Wielu inwestorów remontujących starsze (niekoniecznie naprawdę stare) budynki zadaje sobie pytanie: wymieniamy instalację elektryczną na układ nowego typu czy też nie? Odpowiedź powinna być zawsze taka sama: tak, wymieniamy. Oczywiście, pociąga to za sobą niemałe koszty, ale tam, gdzie chodzi o bezpieczeństwo, oszczędzać nie wolno.
Budujący nowe domy wolni są od tego dylematu. Od 1995 r. przepisy prawa nakazują wykonywanie domowych instalacji elektrycznych (niech elektrycy wybaczą mi uproszczenia) w układzie TN-S (schemat B na rys. 1). Oznacza to, że do jednofazowego odbiornika prądu przemiennego biegną trzy przewody:
– fazowe (L),
– neutralny zwany dawniej zerowym (N),
– ochronny (PE).
Do każdego odbiornika trójfazowego biegną natomiast 3 przewody fazowe (L1, L2, L3), ochronny PE i ewentualnie neutralny N. Samo urządzenie 3-fazowe, np. silnik nie potrzebuje przewodu N do działania, ale często ma dodatkowo 1-fazowe lampki sygnalizacyjne, wentylator itp. A ten dodatkowy osprzęt bez przewodu N nie zadziała.
Wcześniej było inaczej – domowe instalacje elektryczne wykonywano z reguły w układzie TN-C (schemat A na rys. 1), w którym przewód neutralny (zerowy) był tożsamy z przewodem ochronnym (PEN). Do odbiornika trójfazowego biegły więc cztery przewody, a do jednofazowego – tylko dwa (fazowy i neutralny). Nawet jeżeli gniazdo miało styk ochronny (bolec), to był on połączony elektrycznie z przewodem neutralnym.
Układ TN-C ma kilka wad ; jedną z bardziej istotnych łatwo pokazać na przykładzie ilustrowanym na rys. 2.
W razie przerwy w przewodzie neutralnym na stykach ochronnym gniazd wtykowych (czyli właśnie na „bolcach uziemiających”),
może pojawić się pełne napięcie sieciowe! Jeśli bowiem w powyższej sytuacji włączymy odbiornik R wymagający styku ochronnego np. pralka, lodówka, to przewód PEN, a w konsekwencji – styki neutralne i uziemiające innych gniazd mogą znaleźć się pod pełnym napięciem fazowym (aż do miejsca przerwania). Wadą instalacji typu TN-C jest też
brak możliwości instalowania wyłączników różnicowoprądowych . Aby wytłumaczyć, o co chodzi, musimy na moment cofnąć się do wyjaśnienia podstaw ochrony przeciwporażeniowej.
Ochrona podstawowa polega na zabezpieczeniu przed dotykiem przez człowieka (zwierzę) części instalacji elektrycznej (urządzeń elektrycznych) pozostających pod napięciem
w normalnych warunkach pracy . Służą temu takie środki ochrony, jak izolowanie przewodów będących pod napięciem, stosowanie osłon ochronnych itp. Są to bez wątpienia zabiegi zrozumiałe dla wszystkich.
Adam Jamiołkowski
Pompy ciepła dla początkujących
Pompy ciepła to wynalazek nienowy, ale z powodu barier techniczno-ekonomicznych, na szerszą skalę wykorzystywany w Polsce dopiero od kilkunastu lat. Choć mają już tysiące zadowolonych użytkowników, wiedza o nich ma wciąż bardzo ograniczony zasięg w naszym społeczeństwie. Co więcej – o pompach ciepła krąży wiele szkodliwych mitów. Czytelnikom, którzy nie mieli do tej pory okazji zapoznać się z podstawami funkcjonowania i wykorzystania tych urządzeń, przybliżamy najważniejsze informacje na ich temat.
Na leśnej skarpie
Założenie ogrodu w cieniu sosen i na piaszczystym kwaśnym gruncie wielu właścicielom sprawia poważne kłopoty. Ale nie Barbarze! W tych niewdzięcznych warunkach założyła, oprócz ozdobnego, sporych rozmiarów ogród użytkowy i plonami z działki zasila spiżarnię oraz pozyskuje produkty do miksowania „zielonych koktajli”.
Ogród w 7 krokach
Aranżacja otoczenia domu jest równie ważna, co urządzenie jego wnętrza. A piękny ogród to nie tylko wrażenia estetyczne – to także inwestycja w nieruchomość (bo może podnieść jej wartość nawet o 20%). Być może warto więc skorzystać z rad architekta krajobrazu? Ktoś powie – to żadna filozofia zasiać trawę i posadzić krzaki. Ale czy to wystarczy, by stworzyć piękną i funkcjonalną przestrzeń?
Centralny odkurzacz
Wielu chciałoby posiadać centralny odkurzacz, ale mało kto wie, że go na niego stać. Modele tradycyjne bywają droższe od centralnych. To nie luksus (jak kiedyś), tylko praktyczne wyposażenie domu. Oczywiste jest dla nas centralne odprowadzanie ścieków czy doprowadzanie wody pitnej. Podobnie powinno być z usuwaniem kurzu.
Podjazd na 5 sposobów
Z czego najlepiej zrobić podjazd do garażu? Budować go samemu czy wynająć firmę? Lepszy będzie beton czy klinkier? A może wystarczy dobrze ubite kruszywo? Na te oraz inne pytania odpowiemy w niniejszym artykule.
Osprzęt elektroinstalacyjny
Osprzęt elektroinstalacyjny to zarówno używane przez nas na co dzień gniazda i łączniki, jak i aparaty ukryte w rozdzielnicy. Zwykle interesujemy się tylko tymi pierwszymi. Jednak te niewidoczne wcale nie są mniej ważne. Wszystkie zaś mają do spełnienia ściśle określone funkcje, które warto znać.
Kotły na paliwo stałe
Kotły na paliwa stałe przez lata traktowane były jako urządzenia, stosowane niejako z musu, a więc przez ludzi pozbawionych dostępu do gazu ziemnego i nie dość zamożnych, by ogrzewać dom olejem opałowym czy też gazem płynnym. Od kilku lat dzięki nieustannemu rozwojowi technicznemu, w tym przede wszystkim doskonaleniu automatyki sterującej wracają jednak do łask i mogą być bardzo dobrym wyborem jako główne lub dodatkowe (awaryjne) źródło ciepła w domowej instalacji grzewczej.
Kolektory słoneczne – płaskie czy próżniowe?
Mało które zagadnienie związane z odnawialnymi źródłami energii budzi na forach internetowych tyle emocji, co dyskusje czy lepiej wybrać kolektory płaskie czy rurowe? Jedne i drugie mają zagorzałych zwolenników przerzucających się argumentami różnej wagi i wiarygodności. Wyliczanki wad i zalet mają jednak niewielki sens, bo poprawna odpowiedź może być tylko jedna: wybór rodzaju kolektora zależy przede wszystkim od tego, jakie zadanie zostanie przed nim postawione.
Alternatywne technologie budowlane
Domy jednorodzinne to nie tylko budynki murowane w tradycyjny sposób. Na czym polegają i czym wyróżniają się alternatywne technologie? Dla jakiej grupy inwestorów – i dlaczego – są one atrakcyjne?
Wymiana okien
Wybór nowych okien nie jest zadaniem, które może nas przerosnąć, pod warunkiem, że uzbroimy się w niezbędną wiedzę. Co innego montaż – ten wymaga już kompetencji i doświadczenia wykonawcy.
Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia ścieków
Każdy dom musi zostać wyposażony w sprawnie działającą instalację, odprowadzającą ścieki ze wszystkich sanitariatów, pralki i zmywarki. Optymalne rozplanowanie i ułożenie rur skomplikowane nie jest, ale wymaga fachowej wiedzy i doświadczenia, niełatwo bowiem ustrzec się wielu błędów. Problematyczne bywa również odprowadzenie ścieków z domowej instalacji. Jeśli w pobliżu istnieje sieć kanalizacyjna, sprawa jest prosta. Jeżeli jej nie ma, pozostaje zbudowanie oczyszczalni ścieków lub szamba.
Instalacja wodna
Bezawaryjne i komfortowe korzystanie z ciepłej i zimnej wody wymaga starannego rozprowadzenia rur, dostosowanych do instalowanych urządzeń sanitarnych i zapewnienia pożądanych parametrów wody – intensywności jej wypływu i odpowiedniej temperatury. Ale oprócz względów praktycznych, ważne jest zadbanie o estetykę instalacji, aby widoczne rury czy podłączenia nie szpeciły eleganckiej kuchni ani łazienki. Prace montażowe przeprowadza się równolegle z układaniem wewnętrznej instalacji kanalizacyjnej, lecz przed nałożeniem tynków i wylaniem podkładów podłogowych.
Doprowadzenie wody do budynku
O sposobie dostarczenia wody do domu powinniśmy pomyśleć już na etapie przygotowań do inwestycji, gdyż będzie ona niezbędna do prowadzenia robót budowlanych. Zależnie od warunków miejscowych, będziemy mogli podłączyć działkę do sieci wodociągowej bądź wybudować własną studnię. Szczególnie w tym drugim przypadku konieczne będzie zadbanie o jakość wody i zainstalowanie urządzeń usuwających niepożądane związki chemiczne i inne zanieczyszczenia.
Stropy
Stropy to jeden z najważniejszych elementów domu. Mają ogromne znaczenie konstrukcyjne dla całego budynku, dźwigają ścianki działowe, sprzęty itd. Dlatego nie wolno ich samodzielnie zmieniać. Zwykle chcemy jeszcze, aby separując kondygnacje, nie przenosiły przy tym dźwięków i chroniły przed ucieczką ciepła.
Ściany zewnętrzne
Nie ma ścian idealnych – doskonale nadających się dla każdego budynku. Gdyby istniały nie trzeba by niczego wybierać. Przegrody mogą być jedynie lepiej lub gorzej dopasowane do konkretnej sytuacji. I tu trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, na czym nam najbardziej zależy. Czy ściana ma mieć przede wszystkim jak najlepszą izolacyjność cieplną, czy może dobrze chronić przed hałasem? A może priorytetem jest krótki czas budowy?
Fundamenty
Fundamenty są najważniejszą częścią domu. Na nich spoczywa ciężar ścian, stropów i dachu. To niemałe obciążenie muszą przekazać na grunt. Równocześnie fundament ma za zadanie oddzielić resztę budynku od podłoża – uniemożliwić podciąganie wilgoci gruntowej oraz ograniczyć straty ciepła.
Kotły gazowe
Ci właściciele, których domy mają dogodny dostęp do gazu z sieci, zwykle od razu wybierają to paliwo do ogrzania. Większy kłopot mają na ogół z dobraniem odpowiedniego kotła gazowego, ponieważ paradoksalnie nie ułatwia tego wyjątkowo bogata oferta różnych producentów. W sprzedaży znajdują się kotły jedno- i dwufunkcyjne, wiszące i stojące, kompaktowe i z osobnym zasobnikiem c.w.u., z otwartą i zamkniętą komorą spalania, tradycyjne i kondensacyjne. W jaki sposób wybrnęli z tego gąszczu propozycji nasi rozmówcy?
Kocioł i kominek w jednej instalacji
Kominek stał się już w nowo budowanych domach wyposażeniem niemal standardowym. Coraz częściej wybieranym rozwiązaniem jest przy tym kominek z płaszczem wodnym, pozwalający nie tylko na ogrzanie salonu, ale – za pośrednictwem instalacji c.o. – całego domu. Jednocześnie głównym źródłem ciepła w budynku pozostaje zwykle kocioł gazowy lub olejowy. Jak należy zainstalować oba urządzenia, by było to zgodne z przepisami, a także nie powodowało problemów podczas eksploatacji?
Wykańczanie wnętrz
Budowa domu w stanie surowym to przedsięwzięcie niełatwe. Wielu inwestorów po zakończeniu tego etapu jest więc przekonana, że później będzie już z górki. W praktyce wykańczanie również może być kłopotliwe, ale jednocześnie bardzo satysfakcjonujące, bo daje szansę na stworzenie wyjątkowej przestrzeni.
Instalacje
Czy domowe instalacje da się zrobić dobrze i tanio? Tak, ale pod warunkiem, że niska cena będzie wynikać z ich przemyślanego, nieskomplikowanego układu. Próby oszczędzania na materiałach i poszukiwanie jak najtańszych wykonawców zwykle kończą się źle.
Stan surowy zamknięty
Po wyborze działki, projektu i wykonawców wymarzonego domu, czas na skoncentrowanie się na poszczególnych elementach budynku – od fundamentów, po dach.
Formalności, wybór projektu i wykonawcy
Wybudowanie domu to poważna inwestycja, wymagająca podejmowania szeregu trudnych decyzji na każdym etapie prac. Począwszy od wyboru dogodnej lokalizacji i konkretnej działki, po wykonanie projektu, załatwienie wszystkich formalności i wybranie wykonawców. Podpowiadamy na co zwrócić szczególną uwagę podczas rozstrzygania tych dylematów.
Bliźniak na strzeżonym osiedlu
Dorota i Robert nie chcieli budować jednorodzinnego domu. Są bardzo zadowoleni, że zamieszkali w bliźniaku postawionym przez dewelopera, położonym blisko miasta i na małym osiedlu.
Z katedralnym sufitem i wysokimi przeszkleniam
Basi i Marcinowi nie przeszkadzało słabe uzbrojenie działki i jej trzydziestoczterokilometrowe oddalenie od Warszawy. Kupili ją, ponieważ znajduje się nieopodal linii kolejowej, ułatwiającej dojazdy do pracy. Z brakiem gazu ziemnego i kanalizacji też sobie umiejętnie poradzili.
Z katedralnym sufitem i wysokimi przeszkleniam
Basi i Marcinowi nie przeszkadzało słabe uzbrojenie działki i jej trzydziestoczterokilometrowe oddalenie od Warszawy. Kupili ją, ponieważ znajduje się nieopodal linii kolejowej, ułatwiającej dojazdy do pracy. Z brakiem gazu ziemnego i kanalizacji też sobie umiejętnie poradzili.
