Niektórym początkującym ogrodnikom wydaje się, że założenie trawnika jest banalnie proste. Jednak często efekt ich pracy okazuje się niezbyt zadowalający. Im więcej błędów popełni się na początku, tym trudniej potem o piękną darń. W poniższym tekście zdradzamy tajniki wykonania murawy z siewu i z rolki.
Zakładanie trawnika wymaga odpowiedniego przygotowania, a wybór metody - siewu lub darni z rolki - zależy od preferencji i warunków. Darń z rolki daje natychmiastowy efekt, ale jest droższa, podczas gdy trawnik z siewu rozwija się wolniej, lecz jest tańszy. Przed założeniem trawnika należy przygotować glebę, usunąć chwasty i zanieczyszczenia, a także dostosować jej strukturę i odczyn pH. Ważne jest przemyślenie przeznaczenia trawnika - reprezentacyjna murawa wymaga regularnej pielęgnacji, podczas gdy trawniki rekreacyjne są bardziej odporne na deptanie. Najlepsze terminy na siew to wiosna i późne lato, natomiast darń można układać przez cały sezon wegetacyjny. W przypadku dużych powierzchni przydatne są narzędzia, takie jak glebogryzarka, siewnik i walec ręczny, które ułatwiają prace.
"Zielony dywan" wokół domu możemy mieć dziś ekspresowo - rozkładając rolki trawy. Jest to niezła alternatywa wysiewu nasion, i wielu inwestorów decyduje się na taką opcję, choć wychodzi drożej. Pamiętajmy jednak, że obydwa rozwiązania mają zalety i wady. W niektórych ogrodach lepiej sprawdza się tradycyjna metoda, w innych - gotowa darń kupowana w rolkach.
Jeśli jeszcze w tym sezonie zamierzamy założyć trawnik, marzec to odpowiedni miesiąc, by rozpocząć przygotowania - zastanowić się nad jego rodzajem, poprawić jakość gleby i zaplanować przebieg robót.
Zakładanie trawnika - miejsce i przeznaczenie
Na początku musimy ustalić, gdzie ma się znaleźć trawnik, i jak będzie użytkowany. Idealnie, jeśli zostanie wykonany na podłożu wilgotnym i przepuszczalnym (niekoniecznie bardzo żyznym), w miejscu nasłonecznionym przez cały dzień. We frontowej części posesji na ogół zakładana jest reprezentacyjna, regularnie strzyżona murawa dywanowa. Natomiast w głębi ogrodu, trawa zwykle służy domownikom do wypoczynku i różnego rodzaju aktywności.
Jeśli decydujemy się na siew, do wyboru mamy wiele rozmaitych mieszanek nasion, natomiast darń z rolki oferowana jest głównie jako rekreacyjna (użytkowa) oraz dywanowa (ozdobna). Ta ostatnia, choć gęsta i puszysta, nie wykazuje odporności na deptanie, trudniej się regeneruje i wymaga sporo pielęgnacji. Bardziej uniwersalna, i dlatego też najczęściej wybierana, jest murawa rekreacyjna - zwarta, mocna, odporna na deptanie, a nawet okresowe zaniedbania w pielęgnacji. Swobodnie mogą biegać po niej dzieci i domowe zwierzęta.
Z wysiewu powstają też trawniki sportowe, które łatwo się regenerują, wyjątkowo szybko rosną, ale też wymagają częstego koszenia. Znajdziemy również mieszanki na tzw. łąki kwietne, zawierające nasiona kwiatów łąkowych. Nie wymagają one wiele pielęgnacji, koszenie wykonuje się nawet trzy razy w roku, gorzej zaś z odpornością na deptanie.
Staranne przygotowanie podłoża pod trawnik jest równie ważne, co jego późniejsza pielęgnacja. W przypadku dużej powierzchni warto zainwestować w glebogryzarkę, która spulchnia i miesza grunt. (fot. Honda)
Zakładanie trawnika - termin wykonania i kolejność prac
W nowym ogrodzie trawnik zakłada się właściwie na końcu, bo młody łatwo jest zniszczyć podczas urządzania terenu. Najpierw trzeba więc przeprowadzić wszystkie niezbędne roboty ziemne (jak ukształtowanie powierzchni terenu), budowlane (utwardzenie nawierzchni, wykonanie małej architektury) oraz instalacyjne (ułożenie elektryki czy automatycznego nawadniania).
Z siewem należy się wstrzymać przynajmniej do kwietnia - aby ziemia zdążyła przeschnąć po zimie, a temperatura wzrosnąć do przynajmniej 10°C. Przełom kwietnia i maja oraz sierpnia i września to idealny czas. Jest wtedy właściwa wilgotność gleby, temperatura powietrza, ponadto nie ma ryzyka suszy ani przymrozków - niebezpiecznych dla wschodzącej trawy. Latem, gdy nie występują upały, też można siać, ale trzeba się liczyć z koniecznością częstego podlewania. Prace najlepiej przeprowadzić w dzień suchy i bezwietrzny.
Z kolei rolki trawy układa się w ciągu całego sezonu wegetacyjnego - od kwietnia do października, choć najlepiej robić to we wrześniu i październiku (niska temperatura i duża wilgotność sprzyjają korzenieniu się roślin). W grę wchodzi także upalne lato i pierwsze jesienne przymrozki (wysiewanie nasion jest wtedy skazane na porażkę) - dojrzała darń jest bowiem bardziej odporna na niesprzyjające warunki, niż kiełkujące źdźbła.
Siewnik ręczny umożliwia szybkie i równomierne rozprowadzenie nasion. Nie wolno wysiewać ich więcej niż wynika z obliczeń, bo gdy trawa wzejdzie bardzo gęsto, będzie chorować. (fot. Praktiker)
Zakładanie trawnika - przygotowanie gleby
Ziemię pod siew szykuje się podobnie, jak pod układanie rolek. W pierwszej kolejności musimy usunąć z niej ewentualne zanieczyszczenia. Bardzo niekorzystny wpływ na glebę i rośliny mają resztki zaprawy murarskiej, cegieł, gruz - a więc pozostałości po budowie domu. Oczyszczenie terenu jest czaso- i pracochłonne, ale niezbędne. Gdy już tego dokonamy, przekopujemy grunt szpadlem, glebogryzarką lub pługiem (maszyny przydadzą się na dużym terenie) i rozluźniamy skiby widłami amerykańskimi.
Bardzo istotne, by przed założeniem trawnika usunąć również chwasty. Nasza późniejsza walka z nimi będzie raczej przegrana. Z przekopanego podłoża łatwo wybrać grabiami lub widłami korzenie roślin wieloletnich - zwłaszcza mniszka, skrzypu, babki. Herbicydów używa się w ostateczności, choć jest to raczej nieuniknione w przypadku perzu. Przekopanie ziemi, którą porasta, oznaczałoby pocięcie rozłogów - a nawet z niewielkich fragmentów mogą wyrosnąć kolejne chwasty. Po zastosowaniu środka chemicznego resztki perzu trzeba wygrabić i odczekać około miesiąca, zanim przystąpi się do siewu lub rozkładania rolek.
Trawy preferują podłoże przepuszczalne, lekkie, próchniczne, a więc takie, które przede wszystkim umożliwia łatwy dostęp wody i powietrza do korzeni. Ciężkie, zwięzłe, gliniaste trzeba wymieszać z grubym piaskiem i torfem. Piaszczyste wzbogaca się zaś gliną, kompostem albo próchnicą. Po rozsypaniu odpowiedniej domieszki, należy połączyć ją z ziemią przy użyciu glebogryzarki.
Właściwe pH podłoża dla trawy to 5,5-6,5. Odczyn można określić, pobierając kilka próbek wilgotnego gruntu z różnych części terenu i oddając je do laboratorium lub badając je samemu pH-metrem (urządzeniem dostępnym w sklepach ogrodniczych). Zbyt kwaśną ziemię miesza się z wapnem ogrodowym lub kredą, a zbyt zasadową z tzw. torfem wysokim albo nawozami siarczanowymi.
Do użyźnienia najlepiej użyć nawozu organicznego (obornika, kompostu lub substratu torfowego), który rozrzuca się jesienią. Jeśli na to za późno, można trzy tygodnie przed siewem zastosować sztuczny nawóz do trawników, w ilości zalecanej przez producenta, starannie mieszając go z podłożem.
Ziemię pod murawę zagęszcza się walcem ręcznym. Pamiętajmy jednak, że przed samym siewem lub rozłożeniem rolek, wierzchnią warstewkę należy wzruszyć grabiami. (fot. www.sorted.waw.pl)
Zakładanie trawnika - montaż dodatkowych elementów
Zanim wyrównamy i ubijemy ziemię pod murawę, ułóżmy w niej obrzeża i siatkę przeciw kretom oraz podziemne elementy instalacji (nawadniającej czy elektrycznej). Jeżeli nie zrobimy tego teraz, tylko na późniejszym etapie, zniszczymy trawnik albo opóźnimy jego wykonanie.
Funkcjonalnym rozwiązaniem są obrzeża zapobiegające przerastaniu darni poza wyznaczony obręb. Mogą być to np. betonowe palisady albo specjalne taśmy z PVC, o szerokości 10-20 cm, wsuwane w szczelinę wyżłobioną szpadlem. Warto też umieścić pod powierzchnią (na głębokości ok. 10 cm) siatkę przeciw kretom. Sprzedawana jest w pasach o szerokości 100 lub 200 cm i długości do kilkuset metrów. Należy ją układać na 10-centymetrowy zakład.
Przez teren murawy często muszą przechodzić rozmaite instalacje, np. system automatycznego nawadniania - nieoceniony na dużych trawnikach. Zapewnia on oszczędności w zużyciu wody i dozuje ją w odpowiednim czasie oraz ilości. Jego wykonanie najlepiej zlecić wyspecjalizowanej firmie.
Do uzupełniania pustych placów warto wybrać tzw. trawę samozagęszczająca się, która zapewnia szybką regenerację zniszczonej murawy. (fot. Substral)
Nasiona takie szybko kiełkują, a darń doskonale się ukorzenia i wytrzymuje intensywną eksploatację. (fot. Substral)
Zakładanie trawnika - przygotowanie powierzchni
Podłoże trzeba jeszcze dokładnie wyrównać, wyprofilować i zagęścić. Zwłaszcza pod darń z rolki powinno być płaskie i starannie wygładzone. Można je wyrównać grabiami. Aby po deszczu nie powstawały zastoiska wody, należy uformować niewielkie spadki w kierunku brzegów trawnika - do profilowania powierzchni można wykorzystać aluminiową łatę bądź długą deskę.
Później grunt się zagęszcza. W tym celu można go obficie podlać i odczekać ok. 2 tygodni. Szybszym rozwiązaniem jest zwałowanie terenu walcem ręcznym - najpierw wzdłuż, później w poprzek, a na koniec ukośnie. Ostateczne nasze stopy nie powinny pozostawiać wgłębień w ziemi. Jeżeli na tym etapie zaczną kiełkować chwasty, ponownie je usuwamy.
Przed samym siewem lub rozłożeniem rolek, podłoże wzrusza się grabiami na głębokość 2-3 cm i ostrożnie podlewa (tak, by nie powstały zagłębienia).
Maszynowe wycinanie z gruntu murawy uprawianej przez co najmniej półtora roku na dużej plantacji. (fot. Dreamstime)
Zakładanie trawnika - zakup materiału
Nasiona traw.
Sprzedawane są w postaci gotowych mieszanek, zawierających kilka gatunków traw. Dzięki temu otrzymuje się trwałą i efektowną murawę - jeden gatunek nie zapewniłby kompletu pożądanych cech. Choć charakteryzują się odmiennym wyglądem i wzrostem, to razem tworzą zwartą darń. Na trawnik z siewu można wybrać mieszankę o specjalnym przeznaczeniu - na stanowiska zacienione czy też suche (z kolei darń sprzedawana w rolkach produkowana jest najczęściej z gatunków o typowych wymaganiach - pełne nasłonecznienie, wilgotna gleba). Proporcje ilości nasion określonych traw decydują o właściwościach murawy.
Nie należy oszczędzać na ilości nasion (na 100 m2 terenu potrzeba 2-3 kg) - jeśli będzie ich zbyt mało, chwasty zdominują trawę, zanim ta zdąży się zagęścić. Zapas nasion przyda się na ewentualne dosiewki, gdyby nie wszędzie wzeszły - użycie innego materiału może skutkować tym, że darń nie będzie wyglądała jednolicie.
Pamiętajmy jednak, że mieszanki nie można zbyt długo przechowywać - rok po wygaśnięciu daty ważności zdolność kiełkowania maleje o kilkadziesiąt procent. Najlepiej kupować produkty renomowanych marek, bo te niewiadomego pochodzenia mogą mieć w składzie trawy pastewne, które tworzą kępy, psując całą estetykę.
Darń z rolki.
Producenci uprawiają ją w gruncie na kilkuhektarowych polach, albo wysiewają na cienką warstwę podłoża umieszczonego na folii. Murawa z gruntu początkowo wygląda lepiej (jest gęsta, ciemnozielona), lecz po ułożeniu łatwo żółknie, z uwagi na to, że jej korzenie podczas zrywania są maszynowo podcinane. Trawa z folii (nieco droższa) - choć na początku wątła - szybciej się przyjmuje i odzyskuje zdrowy wygląd. Jej system korzeniowy nie jest bowiem naruszony.
Zaleca się kupować materiał ze sprawdzonego źródła. Źdźbła powinny być jednolicie zielone, bez chwastów, równo przycięte na długość ok. 4 cm, a korzenie białe i gęste. Pasy darni muszą być zwarte (osypująca się ziemia świadczy o przesuszeniu), tej samej wielkości (popularny wymiar to 50 × 200 cm). Na czas transportu zwijane są źdźbłami do wewnątrz i zabezpieczane folią.
Jednocześnie z tego samego powodu, nie można ich zbyt długo przechowywać - do trawy nie dociera bowiem światło i powietrze, w wyniku czego zaczyna żółknąć i gnić. Najlepiej przywieźć ją dopiero wtedy, gdy podłoże jest przygotowane i można przystąpić do prac. Jeżeli ma czekać dzień lub dwa - usuńmy z niej folię, przenieśmy do cienia i zraszajmy - jeśli zaś dłużej - rozwińmy i regularnie nawilżajmy. Pamiętajmy, że potrzebny jest niewielki zapas, bo podczas układania często trzeba coś dosztukować.
Trawnik z siewu vs murawa z rolki
Zakładanie trawnika - efektywny siew
Przed rozpoczęciem prac, ziemię należy podlać i odczekać, aż jej wierzchnia warstwa przeschnie - w przeciwnym razie będzie się przyklejać do butów wraz z nasionami. Użycie siewnika ogrodowego zapewnia szybkie i równomierne ich rozprowadzenie (w przeciwieństwie do siewu ręcznego-rzutowego). Przemieszane nasiona rozprowadza się krzyżowo - najpierw idąc wzdłuż terenu, potem w poprzek, rząd przy rzędzie. Na brzegach trawnika, zwłaszcza przy ścieżkach (gdzie źdźbła są najbardziej narażone na uszkodzenie), warto zrobić to gęściej.
Aby nasiona nie zostały wymyte, wywiane ani wyjedzone przez ptaki, mieszamy je z glebą grabiami lub przysypujemy 1-1,5 cm warstwą przesianej ziemi kompostowej (grubsza warstwa utrudni kiełkowanie). Na koniec teren wałujemy wałem ogrodowym (gleba musi być przeschnięta) i podlewamy rozproszonym strumieniem wody.
Pasy trawy układa się ściśle jeden obok drugiego. Gotowa darń to doskonałe rozwiązanie dla tych, którym zależy na natychmiastowym efekcie. (fot. www.sorted.waw.pl)
Zakładanie trawnika - układanie rolek
Prace zaleca się wykonać w jeden dzień, aby uniknąć przechowywania darni. Bezpośrednio przed rozłożeniem, podłoże należy zwilżyć, aby korzenie szybciej odżyły (zwłaszcza w przypadku trawy z gruntu).
Układanie najlepiej zacząć np. od najdłuższego boku trawnika lub wzdłuż ogrodzenia/budynku. Pasy rozmieszcza się równolegle do siebie, na cegiełkę (łączenia poprzeczne powinny się mijać), jeden przy drugim (bez prześwitów ani zakładów), zwracając uwagę na kierunek układania się źdźbeł - z włosem/pod włos (dzięki temu trawnik będzie wyglądał jednolicie).
Trzeba też stale sprawdzać, czy płaszczyzna trawnika jest równa - w razie potrzeby można miejscowo dosypać bądź usunąć nieco gruntu. Po rozpostarciu kilku pasów, dociska się je delikatnie do podłoża drewnianym ubijakiem bądź grabiami.
Nierówne lub postrzępione płaty wyrównujemy ostrym nożem - w przeciwnym razie na trawniku powstaną szczeliny. Podobnie postępujemy z fragmentami wystającymi poza obręb trawnika. Gotową murawę wałujemy i obficie podlewamy. Jeśli gdzieniegdzie pojawią się prześwity, możemy wsypać w nie trochę torfu i wypełnić klinami darni.
Małgorzata Kolmus fot. otwierająca: Dreamstime
FAQ Pytania i odpowiedzi
Czy założenie trawnika jest łatwe?
Nie, zakładanie trawnika wymaga staranności, a popełnione na początku błędy mogą skutkować niezadowalającymi efektami.
Jaka jest różnica między trawnikiem z siewu a z rolki?
Trawnik z siewu jest tańszy, ale wymaga więcej czasu na wzrost. Z kolei darń z rolki daje szybki efekt, ale jest droższa.
Kiedy najlepiej zakładać trawnik?
Siew trawy najlepiej przeprowadzać w kwietniu, maju, sierpniu lub wrześniu. Rolki trawy można układać od kwietnia do października.
Jakie są zalety trawnika rekreacyjnego?
Trawnik rekreacyjny jest trwały, odporny na deptanie i zaniedbania w pielęgnacji, co czyni go uniwersalnym rozwiązaniem dla domowników.
Jak przygotować glebę pod trawnik?
Gleba musi być oczyszczona, przekopana, spulchniona i wyrównana. Ważne jest usunięcie chwastów oraz odpowiednie dostosowanie pH i struktury gleby.
Autorka artykułów związanych m.in. z wykańczaniem i urządzaniem ogrodów oraz wnętrz. Zwolenniczka koncepcji slow design w urządzaniu wnętrz, mającej na uwadze świadomy dobór produktów i indywidualne dopasowywanie rozwiązań. Prywatnie zajmuje się malarstwem, które jest jej największą pasją.
Trawa sportowa na boiska to akurat zły wybór do przydomowego ogródka, chyba, że kogoś bawi co dwa-trzy dni koszenie (bo trawy sportowe bardzo szybko rosną).
Kupowanie drogiej mieszanki (np. Kiepenkerl) bez systemu automatycznego nawadniania mija się z celem. Ręczne nawadnianie ...
Gość piotr
20-02-2019 12:09
jeśli chcemy mieć mocny i piękny trawni to przede wszystkim wybór nasion Możesz się narobić a na końcu i tak efekty będą słabe. Podstawa jest mieszanka – nasiona trawy. często słabe, jednoroczne,. Do tego nie z każdego urośnie kępa. potem susza, różne uszkodzenia kępy, ...
Gość ogrodniczka56
06-04-2010 19:32
A jakie narzędzia potrzebne są żeby wykonać trawnik z rolki???.
3
