Farby na elewację

(fot. Atlas)

Bogata oferta rynkowa pozwala nam dziś wybierać spośród wielu rodzajów farb elewacyjnych. Do najczęściej stosowanych należą powłoki: akrylowe, silikonowe, mineralne i silikatowe (krzemianowe). Każda z nich, za sprawą zróżnicowanych właściwości, chroni elewację budynku w nieco inny sposób. Ponieważ jednak wszystkie mają spełniać funkcję dekoracyjno-ochronnej powłoki ścian zewnętrznych, muszą zatem wykazywać dużą odporność na oddziaływanie warunków atmosferycznych, zachowywać trwałość barw i umożliwiać utrzymanie elewacji w czystości.

Malowanie elewacji domu jednorodzinnego nie należy do prac szczególnie skomplikowanych. Dobierając odpowiedni rodzaj powłoki i przestrzegając kilku „żelaznych” zasad, czynność tę z powodzeniem możemy wykonać samodzielnie, co pozwoli nam obniżyć całkowity koszt budowy.

Warunkiem owego powodzenia jest jednak dobry stan podłoża pod farbę; w przeciwnej sytuacji najlepiej zlecić prace specjalistom. Stan ten ocenimy, dokładnie oglądając powierzchnię tynku (powinna być gładka, równa, bez wykwitów), a także opukując ją - zróżnicowany, zależnie od miejsca, odgłos wskazuje na odspajanie się tynku od podłoża.

Dokładny opis metody malowania zawiera instrukcja użycia wydrukowana na każdym opakowaniu farby, niezależnie od jej rodzaju i pochodzenia. Należy dokładnie jej przestrzegać, gdyż samodzielna modyfikacja zaleceń może negatywnie wpłynąć na jakość i trwałość powłoki.

Ten wymarzony kolor na elewację...

Jakkolwiek kolorystykę budynku wybieramy zawsze podług własnych upodobań, warto byśmy podejmując decyzję wzięli pod uwagę kilka niepisanych reguł i wskazówek technicznych. Pomogą nam one uzyskać pożądany efekt estetyczny, jakże ważny - wszak nasz dom jest naszą wizytówką.

Kolor elewacji powinien pasować do otoczenia, np. do barwy dachu czy stolarki. (fot. Mabudo)

Kolor ścian powinien harmonizować lub nawiązywać poprzez udany kontrast do barwy pozostałych elementów budynku: pokrycia dachu, stolarki okiennej i drzwiowej, cokołu, parapetów, rynien itp. Przyjrzyjmy się budynkom sąsiadów; z pewnością wprowadzenie krzykliwego kontrastu w postaci jaskrawej, mocnej barwy elewacji nie posłuży otoczeniu i nie podniesie wartości naszej „lokaty kapitału”.

Pamiętajmy też, że ostre kolory szybciej się nudzą, a przemalowywanie domu w zagospodarowanym już ogrodzie jest kłopotliwe. Dobierzmy taki kolor ścian, który ma szanse dłużej pozostać „optycznie” czysty. Jeśli jesteśmy szczególnie przywiązani do wyobrażenia śnieżno białego domku, pokryjmy elewacje farbą mającą zdolność samooczyszczania.

 

Niewielkie próbki koloru, na podstawie których dobieramy odcień, potrafią być bardzo mylące. Barwa w „kieszonkowym” formacie sprawia np. wrażenie znacznie jaśniejszej. Najlepiej pożyczyć od producenta wzornik kolorów (mają je też często firmy wykonawcze) i nie szczędząc czasu, znaleźć w okolicy dom, którego kolor chwyci nas za serce. Następnie (za zgodą mieszkańców) znaleźć w próbniku odpowiedni odcień, przykładając próbkę bezpośrednio do ściany nasłonecznionej i zacienionej.

Uwaga! Ta sama ocena dokonana zza płotu może dać całkiem inny efekt.

 

Jeśli wybraliśmy już kolor, a nie jest on dostępny jako farba gotowa, nie mieszajmy pigmentu z bazą samodzielnie. Będziemy potrzebowali dużej ilości farby, przy jej barwieniu niezbędna jest zatem powtarzalność i precyzja, a te zapewni tylko „przemysłowe” przygotowanie mieszanki przez producenta.

Jasne odcienie optycznie powiększają...	...ciemne zmniejszają	Nie należy wybierać zbyt intensywnego koloru na naszą elewację
(fot. Archipelag)

Co przede wszystkim?

Odpadający tynk należy skuć, a ścianę otynkować na nowo (fot. Düfa)

Pierwszym etapem prac jest zawsze staranne przygotowanie podłoża. Polega ono na usunięciu zanieczyszczeń metodą zmywania bądź szczotkowania powierzchni oraz na jej odpyleniu. Jeśli brud lub stara, słabo przylegająca farba, nie dają się w ten sposób usunąć, trzeba poddać powierzchnię ściany piaskowaniu.

Skutecznym sposobem na oczyszczenie podłoża jest zmycie powierzchni przy pomocy myjki wysokociśnieniowej. Należy jednak pamiętać, że w przypadku elewacji ocieplonych systemem BSO, aby nie uszkodzić tynku, trzeba użyć końcówki dającej delikatniejszy strumień wachlarzowy. Wszelkie uszkodzenia powierzchni tynku najlepiej naprawiać przy użyciu gotowych zapraw renowacyjnych.

Istotne jest, by powierzchni w miejscu uzupełnienia nadać fakturę zbliżoną do pozostałej części elewacji; pozwoli to uzyskać jednolity odcień ściany po jej pomalowaniu. Jeśli znajdziemy na otynkowanej ścianie wykwity lub zacieki, które po zamalowaniu mogą przebijać przez warstwę farby elewacyjnej, należy je wyszorować lub - jeżeli to nie poskutkuje - zamalować specjalną farbą izolującą.

Zabieg ten jest absolutnie konieczny, gdy zaciek powstał w wyniku korozji stali, a do malowania planujemy użyć wodorozcieńczalnej farby akrylowej.

 

Z malowaniem nie należy się spieszyć. Farby nie wolno nakładać na mokre, niecałkowicie utwardzone podłoże. Zależnie od rodzaju tynku i nakładanej powłoki, czas dojrzewania podłoża może wynosić od 7 do 30 dni. Równie istotne, jak stopień owej dojrzałości, są warunki atmosferyczne, w jakich wykonujemy prace. Najbardziej sprzyjające występują przy pochmurnej ale bezdeszczowej pogodzie, gdy temperatura powietrza przekracza 15°C.

Niedopuszczalne jest - choć to nie dla wszystkich oczywiste - wykonywanie prac malarskich podczas mrozu. Prace utrudnia również bezpośrednie nasłonecznienie malowanej elewacji. Przyspiesza ono wprawdzie jej wysychanie, ale jednocześnie komplikuje nakładanie farby, która w silnym słońcu często po prostu „schnie pod pędzlem”. Przy takiej pogodzie, w efekcie intensywnego parowania wilgotnego podłoża, pokrywanego szybko twardniejącą powłoką malarską, na malowanej powierzchni mogą pojawiać się również trudne do usunięcia pęcherze.

 

Większość farb, zwłaszcza stosowanych na surowe, dotychczas nie malowane podłoża, wymaga nałożenia warstwy gruntującej. Wykorzystuje się w tym celu rozcieńczoną farbę lub specjalne gruntowniki. Zagruntowanie zapewnia lepsze przyleganie powłoki do podłoża, a także wyrównuje jego chłonność, co zapobiega powstawaniu różnic w zabarwieniu, spowodowanych nierównomiernym wchłanianiem farby.

Jak malować elewację?

Ściany można pokrywać farbą za pomocą pędzla, wałka lub metodą natrysku hydrodynamicznego (natrysk pneumatyczny nie jest tu wskazany ze względu na duży stopień rozpylenia farby i wrażliwość na podmuchy wiatru). Przy nakładaniu warstwy gruntującej oraz impregnatów lepiej skorzystać z pędzla, który - w porównaniu z innymi technikami - zapewni skuteczniejsze wtarcie preparatu w powierzchnię podłoża.

Farbę przed użyciem należy dokładnie wymieszać - najwygodniej wiertarką z dołączonym mieszadłem - a następnie, dodając zalecany rozcieńczalnik, nadać jej pożądaną gęstość.

 

Malowanie elewacji rozpoczynamy od góry. Najskuteczniejszą techniką jest metoda krzyżowa, polegająca na prowadzeniu pędzla lub wałka najpierw poziomo, a następnie pionowo. Jeśli wykorzystujemy więcej niż jeden kolor, powinniśmy szczególnie zadbać o estetykę na połączeniu powierzchni o różnych barwach.

Równą granicę pomiędzy nimi uzyskamy naklejając wzdłuż wyznaczonej linii taśmę malarską, którą oderwiemy po wyschnięciu farby, by pozostały fragment ściany pokryć innym kolorem. Malowania nie należy przerywać w połowie. Jednorazowo pokrywajmy całe fragmenty ścian, ograniczone załomami. Ściana pomalowana „na dwa etapy” może mieć po wyschnięciu niejednolity odcień, mimo że farba pochodziła z jednej dostawy, a nawet jednego... kubełka.

 

By uniknąć przykrych niespodzianek, przed rozpoczęciem prac malarskich z pewnością warto zapoznać się z prognozą pogody na najbliższe kilka dni (najlepiej z kilku źródeł). Świeżo pomalowane ściany trzeba bowiem chronić przed deszczem i nadmiernym nasłonecznieniem, a także przed zapyleniem grożącym podczas silnych wiatrów.

Czym malować elewację?

 Wybierając gatunek farby należy wziąć pod uwagę dwa podstawowe czynniki: rodzaj podłoża przeznaczonego do malowania oraz stopień zanieczyszczenia powietrza w naszej okolicy. Określenie wynikających z nich wymogów pozwoli nam dobrać produkt, który elewacjom naszego domu nada trwałość i piękny wygląd. Oto cechy wyrobów najpowszechniej stosowanych w budownictwie jednorodzinnym:

• Farby akrylowe - należą do najczęściej używanych farb elewacyjnych. Cechuje je wysoka odporność na zabrudzenie oraz możliwość uzyskania szerokiej palety barw. Produkowane są na bazie żywic akrylowych, często modyfikowanych innymi polimerami, co umożliwia uzyskanie powłok malarskich o różnych własnościach.

   

  Popularne odmiany fasadowych farb akrylowych mogą być nakładane na nowe, a także malowane podłoża tynkowe, wówczas gdy powłoki nie musi cechować wysoka paroprzepuszczalność. Dostępne są jednak również farby akrylowe produkowane na bazie specjalnej żywicy pliolitowej, wykazujące wysoką paroprzepuszczalność.

   

  W tej grupie farb znajdują się również wyroby o podwyższonej elastyczności, charakteryzujące się zdolnością skutecznego krycia mikropęknięć w tynku. Większość farb akrylowych to wyroby wodorozcieńczalne, ale produkowane są również akrylowe farby rozpuszczalnikowe; ponieważ mocno wiążą się z podłożem, wzmacniając również spodnie warstwy, nadają się szczególnie do prac renowacyjnych. Utworzona przez farbę akrylową powłoka ma zdolność do samooczyszczania.

   

• Farby silikonowe - wytwarzane na bazie silikonu, wykazują bardzo dobrą elastyczność, odporność na czynniki atmosferyczne, wysoką paroprzepuszczalność, własności hydrofobowe oraz zdolność do samooczyszczania. Zawierają również dodatki zapobiegające pojawianiu się porostów. Ich użycie pozwala na uzyskanie trwałych, żywych kolorów.

   

  Można malować nimi tynki mineralne, cienkowarstwowe (zarówno nowe, jak i poddawane renowacji), a także beton, mury ceglane czy płyty włóknocementowe. Zalecane są szczególnie do pokrywania elewacji domów w rejonach o silnym zanieczyszczeniu środowiska. Uniwersalne możliwości ich stosowania skutkują jednak dość wysoką ceną.

   

• Farby mineralne - oferowane są w postaci suchych mieszanek lub past do rozrobienia. Zawierają spoiwo z jasnych odmian cementu z dodatkiem polimerów poprawiających przyczepność i elastyczność, odpornych na alkaliczny odczyn pigmentów.

   

  Do ich zalet należą: niska cena (są to farby najtańsze), dobra paroprzepuszczalność i odporność na wodę. Są jednak nasiąkliwe i dają ograniczone możliwości barwienia. Na malowanych nimi powierzchniach mogą pojawiać się wykwity solne i odbarwienia, powstające w wyniku reakcji chemicznej z podłożem. Farby mineralne nadają się głównie do pokrywania tradycyjnych tynków cementowo-wapiennych, surowego betonu i podłoży kamiennych, w rejonach o niskim zanieczyszczeniu powietrza.

   

• Farby silikatowe (krzemianowe) - ich charakterystyczną cechą jest trwałe, chemiczne wiązanie się z podłożem, dzięki czemu uzyskują wyjątkowo dobrą przyczepność do pokrywanej powierzchni. W reakcję taką farby silikatowe wchodzą jednak jedynie z podłożem mineralnym, dlatego nie można ich nakładać na powierzchnie uprzednio malowane farbami akrylowymi, alkidowymi czy olejnymi.

   

  Można natomiast pokrywać nimi stare powłoki silikonowe, silikatowe i mineralne oraz - oczywiście - świeże tynki. Farby te dają trwałą, odporną na agresywne środowisko powłokę o dużej paroprzepuszczalności, wysokiej odporności na porastanie i własnościach hydrofobowych.

   

  Wytwarzane są na bazie potasowego szkła wodnego, z uwagi na co podczas malowania należy chronić przed zachlapaniem elementy kamienne, szklane czy szkliwione. Jako rozcieńczalnika używa się do nich wody.

   

• Impregnaty - najczęściej stosowane są impregnaty silikonowe, silikatowe oraz wytwarzane na bazie olejów szybkoschnących. Preparaty silikonowe oraz silikatowe stosujemy na podłoża z kamienia naturalnego, cegły wapienno-piaskowej i betonu, natomiast preparaty olejowe nakłada się najczęściej na elewacje z cegły klinkierowej lub licowej w celu ożywienia jej barwy i nadania delikatnego połysku.