Dobrze dobrane oświetlenie to komfort i wygoda, o którą należy zadbać podczas urządzania wnętrza. Każde pomieszczenie w domu wymaga dokładnego przemyślenia i zaplanowania lokalizacji źródeł światła - w taki sposób, aby zdobiąc przestrzeń, były jednocześnie funkcjonalne.
Data publikacji: 2017-10-23
Data aktualizacji: 2024-11-15
Dobrze zaplanowane oświetlenie wnętrz wpływa na komfort, zdrowie i funkcjonalność przestrzeni. W każdym pomieszczeniu należy dopasować rodzaj i lokalizację źródeł światła, uwzględniając zarówno aspekty praktyczne, jak i estetyczne. Oświetlenie dzieli się na ogólne, miejscowe i dekoracyjne, które razem tworzą harmonijną całość. Ogólne rozświetla całe wnętrze, miejscowe wspomaga wykonywanie konkretnych czynności, a dekoracyjne eksponuje detale i buduje nastrój. W domach stosuje się trzy główne rodzaje źródeł światła: żarówki (tradycyjne i halogenowe), świetlówki (rurowe i kompaktowe) oraz diody LED. Różnią się one trwałością, efektywnością i barwą światła, która powinna być dopasowana do przeznaczenia pomieszczeń. Ciepłe światło tworzy przyjazną atmosferę w salonach i sypialniach, neutralne i chłodne sprzyja koncentracji w miejscach pracy. Kuchnia wymaga precyzyjnego oświetlenia stref roboczych, takich jak blaty, kuchenka czy zlewozmywak, natomiast w salonie warto łączyć różne źródła światła, aby dostosować je do różnych aktywności i nastrojów. W łazience szczególnie istotne jest równomierne oświetlenie strefy przy lustrze, a w sypialni delikatne światło sprzyja relaksowi i odpoczynkowi. Korytarze i schody wymagają praktycznego oświetlenia punktowego lub liniowego, które zapewni bezpieczeństwo i wygodę użytkowania.
Właściwe oświetlenie odgrywa ogromną rolę w funkcjonowaniu człowieka. Jeśli chcemy żyć w zdrowiu, wydajnie pracować i efektywnie wypoczywać, musimy mieć zapewnioną odpowiednią dawkę światła, także sztucznego. Najlepiej, aby było ono zbliżone do światła naturalnego. Wysoki poziom natężenia oświetlenia jest konieczny w trakcie pracy i zajęć wymagających skupienia uwagi, natomiast znacznie mniej światła potrzebujemy podczas odpoczynku i relaksu.
W każdym z pomieszczeń trzeba dopasować do niego rodzaj oświetlenia. Światła punktowe doskonale sprawdzą się w kuchni oraz łazience, zaś duże pojedyncze lampy będą znakomitą ozdobą salonu, jadalni czy pokoju sypialnianego. Jednak warto spojrzeć na domowe oświetlenie nie tylko od strony praktycznej, ale również postarać się stworzyć dzięki niemu niepowtarzalny klimat w każdym pokoju. Świetnym rozwiązaniem jest oświetlenie podłogowe (wpuszczane w ściany), które jest coraz częściej instalowane jako dodatkowe źródło światła na przykład przy stopniach schodów.
Światło w domu można podzielić na trzy rodzaje - ogólne, miejscowe i dekoracyjne. Wszystkie razem uzupełniają się, formując niepowtarzalne kombinacje świetlne, lecz ich podstawowym zadaniem jest zapewnienie komfortu mieszkańcom, wyeksponowanie walorów każdego pomieszczenia, a także zbudowanie odpowiedniego nastroju. Idąc tym tropem, nie powinno się kończyć aranżacji oświetlenia tylko na jednej lampie sufitowej w pokoju. Trzeba zamiast tego postarać się nadać każdemu z nich niepowtarzalny charakter poprzez grę świateł rozmaitych źródeł światła, biorąc pod uwagę jego oprawę oraz moc, z jaką to światło emituje.
Oświetlenie ogólne (fot. Nowodvorski Lighting)
Oświetlenie ogólne jest tłem dla miejscowego. Ono oświetla całość wnętrza, dlatego ma być zlokalizowane w centrum pomieszczenia. W bardzo dużych pokojach warto powiesić dwa żyrandole, ustawiając je symetrycznie względem siebie oraz ścian bocznych.
Miejscowo doświetlamy strefy, w których wykonujemy jakieś czynności, takie jak gotowanie, czytanie, toaleta. Lampy powinny być dobrane w taki sposób, aby można było je skierować punktowo na dany obszar.
Dekoracyjne światło natomiast służy podkreśleniu walorów wnętrza, jak i nastrojowi w nim panującemu. Poprzez takie oświetlenie eksponujemy detale, którymi mogą być meble, obrazy, rośliny, jak również lampy - one mogą stanowić oddzielną dekorację.
Oświetlenie miejscowe (fot. z lewej: Markslojd) i oświetlenie dekoracyjne (fot. z prawej: Markslojd).
Oświetlenie wewnętrzne - jakie są źródła światła?
Stosowanych w domach źródeł światła mamy obecnie trzy, mianowicie żarówki, świetlówki oraz żarówki LED. Te pierwsze dzielą się na tradycyjne i halogenowe, drugie zaś na rurowe i kompaktowe. Każde z nich różni się od siebie długością świecenia, barwą, wydajnością światła, a co za tym wszystkim idzie - także ceną.
Tradycyjne żarówki mają barwę światła delikatnie żółtą, ciepłą, co dodaje przytulności wnętrzu. Żarówki te mogą być przezroczyste, białe, jak również barwione na rozmaite kolory. Cenowo wychodzą najtaniej przy zakupie, jednak najdrożej podczas eksploatacji. Co bardzo ważne, zgodnie z unijnymi przepisami niemal wszystkie żarówki zwykłe, poza wersjami specjalnymi, miały być wycofane z handlu. Jednak w praktyce wciąż kupimy je bez trudu, ponieważ oficjalnie występują jako żarówki specjalne, o zwiększonej odporności na wstrząsy.
Światło halogenowe ma nieco inną barwę od tradycyjnych żarówek - zimniejszą, bardziej zbliżoną do koloru naturalnego światła. Ich główna zaleta to czas świecenia, który jest dwa razy dłuży od zwykłej żarówki, ponadto dają zdecydowanie więcej światła, przy tej samej mocy. Mogą mieć kształt bańki tradycyjnych żarówek lub niewielkich reflektorów. Jednak są niezastąpione, gdy potrzebujemy bardzo silnych źródeł światła, np. w oprawach używanych przy pracach budowlanych.
Świetlówki fluorescencyjne rurowe i kompaktowe mogą dawać różne barwy światła, od jasnych, po zbliżone do barw tradycyjnych żarówek. To źródło światła jest wyraźnie energooszczędniejsze niż zwykłe żarówki, świecą też o wiele dłużej, lecz producenci zalecają instalowanie świetlówek w pomieszczeniach, w których światło zapalamy na dłużej, natomiast nie polecają ich stosowania w takich wnętrzach, jak wiatrołap, łazienka, w których przebywamy względnie krótko, a światło włączamy często i również na krótko. Potrzebują bowiem sporo czasu żeby osiągnąć pełną jasność, a częste włączanie skraca ich żywotność.
Diody LED i zbudowane z nich świetlówki są energooszczędne, przykładowo przy mocy 7-10 W dają tyle światła co zwykłe żarówki 60 W. Ponadto osiągają pełną jasność natychmiast i są znacznie trwalsze od zwykłych żarówek. Zależnie od rodzaju mogą dawać zimną lub ciepłą barwę światła. Jednak z ich jakością bywa bardzo różnie.
Rodzaje źródeł światła: żarówka halogenowa (a), świetlówka energooszczędna (b), reflektor halogenowy (c), świetlówka LED (d). (fot. Philips)
Jaką dobrać barwę światła (temperaturę barwową)?
Ciepłe światło wnosi do salonu przyjazny i relaksujący nastrój, natomiast zbyt zimne i jasne odbiera nam poczucie komfortu. Oświetlenie ogólne powinna charakteryzować niska temperatura barwowa, oświetlenie do pracy - znacznie wyższa, tym samym chłodniejsza, co ułatwia koncentrację i pobudza umysł do działania.
Temperaturę barw światła wyraża się w Kelwinach. Im wyższa temperatura - tym bielsze światło. Przyjmuje się, że światło ciepłe to takie, którego temperatura nie przewyższa 3000 K, co sprzyja odpoczynkowi i daje wrażenie przytulnego wnętrza, a to zalecane w sypialniach i salonach. Powyżej tej temperatury barwy, aż do 5300 K, jest to światło neutralne, jednocześnie dość chłodne, przez co chętnie wykorzystuje się je w biurach, ze względu na jego pobudzające właściwości. Jeszcze wyższa temperatura barwowa - czyli powyżej 5300 K - to barwy zdecydowanie zimne, o poświacie wpadającej w niebieski odcień. Co ciekawe, to barwa światła najbardziej zbliżona do naturalnej barwy intensywnego światła słonecznego.
To, w jaki sposób odbieramy barwy poprzez światło, jest niezwykle istotne ze względów praktycznych i estetycznych, np. przy ocenie świeżości produktów podczas przygotowywania posiłków, czy robienia przez panie makijażu. Światło prawidłowo oddające barwy we wnętrzu zapewni wyższy komfort jego użytkownikom i atrakcyjny wygląd pomieszczenia.
Żarówki o ciepłej barwie światła powinny być montowane w strefach wypoczynkowych domu, czyli w salonie i sypialni. (fot. Spotlight)
Jak dobrać oświetlenie salonu?
Potencjalny zakres doboru odpowiedniego oświetleniajest ogromny. Możemy stworzyć kombinację świateł poprzez połączenie ogólnych z miejscowymi, a także spróbować posłużyć się regulacją natężenia całego oświetlenia, dzięki czemu będziemy mogli swobodnie sterować nastrojem danego pomieszczenia. Ponadto takie rozwiązania są bardzo funkcjonalne i jednocześnie energooszczędne. Jako że salon stanowi serce domu i to w nim spędzamy najwięcej czasu, należy dokładnie zastanowić się nad montowanym tam światłem.
Oprócz miejsca spotkań domowników i ich gości, to jednocześnie strefa odpoczynku, co wymaga doboru oświetlenia pasującego do każdej sytuacji. Duże, wiszące lampy sprawdzą się jako podstawowe źródło światła, usytuowane w centralnym punkcie pokoju, a podłogowe i stołowe dodatkowo rozświetlą wnętrze, dlatego warto ustawić je w obszarach najbardziej zaciemnionych.
Lampy podłogowe emitują dużo światła głównie ku sufitowi, co daje efekt delikatnej poświaty, odpowiedniej np. podczas oglądania telewizji. Ponadto takie konstrukcje często mają także regulowane ramię z punktowym źródłem światła, czyli takie, które możemy skierować bezpośrednio na miejsce, które chcemy doświetlić, co sprawdzi się np. przy czytaniu.
Lampa podłogowa sprawdzi się jako punktowe światło do czytania. (fot. Markslojd)
Warto rozważyć montaż kinkietów w pokoju dziennym. Dopasowanie ich do reszty elementów wnętrza stworzy ciekawą aranżację, uatrakcyjniając ściany. Do wyboru mamy modele, których światło skierowane jest bezpośrednio w górę - przez co zostaje odbite od ściany i sufitu, dając przyjemny efekt rozproszonej poświaty; takie, których klosz zwrócony jest w dół - co rozprasza światło po ścianie, efekt wykorzystywany najczęściej przy oświetlaniu schodów i korytarzy. Produkty o ozdobnych kloszach natomiast, przez które światło pada bezpośrednio, znajdą zastosowanie również jako oświetlenie podstawowe, jednak należy się wówczas zastanowić nad liczbą lamp i ich zlokalizowaniem.
Dekoracja wnętrza poprzez różnego rodzaju lampy oświetlające poszczególne elementy wystroju to szereg możliwości aranżacyjnych. Najpowszechniejsze w tego typu przedsięwzięciach są oświetlenie wieszane nad obrazami, paski LED (doskonale sprawdzają się jako podświetlenia wnęk, półek) i wszelkiego rodzaju delikatne światła do zaakcentowania co poniektórych elementów pomieszczenia.
Jako oświetlenie strefy telewizyjnej sprawdzą się kinkiety, których rozproszone światło będzie współgrało z tym emitowanym przez telewizor. (fot. Spotlight)
Jakie zamontować oświetlenie w kuchni?
Ze względu na to, że kuchnia to miejsce pracy, wymaga ona dobrego i funkcjonalnego oświetlenia, które najlepiej sprawdzi się zlokalizowane w strefach roboczych, czyli tam, gdzie zwykle przygotowujemy posiłki. W tym celu warto pomyśleć nad lampami punktowymi, montowanymi w suficie, pod szafkami wiszącymi lub bezpośrednio nad blatem. Pozwoli to na dobre doświetlenie konkretnego rejonu, co ułatwi wszelkie czynności związane z gotowaniem. Typowym rozwiązaniem są oprawy halogenowe w postaci pojedynczych oczek, listew, trójkątów albo oprawy na świetlówki liniowe do wyboru w różnych długościach.
Kolejnymi miejscami, które warto doposażyć w światło punktowe, są kuchenka oraz zlewozmywak, ze względu na czas, jaki spędzamy na użytkowaniu tych sprzętów. Nad zlewozmywakiem można zaplanować wiszącą lampę lub jeszcze jedno światło punktowe, natomiast za oświetlenie kuchenki najczęściej odpowiada okap, który ma wbudowane lampki.
Odpowiednio dobrane oświetlenie sprawi, że kuchnia wyda się większa i bardziej przestronna. (fot. Max Kuchnie)
Tradycyjnie główne oświetlenie lokalizujemy na środku pomieszczenia i podobnie jest w przypadku kuchni. Można jednak nieco zmodyfikować ten nawyk, starając się stworzyć bardziej oryginalną aranżację przy pomocy światła. W takim wnętrzu jak kuchnia, gdzie światło punktowe doskonale spełni swoją rolę, nie trzeba wieszać głównej lampy na środku. Zamiast tego zawieśmy kilka takich samych lamp, tuż obok siebie nad blatem stołu lub barku, czyli w miejscu, w którym najczęściej spożywamy posiłki. Taki układ zyskuje ostatnio na popularności, dodając wnętrzom stylu i elegancji.
Równie ładnym i ciekawym rozwiązaniem, dla osób, które mają w kuchni wyspę, jest wisząca bezpośrednio nad nią półka, na której trzymane są zazwyczaj sprzęty kuchenne i garnki, przyprawy i inne rzeczy, które wolimy mieć pod ręką. Taka półka, uzupełniona o lampy, umieszczone dookoła niej, nie tylko doświetli wyspę, ale też może posłużyć za oświetlenie główne.
Wybierając oświetlenie kuchenne, pamiętajmy, że dzięki właściwemu zlokalizowaniu każdej z lamp, jesteśmy w stanie podzielić pomieszczenie na różne strefy, takie jak robocza i jadalniana, bez konieczności wstawiania ścianek, przez które kuchnia straciłaby przestronność.
Nad okrągłym stołem sprawdzi się pojedyncza duża lampa, z kolei nad stołem kwadratowym, prostokątnym lub barkiem - lepiej zawiesić kilka lamp w jednej linii. (fot. Markslojd)
Duże, ozdobne żyrandole pięknie wyglądają w centralnym punkcie jadalni, tuż nad stołem, dodając pomieszczeniu szyku i elegancji. (fot. Spotlight)
Jakie oświetlenie zamontować w łazience?
Rozmieszczenie oświetlenia w łazience wymaga dostosowania go do jej wielkości oraz tego, czy ma dostęp do naturalnego światła. Z łazienki korzystamy codziennie, przy porannej toalecie - w której skład wchodzą takie czynności, jak robienie makijażu przez panie czy golenie się panów - niezbędne jest odpowiednie doświetlenie strefy tuż przy lustrze. Istotną rolę odgrywa tu również kolor płytek - jasne materiały wspomagają doświetlenie łazienki, ciemniejsze zaś będą wymagały większej ilości punktów świetlnych.
Centralne światło na suficie, niezależnie od tego, czy łazienka wyposażona jest w okno, pełni rolę światła naturalnego, doświetlającego całe to wnętrze. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu plafon montowany na środku sufitu. Równie popularne są oprawy na żarówki halogenowe, które lokalizuje się symetrycznie w kilku punktach sufitów podwieszanych, co także pozwala na dokładne rozświetlenie całości pokoju kąpielowego.
Takie rozwiązania sprawdzają się najlepiej w bardziej ozdobnych łazienkach, w których wykończenie, wraz z armaturą, nie powinno zostać przytłoczone przez zbyt strojne oświetlenie. Natomiast w łazienkach o prostym wykończeniu, warto zastosować modele lamp, których klosze łączą w sobie cechy plafonu oraz żyrandola, ozdobione kryształkami, z dodatkowymi ramionami, z możliwością wyboru punktu, na który są skierowane.
Zastosowanie oświetlenia punktowego wpuszczonego w sufit tuż nad lustrem. (fot. Activejet)
Lustro - najważniejszy obiekt w każdej łazience, przed którym spędzamy najwięcej czasu. Ten rejon wymaga bardzo dobrego oświetlenia, które może je eksponować, bowiem obecnie na rynku znajdziemy lustra w pięknych, ozdobnych wersjach, jednak strona praktyczna musi być na pierwszym miejscu. Oświetlenie wokół niego powinno być rozłożone równomiernie, tak aby człowiek był dobrze oświetlony, stąd tak częste zalecenia, aby poza światłem po obydwu stronach, zastanowić się nad umieszczeniem dodatkowego nad nim.
Nie mniej istotna jest barwa światła, którą należy dobrać w taki sposób, aby była najbliższa naturalnej. Dwa kinkiety (po dwóch stronach lustra) oraz światło bezpośrednie, montowane np. w suficie podwieszanym oprawy halogenowe - dadzą efekt odpowiedniego oświetlenia całej twarzy i sylwetki.
Doświetlenie strefy kąpielowej wymaga specjalnej klasy lamp, tj. zasilanych prądem o mniejszym napięciu oraz wodoszczelnych. W tym przypadku trzeba zadbać o oprawy lamp, mające specjalną izolację, przewidzianą do osadzenia ich w miejscu o dużej wilgotności i odpornych za zachlapanie.
Dodatkowe oświetlenie łazienki jest coraz chętniej stosowane w formie pasków LED. Głównie z uwagi na coraz bardziej dekoracyjne aranżacje pokojów kąpielowych. Dzięki takim diodom możemy stworzyć również niepowtarzalny nastrój podczas długich, relaksujących kąpieli, kiedy są one jedynym źródłem światła. W taki sposób możemy ozdobić wannę, umieszczając pasek LED wzdłuż jej dolnej krawędzi.
Jak dobrać oświetlenie do sypialni?
Oświetlenie, jakie przygotujemy w sypialni, to często połączenie kinkietów ściennych, lampek nocnych, lamp podłogowych, coraz rzadziej natomiast oświetlenia sufitowego. W tym pomieszczeniu warto skupić się na jego atrakcyjnej prezentacji. Interesujące rozwiązanie to zamontowanie podświetlanych półek, które będą dawać delikatną poświatę, sprzyjającą relaksowi. Pozwoli to na podkreślenie walorów estetycznych poszczególnych elementów sypialni poprzez emitowanie delikatnego światła, co również będzie przydatne, jeśli w pokoju sypialnianym posiadamy telewizor.
Przykłady oświetlenia zlokalizowanego wokół łóżka. (fot. Britop Lighting)
Zadbanie o doświetlenie strefy sypialnianej to podejście praktyczne, z uwagi na to, że to tam najczęściej spędzamy czas na czytaniu. W tym wypadku warto przemyśleć, czy lepsze będą stołowe lampki nocne, czy kinkiety tuż przy ramie łóżka.
Przydatną funkcją w sypialni będzie możliwość regulacji natężenia światła. W ten sposób dostosujemy oświetlenie do naszych potrzeb o każdej porze dnia. Lampy podłogowe zwykle mają wbudowane ściemniacze, w przypadku oświetlenia sufitowego i ściennego - konieczna będzie wymiana tradycyjnego łącznika na ściemniacz.
W sypialniach dzieci pamiętajmy o doborze odpowiedniego światła biurkowego oraz nocnego. Te dwie lampki powinny mieć regulowaną wysokość, tak aby mogły być skierowane bezpośrednio na miejsce pracy dziecka, ale przy tym nie mogą emitować światła zbyt silnego, aby w efekcie nie raziły w oczy.
Mała lampka nocna umieszczona tuż przy ramie łóżka sprawdzi się doskonale podczas czytania przed snem. (fot. Spotline)
Jak oświetlić garderobę?
W garderobie najlepsze będzie oświetlenie w gzymsie, ścianach lub w suficie. Wpuszczane reflektorki halogenowe o regulowanym kierunku świecenia sprawdzą się doskonale, ponieważ bez trudu oświetlą całe wnętrze - dzięki ilości światła, jakie emitują. Można też powiesić na suficie niewielkie lampy, których światło pada bezpośrednio na środek szafy. Wnętrza szaf możemy także oświetlać świetlówkami liniowymi. Pamiętać trzeba o takim umieszczeniu lamp, aby nie stwarzały zagrożenia pożarowego.
Plafoniery sprawdzą się doskonale w małych pomieszczeniach takich jak wiatrołap czy garderoba. Świetnie też będą służyć jako światło ogólne w łazience. (fot. Spotlight)
Jakie oświetlenie sprawdzi się w wiatrołapie, korytarzu i na schodach?
W tych pomieszczeniach montowanie żyrandoli jest zbyteczne, przede wszystkim ze względu na niewielki metraż. W takich miejscach sprawdzą się najlepiej plafony lub kinkiety, podobnie jak spoty, których pojedyncze lampki możemy ustawić w kilku różnych kierunkach, co ułatwi nam doświetlenie drzwi wejściowych i lustra w przedpokoju, jak również drzwi w korytarzu.
Przy montowaniu światła na schodach oraz w korytarzu, na przeciwległych końcach można zlokalizować łączniki światła, co pozwoli na jego regulację bez konieczności przemierzania całego holu, a także unikniemy wchodzenia lub schodzenia po schodach w ciemności.
Redaktor: Maja Wychowaniec
FAQ Pytania i odpowiedzi
Dlaczego odpowiednie oświetlenie jest ważne w domu?
Oświetlenie wpływa na zdrowie, efektywność pracy i wypoczynku, a także tworzy atmosferę wnętrza. Najkorzystniejsze jest światło zbliżone do naturalnego.
Jakie rodzaje oświetlenia powinny być zastosowane w pomieszczeniach?
Wyróżnia się oświetlenie ogólne, miejscowe i dekoracyjne. Każde z nich pełni różne funkcje: ogólne oświetla całość wnętrza, miejscowe doświetla strefy pracy, a dekoracyjne podkreśla walory estetyczne.
Jakie są najczęściej stosowane źródła światła w domach?
Żarówki tradycyjne, halogenowe, świetlówki oraz LED. Różnią się one barwą światła, trwałością, efektywnością i kosztami eksploatacji.
Jak dobrać barwę światła do pomieszczenia?
Światło ciepłe (do 3000 K) sprzyja relaksowi i pasuje do salonów i sypialni, światło neutralne (3000–5300 K) nadaje się do biur, a zimne (powyżej 5300 K) ułatwia koncentrację, np. w miejscach pracy.
Jakie zasady obowiązują przy projektowaniu oświetlenia w kuchni?
Oświetlenie kuchni powinno być funkcjonalne, z lampami punktowymi nad blatami, zlewozmywakiem i kuchenką, a także odpowiednio rozplanowanym oświetleniem głównym i strefowym.
Brakuje przynajmniej informacji, że wszystkie źródła światła charakteryzuje tzw. ogólny wskaźnik oddawania barw - Oznaczany literą R z indeksem "a", czyli Ra, z ang. CRI). Jest to liczba z przedziału od 0 do 100. Określa, jak dobrze postrzegane są barwy oświetlonych przedmiotów ...
Gość Hania
29-10-2020 21:05
Oświetlenie jest niezwykle ważne, jak zresztą cała aranżacja.
3
