Okna dachowe, nazywane też połaciowymi, na większą skalę zaczęto stosować w naszym kraju przeszło ćwierć wieku temu. Co oznacza, że ich pierwsi użytkownicy stają już przed koniecznością wymiany stolarki. Wbrew pozorom, wymiana takiego okna nie musi być nadmiernie kłopotliwa.
Janusz Werner
Data publikacji: 2023-04-06
Data aktualizacji: 2024-10-07
Okna dachowe, popularne w Polsce od ponad 25 lat, coraz częściej wymagają wymiany ze względu na zużycie oraz postęp technologiczny. Nowoczesne modele oferują lepszą izolację cieplną i akustyczną, różne sposoby otwierania oraz możliwość automatyzacji. Przy wymianie okien dachowych można skorzystać z programu Czyste Powietrze, jeśli budynek spełnia określone kryteria dotyczące źródła ogrzewania i nowe okna są zgodne z aktualnymi przepisami technicznymi. Popularność okien dachowych wynika z ich efektywności w doświetlaniu przestrzeni poddasza, co umożliwia przekształcanie strychów w użytkowe pomieszczenia. W porównaniu do lukarn, okna dachowe są tańsze i łatwiejsze w montażu, wpuszczając przy tym nawet o 50% więcej światła. Współczesne okna dachowe mogą być wykonane z drewna lub PVC i są wyposażone w kołnierz uszczelniający z blachy aluminiowej, co zapewnia ich szczelność i trwałość. W zależności od konstrukcji, okna dachowe mogą być obrotowe, wysokoosiowe, uchylne, uchylno-obrotowe, a także specjalistyczne, jak okna kolankowe czy balkonowe. Wymiana okien może przebiegać w trzech wariantach: zachowując wnękę okienną, modernizując ją, lub w ramach większego remontu, co pozwala na zmianę wielkości i położenia okien. Ważne jest, aby okna były dopasowane do nachylenia dachu i umieszczone na odpowiedniej wysokości, co zapewnia komfort użytkowania i efektywne doświetlenie wnętrz.
Najwięksi gracze polskiego rynku okien dachowych pojawili się na nim na początku lat 90. ubiegłego stulecia. Zatem ich najstarsze produkty mają już około 30 lat i z pewnością pora na ich wymianę. Nie tylko z powodu zużycia, wynikającego z ciągłego działania czynników atmosferycznych: słońca, deszczu, wiatru, mrozu i upału. W tym czasie bardzo mocno zmieniły się przepisy i produkowana dziś stolarka jest o wiele cieplejsza nawet od tej sprzed dekady. Nowe okna mają nie tylko energooszczędne pakiety szybowe, można je też otwierać na więcej sposobów, zautomatyzować, wyposażyć w dodatkowe osłony itd.
Przy wymianie można skorzystać z dopłat z programu Czyste Powietrze - pod warunkiem, że budynek ogrzewa źródło ciepła inne niż na paliwo stałe, albo kocioł na paliwo stałe, ale co najmniej 5 klasy. Stolarka, której montaż wspiera państwo, musi spełniać Warunki Techniczne 2021.
Przy wymianie okien dachowych również można skorzystać z dopłat z programu Czyste Powietrze. (fot. Roto)
Z czego wynika popularność okien dachowych?
Do lat 90. ubiegłego wieku pod skośnymi dachami dominowały u nas strychy - graciarnie. Po zmianie systemu społeczno-gospodarczego, na rynku pojawiły się produkty, które umożliwiły zastąpienie graciarni funkcjonalnymi pokojami, łazienkami... Te produkty to wełna mineralna, nowoczesne folie dachowe, karton-gipsy i właśnie okna połaciowe. Dzięki nim dom z użytkowym poddaszem szybko stał się pierwszym wyborem polskich inwestorów.
Oczywiście, przestrzeń pod dachem i wcześniej można było doświetlić oknem fasadowym, umieszczonym w ścianie szczytowej lub w lukarnie. Ale światło z przeszkleń w ścianach szczytowych nie dociera w głąb poddasza, zaś budowa lukarny jest (w porównaniu z obsadzeniem okna dachowego) droga i skomplikowana. Co więcej, prawo wymaga, żeby w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi powierzchnia okien była równa co najmniej 1/8 powierzchni podłogi. Ulokowanie stolarki w połaci dachu umożliwia spełnienie tego warunku.
Okna dachowe planuje się przy małym i dużym spadku dachu, znaczenia nie ma też rodzaj pokrycia ani konstrukcja więźby. Dodatkowym bonusem jest to, że wpuszczają do wnętrza nawet o 50% więcej światła, niż pionowe o tej samej powierzchni.
Budowa okna dachowego
Każde okno składa się z ramy, szklenia (pakietu szybowego) i okuć. Elementem, który odróżnia okno połaciowe od fasadowego jest kołnierz uszczelniający.
Do produkcji okien dachowych najczęściej wykorzystuje się drewno klejone warstwowo, zwykle sosnowe. Taki materiał nie paczy się i ma dużą wytrzymałość. Rama pokrywana jest bezbarwnym lakierem akrylowym albo białym poliuretanowym, o podwyższonej odporności na wilgoć. Do pomieszczeń wilgotnych (łazienka, pralnia), polecane są okna z ramami z wielokomorowych profili PVC, usztywnionych stalą. Profile PVC występują w kolorze białym, wykańcza się je również okleiną imitującą drewno.
Zewnętrzną część ramy, bez względu na materiał, z którego ją wykonano, zabezpiecza osłona z blachy, przeważnie aluminiowej, rzadziej miedzianej lub cynkowo-tytanowej.
Okno dachowe to przeważnie produkt z drewna, od zewnątrz zabezpieczony osłoną z aluminiowej blachy. (fot. Okpol)
W stosowanych w oknach dachowych szybach zespolonych, na zewnątrz daje się szkło hartowane, odporne na uderzenia. Musi przecież przetrwać nawałnice, grad, obciążenie śniegiem. Szyba zespolona to pakiet kiedyś dwóch, a teraz trzech, a nawet czterech szyb, oddzielonych ramką dystansową na całym obwodzie. Przestrzeń między szybami jest szczelna i wypełniona powietrzem lub gazem szlachetnym, np. argonem, kryptonem. W ofercie producentów znajdziemy także szyby antywłamaniowe (o podwyższonej odporności na włamanie), absorpcyjne (pochłaniające część energii promieniowania słonecznego), refleksyjne (odbijające część promieniowania)...
Wspomniany kołnierz uszczelniający to element z blachy aluminiowej. W zestawie ze specjalnym fartuchem umożliwia prawidłowe odprowadzanie wody opadowej.
Ważne parametry okna
Dziś najistotniejszy jest współczynnik przenikania ciepła okna Uw. Zgodnie z obowiązującymi Warunkami Technicznymi może on wynosić w przypadku okna połaciowego maksymalnie 1,1 W/(m2·K). Im jest niższy, tym okno lepiej izoluje. Na rynku znajdziemy nawet produkty o Uw = 0,6 (są jednak dużo droższe).
O tym, jak okno izoluje akustycznie, mówi współczynnik Rw wyrażany w decybelach (dB). Im wyższy, tym skuteczniej tłumione są dochodzące z zewnątrz dźwięki. Za przyzwoity wynik można uznać Rw na poziomie 25-35 dB, najlepsze modele zapewniają izolacyjność akustyczną na poziomie 38 dB.
Gdy idzie o odporność na włamanie, za dobry standard uchodzi stolarka w klasie RC2 z szybami P2 lub P4.
Wymiana w trzech wariantach
Najprostsze i najszybsze rozwiązanie to wymiana okna z zachowaniem wnęki okiennej. Po demontażu fragmentów pokrycia dachowego okno jest usuwane, bez ingerencji w zabudowę wnęki z płyt gipsowo-kartonowych. Cała operacja trwa kilka godzin, przy zręcznych montażystach wystarczy na koniec uzupełnić akrylem szczeliny między karton-gipsami i ramą. Prace warto zlecić fachowcom z polecenia, niektórzy producenci przygotowali specjalne programy ułatwiające inwestorom przejście przez taki remont. W ten sposób najłatwiej wymienić okno na nowe od tego samego producenta. Kluczowa jest wcześniejsza wizyta montażysty, który dobierze model jak najlepiej pasujący do wnęki po dotychczasowym.
Wymiana okna dachowego z zachowaniem wnęki okiennej w 5 krokach
Krok 1) Najpierw demontuje się fragment pokrycia dachowego dookoła okna. Tu widać braki poprzedniego montażu - nie ma izolacji przeciwwilgociowej z membrany wstępnego krycia, rynienki odwadniającej itd. (fot. Tomasz Domżał, ekspert FAKRO)
Krok 2) Wnęka okienna po zdemontowaniu okna. (fot. Tomasz Domżał, ekspert FAKRO)
Krok 3) Nowa rama osadzona, zamontowano zestaw ocieplająco-uszczelniający. (fot. Tomasz Domżał, ekspert FAKRO)
Krok 4) Kołnierz okienny przykręcony, rynienka odwadniająca zrobiona zgodnie z zaleceniem producenta. (fot. Tomasz Domżał, ekspert FAKRO)
Krok 5) Tak to wygląda od środka, szczelinę między ramą i płytą g-k uzupełniamy akrylem. (fot. Tomasz Domżał, ekspert FAKRO)
Opcja druga, czyli wymiana okna dachowego połączona z demontażem wnęki okiennej, to większy bałagan i zakres prac, ale też możliwość jej lepszego ocieplenia, czy nawet zmiany wielkości okna (o ile jest na to miejsce). Wnękę można ponownie obudować płytami g-k, albo wykończyć gotową szpaletą, czyli obudową systemową, bo takie też pojawiły się już w ofercie.
Przy samodzielnym wykańczaniu wnęki należy pamiętać, że płaszczyzna nad oknem ma być równoległa, a ta pod nim prostopadła do podłogi. Umożliwia to optymalne doświetlenie wnętrz i w połączeniu z zamontowanym pod oknem grzejnikiem właściwą cyrkulację ciepłego powietrza.
Opcja trzecia to wymiana stolarki przy okazji gruntownego remontu poddasza. Tu możliwości wymiany okna na zupełnie inne, zmiany jego położenia, czy dodania kolejnych, są największe, przy czym same prace są już często nie tyle wymianą okna, co montażem kolejnego. Szczególnie, gdy remont obejmuje także ułożenie nowego pokrycia dachowego.
Na co zwrócić uwagę przy większym remoncie?
Wysokość okna dachowego dopasowuje się do kąta nachylenia połaci. Im jest mniejszy, tym ma być wyższe/dłuższe. Przeszklenie powinno umożliwiać kontakt wzrokowy ze światem zewnętrznym zarówno osobie stojącej, jak i siedzącej. Dolna krawędź okna ma się znajdować 100-130 cm nad podłogą - tak, aby można było przez nie wyglądać i żeby otwieranie nie sprawiało trudności. Klamka może być na dole lub u góry skrzydła. W tym drugim wariancie nie powinna być wyżej niż 180-200 cm nad podłogą.
Okna połaciowe można montować pojedynczo, w parach i w zestawach - rzędami czy jedno nad drugim.
Żeby uzyskać równomierne doświetlenie wnętrza, lepiej zamontować dwa, trzy okna w różnych punktach, niż jedno duże o takiej powierzchni, jak kilka mniejszych.
Trzeba też pamiętać, że montaż zbyt wielu okien dachowych będzie skutkował przegrzewaniem się pomieszczeń na poddaszu latem i ich wychładzaniem podczas mrozów. Dlatego warto rozważyć założenie żaluzji lub rolet, najlepiej zewnętrznych.
Ze względu na sposób otwierania okna dachowe dzieli się na:
obrotowe - z osią obrotu skrzydła w połowie wysokości ościeżnicy (powinna wypadać na poziomie oczu stojącego człowieka). W pozycji otwartej górna część okna opuszcza się do wnętrza poddasza, pod połać dachową. Jeśli osadzono je nisko, trzeba uważać, żeby nie uderzyć się w głowę. Co ważne przy użytkowaniu - nietrudno je umyć. Ten rodzaj jest najpopularniejszy i najtańszy;
wysokoosiowe/o podwyższonej osi obrotu - oś obrotu jest w ¾ wysokości ościeżnicy, a po otwarciu górna część skrzydła mieści się w grubości połaci dachowej. Stosuje się w nich siłowniki, wspomagające unoszenie skrzydła, co podnosi również ich cenę;
uchylne - z osią obrotu w górnej krawędzi ramy. Trudno je myć - żeby było łatwiej, trzeba montować dwa obok siebie. W oknach uchylnych montuje się sprężyny lub siłowniki, uniemożliwiające ich przypadkowe zamknięcie;
uchylno-obrotowe - mają dwie osie obrotu, w połowie wysokości ościeżnicy do obracania o 180° i w górnej krawędzi do uchylania o kąt 35-45°. Są najbardziej skomplikowane i najdroższe.
Na rynku są także okna:
kolankowe - to tak naprawdę dwa okna: fasadowe, umieszczane w ściance kolankowej i połaciowe;
balkonowe - składające się z dwóch części: dolnej, która po otwarciu staje się balustradą i górnej, zmieniającej się w daszek. Montuje się je w dachach bez ścianki kolankowej, o kącie nachylenia 40-50°;
i otwierane na bok wyłazy dachowe, które umożliwiają bezpieczne i wygodne wyjście na dach. Zwykle sytuuje się je w pobliżu komina.
Janusz Werner fot. otwierająca: Velux
FAQ Pytania i odpowiedzi
Dlaczego okna dachowe są obecnie popularne?
Okna dachowe zyskały popularność, ponieważ umożliwiają przekształcenie strychów w funkcjonalne pomieszczenia, takie jak pokoje czy łazienki. Montaż okien dachowych jest tańszy i prostszy niż budowa lukarny, a dodatkowo okna te wpuszczają więcej światła do wnętrz.
Dlaczego warto wymieniać stare okna dachowe?
Stare okna dachowe, zwłaszcza te sprzed 30 lat, warto wymienić ze względu na zużycie materiałów i nowe, bardziej energooszczędne technologie. Nowoczesne okna mają lepsze parametry izolacyjne i mogą być wyposażone w automatyzację oraz dodatkowe osłony.
Jakie są korzyści z wymiany okien dachowych w programie Czyste Powietrze?
Korzystając z programu Czyste Powietrze, można otrzymać dopłaty na wymianę okien dachowych, pod warunkiem spełnienia kryteriów dotyczących źródła ogrzewania budynku oraz zgodności nowej stolarki z Warunkami Technicznymi 2021.
Jakie są rodzaje okien dachowych dostępne na rynku?
Na rynku dostępne są okna dachowe różniące się sposobem otwierania, np. obrotowe, wysokoosiowe, uchylne oraz uchylno-obrotowe. Można również znaleźć specjalne modele, takie jak okna kolankowe, balkonowe czy wyłazy dachowe.
Jakie są najważniejsze parametry współczesnych okien dachowych?
Kluczowe parametry to współczynnik przenikania ciepła (Uw), który powinien wynosić maksymalnie 1,1 W/(m²·K), oraz izolacyjność akustyczna (Rw), gdzie za dobry standard uznaje się 25-35 dB. Ważna jest także klasa odporności na włamanie, gdzie standardem jest RC2 z szybami P2 lub P4.
Dziennikarz z przeszło 25-letnim doświadczeniem w mediach drukowanych i elektronicznych. W Budujemy Dom od blisko dekady. Na budowach bywa tak często, jak w redakcji. Autor tekstów poradnikowych i publicystycznych, także porad prawnych. Nadąża za zmianami w największych programach pomocowych dla inwestorów indywidualnych: w Czystym Powietrzu, Moim Prądzie, Mojej Wodzie...
Skomentuj
