemem rur o dużej średnicy (fot. z lewej: Kratki.pl). Na ich wylotach, na ścianach/sufitach pomieszczeń, najczęściej montuje się anemostaty (fot. z prawej: Alnor).
System DGP polecany jest m.in. do domów rekreacyjnych, gdyż nie szkodzi mu ujemna temperatura w budynku i można go dość szybko uruchomić. Jego minusem jest to, że wraz ze wzmożonym ruchem powietrza następuje przenoszenie kurzu, pyłków - co nie jest korzystne dla alergików.
System DGP bardzo dobrze sprawdza się w wąskich, wysokich domach - bez problemu ogrzewa pomieszczenia przyległe do salonu oraz położone nad nim.
Grawitacyjnie. Powietrze ogrzane od wkładu może przemieszczać się kanałami w wyniku samoczynnej cyrkulacji - grawitacyjnie. Jednak ze względu na niewielkie ciśnienie i opory przepływu powodowane przez rury, w ten sposób można przesyłać ciepłe powietrze na odległość 3-4 m w poziomie (w ten sposób da się ogrzać dwa lub trzy sąsiednie pomieszczenia). System grawitacyjny dobrze się jednak sprawdza w wąskich piętrowych domach szeregowych, bo w przypadku długich pionowych kanałów konwekcja jest intensywna.
Nadmuchowo. W dużych rozłożystych budynkach ruch powietrza powinien być wspomagany wentylatorem nadmuchowym. Wówczas znad kominka wyprowadza się jeden kanał, do którego przyłączana jest dmuchawa. Potem można układać nawet długie przewody do licznych pomieszczeń. To rozwiązanie wymaga jednak doprowadzenia energii elektrycznej i generuje pewien hałas.
W systemie wyposażonym w wentylator musimy mieć możliwość regulacji temperatury powietrza, gdy wkład kominkowy jest nadmiernie rozgrzany. Chodzi głównie o zabezpieczenie samego wentylatora przed zbyt wysoką temperaturą. Po części też o to, żeby nawiewane do pokoi powietrze nie było przesadnie gorące.
Wentylator nadmuchowy najlepiej umieścić na nieużytkowanym poddaszu - nie będzie zakłócał ciszy domownikom. (fot. Darco)
Czym jest płaszcz wodny?
Wkład kominkowy podłączony do systemu c.o. pełni podobną rolę, co kocioł na paliwo stałe. Zapewnia ogrzewanie całego domu, ciepłą wodę użytkową (c.w.u.) oraz - dodatkowo - ogrzewanie pomieszczenia, w którym się znajduje. Modele przeznaczone do takich instalacji zawierają wodny wymiennik ciepła. Woda ogrzewana jest przez niego w płaszczu otaczającym komorę spalania. Następnie kierowana jest do ściennych grzejników wodnych oraz podłogówki, skąd po schłodzeniu powraca do wkładu.
Przyłączenie kominka do instalacji c.o. jest dość skomplikowane i przede wszystkim trzeba spełnić wymogi bezpieczeństwa. Konieczne jest wykonanie podłączeń przewodów hydraulicznych zgodnie ze schematem instalacji.
Schemat instalacji c.o. z kotłem i kominkiem z płaszczem wodnym. Obiegi rozdzielone wymiennikiem ciepła. Wielu inwestorów decyduje się na ogrzewanie kominkiem, nawet w przypadku, gdy mają dostęp do innych źródeł energii, ponieważ palenie drewnem jest niedrogie.
W jaki sposób dobrać wkład kominkowy?
Jeżeli kominek ma pełnić istotną rolę w ogrzewaniu domu, instalacja powinna być zaprojektowana przez fachowca z doświadczeniem, który optymalnie (dla danego budynku) dobierze wkład i pozostałe wyposażenie. Nie zaleca się kupować kominka samodzielnie w supermarkecie. Nie warto też decydować się na wyroby podejrzanie tanie albo nieznanych producentów.
Istotnym parametrem wkładów jest nominalna moc grzewcza - czyli średnia z trzech godzin palenia w określonych warunkach testowych. Warto szukać modelu o jak najwyższej sprawności, bo przekłada się ona bezpośrednio na koszty ogrzewania domu. Sprawność oznacza, jaka część energii powstającej podczas spalania drewna z mocą nominalną, oddawana jest do pomieszczenia w postaci ciepła. Warto też zwrócić uwagę na utrzymywanie żarupo jednorazowym załadunku do pełna. Im dłużej, tym lepiej - choć parametr ten zależy również od opału - gatunku, wilgotności oraz grubości polan.
Z mocą nie należy przesadzać. Nawet najmniejsze wkłady maja teoretycznie 8-10 kW, zaś duże nawet 30 kW. Zapotrzebowanie na ciepło typowego nowego domu to kilkanaście kW. Jeżeli moc kominka będzie wyraźnie za duża, to albo zafundujemy sobie 30°C w salonie, albo będziemy palić z ułamkiem mocy, dusząc płomienie w palenisku. W takich warunkach o deklarowanej sprawności spalania można zapomnieć. Zawyżenie mocy w miarę dobrze znoszą jedynie kominki z płaszczem wodnym i dużym zbiornikiem akumulacyjnym (nadmiar ciepła przejmuje np. 1000 l wody).
W istniejącym kominku otwartym można bez większego problemu zamontować specjalną kasetę (przypominającą wkład), dzięki której otrzymujemy zamknięte palenisko.
Na czym polega efektywne palenie?
Regulacja ogrzewania kominkowego może odbywać się poprzez zmianę ilości doprowadzanego powietrza i ilości dokładanego opału.Aby jednak ogrzewanie było efektywne, powinniśmy unikać palenia z niewielką ilością powietrza. Sprawność spalania bardzo wtedy spada i powstaje dużo sadzy oraz innych zanieczyszczeń(typowym tego sygnałem jest sadza na szybie i ściankach wkładu).
Palenie w "przyduszonym" kominku jest szczególnie problematyczne w przypadku urządzeń z płaszczem wodnym. Woda skutecznie odbiera bowiem ciepło i palenisko jest nadmiernie wychłodzone, zatem duża część gazów pozostaje niedopalona. W przypadku DGP, warto zastanowić się nad tzw. ciepłą obudową wkładu, która po nagrzaniu się oddaje ciepło przez wiele godzin. Pełni ona podobną rolę, jak tradycyjny piec murowany.
Ogrzewanie kominkiem - kwestie wizualne
Kominek to nie tylko doskonałe źródło ciepła na zimowe wieczory. To również ozdoba domu. Jego obecność w salonie sprawia, że pomieszczenie staje się bardziej klimatyczne. Pamiętajmy jednak, aby styl kominka dopasować do wystroju wnętrz.
Czy wygląd wkładu ma znaczenie?
Urządzenia wytwarzane z różnych materiałów różnią się przede wszystkim ceną i wyglądem. Stalowe mają nowocześniejsze wzornictwo i ważą mniej. Żeliwnesą odporniejsze na korozję i z reguły tańsze. Modele z płaszczem wodnym produkuje się zazwyczaj ze stali, zaś wersje przewidziane do DGP oraz bez możliwości rozprowadzania ciepła - ze stali bądź żeliwa.
Drzwiczki wkładów najczęściej otwierają się na bok, choć mogą i do góry (modele typu gilotyna). Przeszklona jest zazwyczaj tylko przednia ścianka, jednak znajdziemy też modele narożne - z szybą na dwóch sąsiednich bokach - wersje z szybą z trzech stron oraz przeszklone na przestrzał. Wersje pryzmatyczne mają we frontowej części tafle szkła ustawione pod różnym kątem, zaś panoramiczne wyposażone są w przeszklenie zakrzywione w łuk. Niektóre modele o nowoczesnym wzornictwie mogą mieć przeszklenia bezramowe. Szyby wkładów produkuje się ze specjalnego szkła żaroodpornego.
Wkłady mają rozmaite przeszklenia. W nowoczesnych wnętrzach dobrze wyglądają modele L-kształtne (fot. a Jøtul) - czyli narożne - oraz U-kształtne - z szybą z trzech stron (fot. b i c Hajduk).
Co zastosować na obudowę kominka?
Można ją wykonać z dowolnego niepalnego materiału, nadając kominkowi nowoczesną bądź tradycyjną formę (pieca kaflowego, otwartego paleniska). Obudowa ma najczęściej dwie części - dolną z cokołem i ściankami bocznymi oraz górną (okap). Można ją zbudować według własnego pomysłu lub wykorzystać gotowe elementy, przeznaczone do konkretnych modeli wkładów. W marketach budowlanych znajdziemy je w wielu formach stylistycznych.
Są to tzw. obudowy zimne, które z założenia mają się nie nagrzewać. Konstrukcję tego rodzaju można też wykonywać samodzielnie z ognioodpornych płyt gipsowo-kartonowych, mocowanych do stelaża. Od środka dajemy izolację termiczną z wełny mineralnej, płyt izolacyjnych albo ocynkowanej blachy stalowej, odbijającej promieniowanie cieplne.
Wkład osadza się na murowanej podstawie (fot. Kominki Dovre)
Obudowę wykonuje się zwykle z ognioodpornych płyt g-k. Przeprowadzenie prac warto powierzyć sprawdzonym fachowcom, bo ewentualne błędy montażowe trudno potem naprawić. (fot. Kominki Dovre)
Jeśli zaś zdecydujemy się na osłonięcie wkładu kaflami, cegłą albo kamieniem, uzyskamy obudowę ciepłą, która nagrzewa się, a potem oddaje ciepło swoją powierzchnią.
Obudowa kominka wykonana z kamienia, akumulująca ciepło. (fot. Jøtul)
Gdzie zaplanować kominek?
Jeśli współpracuje on z DGP, zaplanujmy go w centralnej części budynku - dzięki temu łączna długość przewodów, rozprowadzających ciepłe powietrze do poszczególnych pomieszczeń, będzie mniejsza. Na ogół kominek lokalizuje się w salonie, w wyeksponowanym miejscu. Najkorzystniej gdy znajduje się naprzeciwko okna i drzwi - jak najdalej od nich. Meble, sprzęty i wszelkie łatwopalne przedmioty powinny być od niego odsunięte na odległość co najmniej 80 cm.
Podłoga i cokół, na którym będzie oparty kominek, muszą mieć bardzo wysoką wytrzymałość, ponieważ wkład z obudową może ważyć kilkaset kilogramów. Wytrzymałość tę powinien ocenić konstruktor. Wykończenie podłogi, nawet wokół zamkniętego wkładu, należy wykonać z niepalnego materiału, który zapobiegnie ewentualnemu rozprzestrzenianiu się ognia. Sprawdzą się płytki ceramiczne i kamienne. Można też ułożyć na posadzce osłonę z blachy lub szkła.
Jak dbać o wkład kominkowy?
O kominek warto troszczyć się na co dzień. Pamiętajmy o regularnym usuwaniu z jego wnętrza popiołu. Do sprzątania paleniska przyda się pogrzebacz, szufelka i szczotka. Czyśćmy komorę spalania i szybę - dzięki temu będziemy mogli cieszyć się widokiem płomieni. Pamiętajmy, że przeszklenia wykonane z ogniotrwałej ceramiki najlepiej myć za pomocą specjalnego płynu, a nie zwykłych środków przeznaczonych do okien.
Aby szyba w kominku była czysta, nie wystarczy jej regularne mycie - ważna jest prawidłowa eksploatacja wkładu. (fot. kratki.pl)
Zakup drewna kominkowego
W większości kominków z wkładem pali się suchym drewnem drzew liściastych (niektórzy producenci dopuszczają też brykiety drzewne, ewentualnie brykiety węgla brunatnego). Wykorzystując własne odpady drzewne, ogrzewanie będziemy mieli prawie za darmo. Dokonując zakupu opału, pamiętajmy jednak, że im drewno grubiej pocięte, tym mniejszą jego ilość otrzymujemy w tej samej objętości (szczególnie wtedy, gdy jest niestarannie ułożone). Taki materiał tylko z pozoru jest tańszy. Jednostką handlową dla drewna opałowego jest metr przestrzenny (mp.), czyli objętość odpowiadająca opałowi ułożonemu w stosie 1 × 1 × 1 m, wraz z pustymi przestrzeniami pomiędzy elementami.
Warto też wiedzieć, że ciężkie gatunki drewna wykazują wyższą wartość opałową. Znaczenie ma tu ich gęstość - kupując 1 mp. suchego grabu, buku lub dębu, otrzymujemy co najmniej 500 kg drewna, a w przypadku olchy lub topoli - zaledwie ok. 350 kg.
Nie zapominajmy, że na składowanie opału trzeba wygospodarować sporo miejsca. Do ogrzania domu o powierzchni 150 m2 potrzeba 6-8 mp. drewna w ciągu sezonu.
Autorka artykułów związanych m.in. z wykańczaniem i urządzaniem ogrodów oraz wnętrz. Zwolenniczka koncepcji slow design w urządzaniu wnętrz, mającej na uwadze świadomy dobór produktów i indywidualne dopasowywanie rozwiązań. Prywatnie zajmuje się malarstwem, które jest jej największą pasją.
Skomentuj
