Jak wykonać kompletną termomodernizację budynku do poziomu domu energooszczędnego?
Jak wykonać kompletną termomodernizację budynku do poziomu domu energooszczędnego?
Termomodernizację należy rozumieć jako kompleksowe działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii cieplnej przez budynek. Może polegać na wykonaniu: ocieplenia wszystkich przegród zewnętrznych budynku, wymianie okien, unowocześnieniu systemu grzewczego i wentylacyjnego, ograniczeniu zużycia ciepła na przygotowanie ciepłej wody użytkowej.
Data publikacji: 2020-07-03
Data aktualizacji: 2021-10-06
Prac związanych z termomodernizacją nie można wykonać w dowolnej kolejności. Przykładowo, najpierw wymieniając kocioł, a potem modernizując przegrody zewnętrzne spowodujemy, że kocioł okaże się przewymiarowany i będzie działał z mniejszą sprawnością. Z kolei wykonując ocieplenie o małej grubości zablokujemy sobie możliwość głębokiej termomodernizacji, prowadzącej nawet do standardu domu pasywnego.
Czy w takim razie możliwa jest termomodernizacja do poziomu domu energooszczędnego, czyli o rocznym zapotrzebowaniu na ciepło na poziomie do 50 kWh/m2? Ewentualnie do wymagań jakie będą stawiane przed nowymi budynkami od 2021 roku (70 kWh/m2). Niestety, odpowiedź nie jest jednoznaczna. Z technicznego punktu widzenia większość budynków da się zmodernizować do poziomu WT 2021, ale nie zawsze jest to uzasadnione ekonomicznie, albo niemożliwe z powodu uregulowań prawnych - jak to się ma w przypadku budynków zabytkowych. Które budynki i jak modernizować dowiemy się zlecając wykonanie dokumentu o nazwie audyt energetyczny.
Audyt energetyczny
Audyt energetyczny to opracowanie techniczno-ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego, w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji oraz wielkości oszczędności energii. Audytor, czyli osoba, wykonująca audyt energetyczny, szczegółowo analizuje wytwarzanie, dystrybucję i wykorzystanie energii w budynku, sposób działania źródeł energii, ich stan i wiek, rozpatruje konieczność ich wymiany lub modernizacji.
Audytor bada również stan techniczny budynku pod kątem możliwości i trwałości modernizacji. W przypadkach szczególnych, przy wykonywaniu audytu można wykorzystać specjalistyczny sprzęt, taki jak kamera termowizyjna, wilgotnościomierz itp. Ten dokument jest zazwyczaj podstawą do uzyskania prawa do premii termomodernizacyjnej w ramach Ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, ale przede wszystkim stanowi założenia do projektu budowlanego każdej inwestycji termomodernizacyjnej. W myśl obowiązujących obecnie przepisów prawnych audyt energetyczny może wykonać każdy. Jego metodologia opisana jest w odpowiednim Rozporządzeniu Ministra właściwego, ds. budownictwa.
Ze względu na złożoność procesu i wymaganą praktykę polecamy skorzystać z usług profesjonalisty, czyli audytora energetycznego. Koszt ekspertyzy domu jednorodzinnego u profesjonalnego audytora to około 1000 zł. Mając audyt energetyczny możemy wykonać pozostałą dokumentację techniczną (projekt budowlany - koszt około 2000 zł) i rozpocząć roboty. Przeanalizujmy więc poszczególne przedsięwzięcia termomodernizacyjne, z omówieniem spodziewanych korzyści, kosztów prac oraz typowych trudności jakie się przy nich pojawiają.
Wymiana okien
Nawet przez bardzo nowoczesne, energooszczędne okno uchodzi z domu trzy razy więcej ciepła niż przez taką samą powierzchnię dobrze ocieplonej ściany. Szyby okienne w domu jednorodzinnym stanowią przeciętnie 15% powierzchni ścian zewnętrznych. Mając na uwadze zmniejszenie strat cieplnych, stare, wypaczone, nieszczelne okna warto wymienić na nowe. Przy okazji warto również pamiętać o tym, że po zmianie okien na znacznie szczelniejsze, trzeba będzie zmienić wentylację na bardziej skuteczną, np. mechaniczną nawiewno-wywiewną (co podniesie koszty inwestycji) lub zamontować w oknach nawiewniki, najlepiej higrosterowane, czyli otwierające się samoczynnie przy wzroście wilgotności powietrza wewnętrznego.
Okna w domach energooszczędnych powinny charakteryzować się, jak najlepszym współczynnikiem przenikania ciepła. W przypadku okien, które będą spełniać wymagania obowiązujące obligatoryjnie od 2021 roku współczynnik U nie może być większy od 0,9 W/(m2·K).
Nowe okna mogą mieć nawet ponad dwukrotnie niższy współczynnik U niż te sprzedawane 15-20 lat temu. To nie tylko kwestia niższych rachunków. W pobliżu okien będzie nam po prostu cieplej. (fot. Veka)
Przy wymianie okien należy zastosować tak zwany ciepły trójwarstwowy montaż. Koszt wymiany okna o powierzchni 1 m2 to nawet 1000 zł z montażem i jest kilkukrotnie wyższy niż ocieplenie takiej samej powierzchni ściany. Dlatego dla zredukowania nadmiernych strat ciepła w domach z dużymi przeszkleniami (szczególnie od strony północnej) warto zamurować część otworów lub zmniejszyć ich wymiary.
Jeśli stare okna są w tak złym stanie, że wymagają wymiany, warto przeanalizować, które z nowych mogą być nieotwierane. Takie okna są nie tylko tańsze, ale mają też lepszą parametry cieplne i mniejsze przekroje ramy, co daje więcej światła przy takim samym otworze przeznaczonym na montaż okna. Sprawdzają się nie tylko na parterze, ale też wszędzie tam, gdzie do zewnętrznej strony okien jest wygodny dostęp (np. z balkonu czy tarasu), umożliwiający mycie i konserwację.
Straty ciepła przez okna można zmniejszyć montując rolety zewnętrzne: przy okazji uzyskamy zabezpieczenie antywłamaniowe oraz ochronę przed nadmiernym nasłonecznieniem w okresie letnim. Rolety zewnętrzne zamykane na noc mogą zmniejszyć straty ciepła przez okna nawet o 30%, warto więc zamontować je na wszystkich oknach, pod warunkiem, że będą rzeczywiście co wieczór zamykane. Aby tak było, niezbędne jest sterowanie elektroniczne ich zamykaniem i otwieraniem, a to wiąże się z dodatkowymi kosztami co najmniej 600 zł w przeliczeniu na jedno okno.
Warto zdecydować się na wymianę zniszczonych nieszczelnych okien. Daje to oszczędności kosztów zakupu energii, co najmniej kilkaset zł rocznie (10-15% całkowitego zużycia ciepła przez budynek) oraz poprawę klimatu wewnętrznego, w tym wizualnego i akustycznego w domu.
Dobrym uzupełnieniem nowych okien mogą być rolety zewnętrze. Opuszczone ograniczają straty ciepła ale chronią też przed przegrzaniem. W istniejącym domu najłatwiej jest zamontować rolety elewacyjne (a). Ewentualnie można nieco obniżyć okno, zyskując w ten sposób miejsce na kasetę (b).
Ocieplenie stropu lub dachu
Najprostszą i stosunkowo niedrogą inwestycją jest ocieplenie stropu oddzielającego strych od pomieszczeń mieszkalnych. Dzięki łatwemu dostępowi do poddasza, bez większych problemów można ułożyć na stropie wełnę mineralną (płyty lub maty).
Jeżeli stara izolacja nie jest zawilgocona, nie trzeba jej usuwać. Pod warstwą nowego ocieplenia powinno się ułożyć folię paroszczelną, która zabezpieczy ocieplenie przed wnikaniem pary wodnej przenikającej z pomieszczeń mieszkalnych.
Paroizolację można również zamocować na suficie pomieszczeń, nad którymi znajduje się poddasze. Takie rozwiązanie jest nawet bardziej efektywne, ale można je stosować tylko, gdy planujemy przykryć je podsufitką z płyt gipsowo-kartonowych lub też zamontować sufit podwieszany. W zależności od tego, czy poddasze jest użytkowe czy nie, ociepla się je inaczej.
Jeżeli ocieplenie ma być ułożone na poddaszu służącym na przykład jako suszarnia czy składzik, nad warstwą nowej termoizolacji trzeba ułożyć podłogę. Najlepiej wykonać ją z desek lub płyt OSB opartych na legarach. Podłoga nie powinna być zbyt szczelna i nie może dotykać termoizolacji. Szpary pomiędzy deskami i mniej więcej 3-centymetrowa pustka nad ociepleniem zapewnią właściwą wentylację przestrzeni pod podłogą.
Jeżeli poddasze i tak jest nieużytkowe, lepiej ułożyć izolację na stropie niż w dachu. Materiał ociepleniowy można pokryć płytami drewnopochodnymi, wielokrotnie lżejszymi od wylewki cementowej. (fot. Austrotherm)
Jeżeli poddasze ma charakter mieszkalny, wówczas ocieplenia wymaga nie jego strop, lecz połać dachu. Jeśli podsufitkę pomieszczenia na poddaszu można przymocować na poziomie jętek, czyli poziomych belek podpierających krokwie, część izolacji może być ułożona nad tą podsufitką. Ocieplenie takie należy zabezpieczyć przed wilgocią: od strony mieszkalnej materiał izolacyjny musi być zabezpieczony folią paroszczelną, a od strony pokrycia dachu przykryty izolacją przeciwwiatrową - wysokoparoprzepuszczalną folią wstępnego krycia (FWK). Układa się ją poziomymi pasami, zaczynając od okapu. Kolejne pasy FWK muszą zachodzić na poprzednie co najmniej 10-15 cm. Gwarantuje to, że krople wody spłyną po niej, nie powodując zawilgocenia izolacji termicznej ani konstrukcji dachu.
Od strony pokrycia dachowego można również zastosować folię niskoparoprzepuszczalne, ale wówczas należy zagwarantować swobodny przepływ powietrza w przestrzeni między taką folią a izolacją termiczną. Inaczej ocieplenie może ulec zawilgoceniu. To samo dotyczy podkładu w postaci deskowania krytego papą. Jest on nieprzepuszczalny dla pary wodnej.
Niezależnie od rodzaju folii do wentylacji połaci dachu niezbędne są szczeliny wentylacyjne pod okapem oraz w kalenicy, ewentualnie też otwory w ścianach szczytowych.
Stropodachy powinno się ocieplać w sposób dobrany do ich rodzaju.
W przypadku stropodachu wentylowanego, ocieplenie trzeba ułożyć na jego dolnej warstwie (bezpośrednio nad pomieszczeniami mieszkalnymi). Jeżeli wentylowana przestrzeń jest odpowiednio wysoka, można ułożyć ocieplenie tak samo jak na poddaszu niemieszkalnym. Jednakże odległość pomiędzy dwiema warstwami stropodachu wentylowanego jest najczęściej niewielka i dostęp do miejsca, w którym powinna być ułożona izolacja, jest bardzo trudny. Można wdmuchać w nie materiał izolacyjny w postaci granulatu (wełna mineralna, styropian, pianka poliuretanowa) lub strzępków (wełna mineralna, celuloza). Prace takie wykonują wyspecjalizowane ekipy.
Należy pamiętać, że po ułożeniu warstwy ocieplenia (około 30 cm), wewnątrz stropodachu musi być zapewniona należyta wentylacja, trzeba więc uważać, aby podczas wdmuchiwania izolacji nie doszło do zapchania otworów wentylacyjnych. Brak dopływu powietrza mógłby bowiem w krótkim czasie doprowadzić do zawilgocenia nowej termoizolacji.
W dachu z deskowaniem i papą napięty sznurek uniemożliwia dociśnięcie izolacji do desek. Dzięki temu pozostaje szczelina, niezbędna dla wentylacji wełny mineralnej. (fot. Rockwool)
Natomiast stropodach niewentylowany ociepla się od strony zewnętrznej. Starą papę można zachować i wykorzystać jako warstwę paroszczelną, ale należy w tym celu bardzo dokładnie ją wyrównać, ponacinać pęcherze oraz uszczelnić. Zamiast tego, po zerwaniu wcześniejszego pokrycia, można ułożyć folię paroszczelną.
Następnie układa się warstwę izolacji termicznej, najczęściej ze styropianu albo polistyrenu ekstrudowanego XPS. Płyty styropianowe i polistyrenowe przykleja się do podłoża bezrozpuszczalnikowym lepikiem. Do termoizolacji dachu można używać również płyt z twardej wełny mineralnej. Na ociepleniu układa się dwie warstwy papy termozgrzewalnej. Pierwsza z nich musi być przytwierdzona do podłoża mechanicznie za pomocą specjalnych kołków.
Ocieplenie stropu pod poddaszem nieogrzewanym kosztuje od 80 do 100 zł/m², ocieplenie dachu nad ogrzewanym poddaszem to wydatek od 100 do 150 zł/m².
Ocieplenie ścian zewnętrznych
Zdecydowaną większość ścian zewnętrznych domów jednorodzinnych w naszym kraju ociepla się styropianem lub rzadziej wełną mineralną. Oba materiały charakteryzują się porównywalnymi właściwościami termoizolacyjnymi. Alternatywą dla wełny i styropianu są pianki (najczęściej poliuretanowa). Ze względu na dość wysoką cenę, nie zyskały one w Polsce jeszcze dużej popularności.
Najczęściej stosowanymi metodami ocieplania budynków od zewnątrz są metoda bezspoinowa czyli lekka mokra oraz metoda lekka sucha.
Metoda bezspoinowa polega na przyklejeniu do ścian zewnętrznych warstwy izolacji ze styropianu lub wełny mineralnej i pokryciu jej tynkiem cienkowarstwowym. Ocieplanie tą metodą umożliwia wyeliminowanie mostków termicznych i jest powszechnie znane. Koszty ocieplenia tą metodą to co najmniej 90 zł za m2 w przypadku zastosowania styropianu lub minimum 110 zł za m2 w przypadku wełny mineralnej.
Metoda lekka sucha polega na tym, że ocieplenie układa się pomiędzy listwami rusztu konstrukcyjnego, do którego przymocowuje się dowolną warstwę elewacyjną np. blachę, deski, siding. Koszt wykonania 1 m2 takiego ocieplenia to minimum 100 zł.
W przypadku murów trójwarstwowych ze szczeliną powietrzną w celu zwiększenia ich izolacyjności cieplnej stosuje się metodę wdmuchiwania granulatu z materiałów izolacyjnych (wełna mineralna, styropian, ekofiber itp.) lub wypełniania szczeliny pianką poliuretanową.
Wypełnienie szczeliny powietrznej granulatem styropianu kosztuje 15-30 zł/m² z robocizną (przy szczelinie o szerokości 5 cm).
W zależności od parametrów termoizolacyjnych ścian, ich powierzchni i sposobu ogrzewania domu, z budynku może uciekać ciepło warte nawet kilka tysięcy złotych rocznie. Szacuje się, że np. ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych powoduje obniżenie zużycia ciepła o 10 do 25%.
Niewielkie szczeliny pomiędzy płytami wypełniamy pianką niskoprężną. Potem jej nadmiar trzeba usunąć ostrym nożem. (fot. Foveo Tech (Śnieżka)
Chociaż to praca wyjątkowo nie lubiana przez wykonawców, powierzchnię ułożonych płyt powinno się przeszlifować specjalną pacą. Inaczej nawet drobne nierówności mogą przebijać spod tynku. A o takie w remontowanym domu nietrudno. (fot. Foveo Tech (Śnieżka)
Ocieplenie strefy cokołowej i podłogi na gruncie
Ciepło ucieka z domu również przez podłogi nad nieogrzewanymi piwnicami albo podłogi na gruncie i strefę cokołową. W takich domach zwiększenie komfortu mieszkańców jest równie ważne jak zmniejszenie strat energii. Jeśli w domu nie ma ogrzewania podłogowego, odczucie nieprzyjemnego chłodu promieniującego od zimnej posadzki potęgowane jest często przez chłodne powietrze gromadzące się w dolnych partiach pomieszczenia.
Ocieplenie stropu nad piwnicą jest stosunkowo proste. Polega ono na zamocowaniu materiału izolacyjnego od spodu tego stropu (od strony piwnicy). Najlepiej użyć do tego celu płyt styropianowych lub wełny mineralnej. Należy je najpierw przykleić zaprawą klejową do stropu, a następnie zamocować je specjalnymi kołkami (4 szt./m2). Wykończenie ocieplonych stropów dostosowuje się do sposobu użytkowania pomieszczeń w piwnicy i związanych z tym wymagań estetycznych: można nałożyć na płyty wyrównującą warstwę zaprawy klejowej i tak przygotowane powierzchnie pomalować, można też przykleić do płyt siatkę z włókna szklanego, a następnie je otynkować i pomalować.
Aby w ociepleniu nie zostały mostki termiczne, należy starannie uszczelnić miejsca, w których przez strop przechodzą rury (np. wełną mineralną). Warto uszczelnić także drzwi prowadzące do piwnicy (przyklejając gumowe uszczelki), a jeśli w podpiwniczeniu znajduje się garaż, ocieplić też jego bramę. Wszystkie te działania doprowadzą do podniesienia się temperatury w piwnicy, a zatem zmniejszą straty ciepła.
Ocieplenie podłogi na gruncie jest znacznie bardziej skomplikowane i pracochłonne niż ocieplenie stropu nad piwnicą. Będzie szczególnie trudne, jeśli podłoga betonowa ułożona jest na warstwie żużlu lub innego materiału o słabej termoizolacyjności. Aby skutecznie ocieplić taką podłogę, trzeba by ułożyć płyty grubości przynajmniej kilkunastu centymetrów, ze styropianu (odmiany przeznaczonej na podłogę), z polistyrenu ekstrudowanego lub specjalnej wełny mineralnej, przeznaczonej do ocieplania podłóg na gruncie. Spowodowałoby to znaczne zmniejszenie wysokości pomieszczeń wskutek podniesienia poziomu podłogi, a także - konieczność skracania wszystkich skrzydeł drzwiowych. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest więc usunięcie starej podłogi i ułożenie nowych warstw podłogowych z ociepleniem.
Natomiast ocieplenie podłogi z desek na legarach opartych na słupkach ceglanych lub betonowych jest znacznie prostsze ze względu na łatwiejsze roboty rozbiórkowe. Po rozebraniu takiej podłogi zostaje przeważnie wystarczająca ilość miejsca na ułożenie ocieplenia, a następnie wylewki (jastrychu) pod dowolne wykończenie. Należy pamiętać, że na izolacji termicznej należy układać podłogi "pływające", to znaczy jastrych układać tak, by nie stykał się ze ścianami budynku, a szczelinę między nimi należy wypełnić elastycznym materiałem (piankową taśmą brzegową).
Wykonana na nowo podłoga na legarach może mieć bardzo dobre właściwości izolacyjne. Przy tym będzie znacznie lżejsza niż typowa z wylewką betonową. (fot. Pfleiderer)
W domach energooszczędnych izolacja powinna w sposób ciągły, tak aby było połączenie między izolacją ścian stropów i podłogi. Dość często w istniejących domach nie ma takiej możliwości szczególnie w zakresie połączenia ocieplenia podłogi z ociepleniem ścian zewnętrznych. W takim przypadku należy odkopać ściany piwnic i położyć izolację termiczną na tych ścianach co najmniej do granicy przemarzania gruntu (najczęściej będzie do głębokości 1,2 m od poziomu terenu).
Do omawianego rodzaju ocieplenia nadają się najlepiej płyty z polistyrenu ekstrudowanego, grubości 10-15 cm, bo jest on odporny na długotrwałe działanie wilgoci. W części podziemnej ocieplenie nie wymaga żadnych dodatkowych zabezpieczeń, natomiast w części cokołowej należy go pokryć tynkiem (na siatce wzmacniającej). Można też obłożyć polistyren płytkami klinkierowymi lub betonowymi.
Polistyren ekstrudowany (XPS) jest bardziej odporny na zawilgocenie od zwykłego styropianu, a ponadto mniej podatny na uszkodzenia mechaniczne. To doskonały materiał do ocieplania ścian fundamentowych. (fot. Austrotherm)
Ocieplenie stropu nad piwnicą to koszt 100 zł/m². Koszt ocieplenie podłogi na gruncie zależy od jej konstrukcji i konieczności rozbiórki starych warstw więc trudno go ocenić, ale rzadko jest mniejszy od 200 zł za m2.
Modernizacja systemu grzewczego
Najprostszym sposobem modernizacji systemu grzewczego jest przepłukanie instalacji, ocieplenie przewodów doprowadzających czynnik grzewczy do grzejników, montaż zaworów termostatycznych na grzejnikach, regulacja instalacji i założenie automatyki pokojowej lub pogodowej. W przypadku gdy mamy stare niewydajne źródło ciepła, a przeprowadziliśmy gruntowną termomodernizacjię przegród zewnętrznych budynku, warto pokusić się o kompleksową modernizację systemu grzewczego. Często praktycznie tworzymy nowy system grzewczy.
Niedocenianym elementem systemu grzewczego jest dobre sterowanie. Nawet tak prosty zabieg jak założenie głowic termostatycznych może zmniejszyć zużycie ciepła o kilkanaście procent. (fot. Comap)
Przed modernizacją ogrzewania do standardu WT 2021 należy więc dobrze rozważyć względy oszczędności i wygody użytkowania. Biorąc pod uwagę ten drugi parametr, można rozważyć ogrzewanie domu energią elektryczną. Taki system, oprócz zapewnienia komfortu cieplnego i bezobsługowej pracy, jest tani inwestycyjnie i łatwy w sterowaniu np. w oparciu o systemy inteligentnego budynku. Ma jednak jedną wadę - energia elektryczna w Polsce jest droga. Dlatego ogrzewanie elektryczne będzie opłacalne tylko w domach o najlepszych standardach energetycznych (np. pasywnych).
Warto pomyśleć o wyposażeniu budynku w pompę ciepła współpracującą z ogrzewaniem podłogowym, sufitowym lub ściennym. Niestety, układanie takich instalacji w istniejącym domu jest często nieracjonalne ze względu na koszty i uciążliwości. Pompy ciepła mogą wprawdzie współpracować z tradycyjnymi grzejnikami, ale musiałyby one mieć większą powierzchnię. Wszystkie stare grzejniki trzeba by było wymienić na nowe, dostosowane do współpracy z nowoczesnymi niskotemperaturowymi źródłami ciepła.
Grzejniki wymienia się najczęściej ze względów estetycznych. Sam ich rodzaj nie ma zbyt dużego wpływu na zużycie ciepła w budynku. (fot. Zehnder)
Ewentualnie warto przeanalizować zamontowanie tzw. wysokotemperaturowej pompy ciepła. Szczególnie, jeżeli w ramach termomodernizacji docieplamy przegrody lub w inny sposób ograniczamy straty ciepła, stare grzejniki mogą być wówczas wystarczające. Jeśli w pobliżu naszego domu przebiega sieć ciepłownicza, warto rozpatrzeć możliwość przyłączenia do niej. W domach jednorodzinnych najczęstszym źródłem ciepła są kotły na paliwo stałe, gaz ziemny lub płynny oraz olej opałowy. W ciągu kilkunastu ostatnich lat sprawność kotłów grzewczych podniosła się o 10-15%, zatem takie oszczędności można uzyskać wymieniając stary kocioł na nowoczesny.
Pompa ciepła tylko do przygotowania c.w.u. to urządzenie niedrogie w eksploatacji i względnie tanie inwestycyjnie. Przy tym bardzo łatwo jest ją zainstalować. (fot. Hewalex)
W przypadku gdy ocieplimy dom i nie chcemy zmieniać instalacji grzewczej tylko źródło ciepła warto zastosować gazowy lub olejowy kocioł kondensacyjny. Kocioł kondensacyjny ma tak rozbudowany wymiennik ciepła, by temperaturę spalin mógł sprowadzić poniżej tzw. punktu rosy i tym sposobem spowodować wykroplenie pary wodnej. Wtedy właśnie następuje odebranie dodatkowego ciepła, które ze zwykłych kotłów uchodzi bezpowrotnie razem ze spalinami. Kocioł kondensacyjny jest droższy od tradycyjnego, ale różnicę w kosztach inwestycyjnych zniwelują niższe rachunki za ogrzewanie. Modernizacja wewnętrznej instalacji ogrzewania to koszt ok. 40 zł/m² powierzchni użytkowej budynku.
Nowe kotły gazowe to głównie urządzenia kondensacyjne. Oznacza to zużycie paliwa niższe o przynajmniej kilkanaście procent. (fot. Immergas)
Zmiana sposobu przygotowania ciepłej wody użytkowej
Modernizacja systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej zależy od sposobu jej wykorzystania w czasie. W domach jednorodzinnych pobieranie ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) odbywa się w krótkim czasie, po którym możliwe jest jej ponowne ogrzewanie w podgrzewaczu czy zasobniku. Przepływowe podgrzewanie ciepłej wody użytkowej ma sens w przypadku gdy długość rur od podgrzewacza do punktu poboru wody w rozwinięciu nie przekracza 3-4 m. W domach o dużych powierzchniach oraz rozbudowanej instalacji c.w.u. warto rozważyć zasobnikowy system podgrzewania, który pozwala na uzyskanie wyższego komfortu korzystania z ciepłej wody.
Kotły dwufunkcyjne są dobrym rozwiązaniem w domach, gdzie stosunkowo rzadko korzysta się z kilku ujęć wody jednocześnie, a odległość między łazienką i kuchnią nie jest duża. Jeżeli liczba domowników powoduje, że ciepła woda będzie często potrzebna w kilku miejscach równocześnie (na przykład do kąpieli i do mycia naczyń), warto kupić kocioł ze zintegrowanym lub dołączonym podgrzewaczem. W takich zbiornikach, temperatura magazynowanej wody cały czas utrzymywana jest na odpowiednim poziomie i w razie potrzeby gorąca woda popłynie z wielu kranów jednocześnie.
Warto zakupić zbiornik przystosowany do montażu instalacji kolektorów słonecznych. Słońce nagrzewa kolektor, a w raz z nim płyn roboczy, który następnie oddaje ciepło wodzie zgromadzonej w zasobniku. W warunkach polskich można przygotować rocznie około 60% potrzebnej ciepłej wody użytkowej z instalacji kolektorów słonecznych. Koszt kompletnej instalacji wraz z montażem to około 10 000 zł.
Ciekawym rozwiązaniem do przygotowania ciepłej wody użytkowej jest zastosowanie pompy ciepła typu powietrze woda o niewielkiej mocy, około 2 kW i COP ok. 3,5, pracującej na powietrzu zewnętrznym, pobieranym przewodem wyprowadzonym przez ścianę. Koszt takiego urządzenia to 6000-8000 zł za zestaw wraz ze zbiornikiem ok. 200 l. Montaż jest zaś łatwy.
Jeśli budynek jest zasilany z sieci ciepłowniczej warto zamontować węzeł cieplny wyposażony w funkcje przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Poza zmianą sposobu przygotowania ciepłej wody należy również:
ocieplić przewody doprowadzające wodę i przewód cyrkulacyjny;
wyposażyć krany w perlatory (napowietrzacze), które bardzo ograniczają zużycie wody (tradycyjny perlator to oszczędność wody na poziomie 15%, są też takie, dzięki którym zużywa się 50% wody mniej);
zastosować czasowe sterowanie pompą cyrkulacyjną;
wybrać prysznic zamiast wanny (w wannie zużywamy do 100 litrów wody, podczas gdy pod natryskiem ok. 8 l/min);
zastosować odzysk ciepła z szarych ścieków (z umywalki, prysznica) i wykorzystać je do spłukiwania ubikacji.
Modernizacja systemu wentylacyjnego
Ocieplony dom z nowymi szczelnymi oknami i drzwiami wymaga sprawnej wymiany powietrza. Najczęściej stosowaną w polskich domach jest wentylacja grawitacyjna, działająca generalnie w sposób niekontrolowany, a ilość wymienianego przez nią powietrza zależy od warunków atmosferycznych.
Zasadniczą wadą wentylacji grawitacyjnej jest również to, że ciepło z usuwanego przez nią powietrza jest bezpowrotnie tracone. Działa ona dzięki różnicy temperatury wewnątrz i na zewnątrz budynku, która powoduje ciąg - lżejsze, ciepłe powietrze płynie ku górze, a na jego miejsce napływa powietrze zimniejsze i cięższe. Ciepłe, ale zanieczyszczone powietrze jest w ten sposób usuwane na zewnątrz przez kominy wentylacyjne, a świeże, zimne napływa do pomieszczeń przez nawiewniki zamontowane w oknach lub nieszczelności przegród zewnętrznych. Niestety, oznacza to wyziębianie pomieszczeń i dużo większe koszty ogrzewania.
Skutecznym rozwiązaniem na te bolączki jest zastosowanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (z rekuperatorem). Taka wentylacja zapewnia niezależną od pogody wymianę powietrza w pomieszczeniach. Zamontowanie instalacji wentylacyjnej z rekuperatorem wymaga dość znacznych przeróbek w domu. Trzeba rozprowadzić w budynku rury wentylacyjne dużej średnicy i ukryć je np. pod sufitami podwieszanymi. Centrala obsługująca wentylację mechaniczną w domu jednorodzinnym (do 150 m2) jest stosunkowo niewielka (zajmuje mniej więcej tyle miejsca co szafka kuchenna).
Sama centrala wentylacyjna nie jest duża, bez trudu znajdziemy dla niej miejsce. W remontowanym domu zasadnicza trudność to rozprowadzenie kanałów powietrznych do pomieszczeń. (fot. Vents Group)
Wentylacja taka zapewnia kontrolowany wypływ i napływ powietrza i co najważniejsze, umożliwia odebranie części ciepła z ogrzanego powietrza wewnętrznego, zanim zostanie ono usunięte na zewnątrz. Ciepło to jest następnie przekazywane powietrzu wpływającemu do wnętrza domu, dzięki czemu odzyskuje się część ciepła, które w wentylacji grawitacyjnej jest bezpowrotnie tracone. Dzięki temu zmniejsza się zapotrzebowanie na energię do ogrzewania domu, a to oznacza konkretne oszczędności. Roczne zapotrzebowanie na ciepło domu z fachowo zaprojektowaną i wykonaną wentylacja z odzyskiem ciepła może zmniejszyć się nawet o 25%.
Wentylacja mechaniczna działa w sposób w pełni kontrolowany. Sterownik może też zmieniać intensywność wymiany powietrza w zależności od stężenia wilgoci lub CO2. (fot. Ventia)
Łączny koszt w zależności od jakości użytych materiałów i rodzaju rekuperatora to wydatek od 15 do 25 tysięcy złotych. Chociaż są niemałe, to wydatek zwróci się po 5-10 latach, bo znacznie zmniejszą się koszty ogrzewania. Jeśli uwzględnić obecne ceny oleju opałowego, gazu płynnego czy energii elektrycznej, oszczędności mogą wynieść nawet 1000-2000 zł rocznie w domu o powierzchni od 100 do 150 m2.
Termomodernizacja domu - podsumowanie
Przyczyną wysokich kosztów użytkowania budynków jest nadmierna strata ciepła powodowana przez złą izolację ścian zewnętrznych, dachu oraz okien, a także przez niską sprawność instalacji grzewczych. Sposobem na zmniejszenie ilości zużywanej energii cieplnej jest wykonanie termomodernizacji budynku. Koszty tej inwestycji są uzależnione od kształtu i wielkości budynku oraz od jego aktualnego stanu technicznego.
Kompleksowa termomodernizacja do standardu WT 2021 pociągnie za sobą spore wydatki (rzędu 70 000 zł dla domu o powierzchni około 150 m2), ale efektem będą nie tylko niższe rachunki za ogrzewanie, ale też poprawa estetyki i wzrost komfortu użytkowania budynku.
dr Arkadiusz Węglarz Zdjęcia otwierające pochodzą z archiwum firmy Krispol
Jestem zdecydowany na gruntowną modernizację domu jednopiętrowego (piwnica, parter, piętro nieużytkowe poddasze/strych). Chcę skontaktować się z projektantem i wykonawcą prac modernizacyjnych. Ocieplenie, likwidacja mostków, wymiana systemu ogrzewania (piec węglowy) na coś ekonomicznego ...
1
