Rodzaje wiązań murarskich - wiązanie pospolite, blokowe i inne

Sztuka układania cegieł

Murowanie to nie tylko łączenie cegieł zaprawą, ale także zaplanowany układ tych cegieł, czyli wiązań murarskich, którymi cegły są ze sobą powiązane. Każdy mur składa się z poziomych warstw cegieł (tzw. warstw lub wątków), a sposób, w jaki cegły kolejnych warstw są względem siebie przesunięte, nazywamy wiązaniem. Stosuje się je po to, by spoiny pionowe (łączenia między cegłami w jednej warstwie) nie tworzyły nieciągłych linii przechodzących przez kilka warstw - takie rozproszenie spoin zapewnia ścianie monolityczność i przenoszenie obciążeń na dużą powierzchnię. Odpowiednie wiązanie zwiększa więc nośność muru i zapobiega powstawaniu rys wzdłuż spoin, a jednocześnie nadaje ścianie określony wzór.

Tradycyjnie wiązania dzieli się na dwie główne grupy: wiązania wozówkowe - gdy na licu (zewnętrznej powierzchni muru) widoczne są dłuższe boki cegieł (tzw. wozówki), oraz wiązania główkowe - gdy na licu widoczne są krótsze boki (główki). Na bazie tych dwóch sposobów układania powstało wiele odmian, które różnią się układem wzoru i proporcjami użycia główek i wozówek. Historycznie każdy region czy styl architektoniczny wypracował własne wiązania (np. gotyckie, holenderskie, wendyjskie, flamandzkie i inne), rozpoznawalne po specyficznym wzorze spoin na powierzchni muru. Współcześnie, oprócz murów z tradycyjnej cegły, powszechnie stosuje się także dużoformatowe pustaki ceramiczne i bloczki betonowe, które również wymagają prawidłowego wiązania (zazwyczaj poprzez przesunięcie elementów o pół długości), choć niekiedy wprowadzają nowe rozwiązania technologiczne w murowaniu. 

Wiązania wozówkowe

Wiązanie wozówkowe polega na układaniu wszystkich cegieł dłuższym bokiem (wozówką) do lica muru. Każda kolejna warstwa cegieł jest przesunięta względem poprzedniej, zazwyczaj o połowę długości cegły. Taki układ spoin nazywany jest potocznie murowaniem "na pół cegły" lub "na pół wiązania" i stanowi najczęściej stosowany schemat w nowo wznoszonych murach. W praktyce oznacza to, że spoiny pionowe mijają się co drugą warstwę, gwarantując związanie muru. Wiązanie wozówkowe zapewnia prosty, rytmiczny wzór poziomych cegieł i uchodzi za najbardziej ekonomiczne oraz szybkie w wykonaniu. Murarz nie musi tu przycinać wielu elementów ani planować skomplikowanego układu - wystarczy, że zachowa stałe przesunięcie kolejnych warstw.

W ścianach jednowarstwowych (o grubości pół cegły, ok. 12 cm) wiązanie wozówkowe jest praktycznie jedynym możliwym układem - wszystkie cegły leżą w jednej linii grubości muru i muszą być ułożone wozówkami dla zachowania ciągłości ściany. Taka cienka ścianka (np. działowa lub osłonowa) wymaga przesunięcia w połowie długości cegły, aby zachować sztywność. Atutem wiązania wozówkowego jest szybkość i prostota wykonania, ale ma ono dość jednostajny rysunek. Elewacja wymurowana wyłącznie wozówkami prezentuje się jako równomierna krata z wydłużonych prostokątów - może być to zaleta (stonowany, spokojny wygląd) lub wada, jeśli oczekujemy bardziej dekoracyjnego efektu.

Wiązanie wozówkowe doczekało się jednak pewnych modyfikacji. Poza standardowym przesunięciem o 1/2 cegły, spotyka się czasem wiązanie wozówkowe z mniejszym przesunięciem: o 1/3 lub 1/4 długości cegły. Przesunięcie o 1/3 cegły daje ciekawy efekt ukośnych linii spoin biegnących skośnie przez kilka warstw muru. Z kolei przesunięcie o 1/4 długości (zwane kiedyś wiązaniem dźwigającym) powoduje, że spoiny pionowe kolejnych warstw leżą bardzo blisko siebie - taki układ bywa stosowany w murach grubszych niż jedna cegła, aby dodatkowo usztywnić konstrukcję. Ogólnie jednak wiązanie wozówkowe z przesunięciem o pół cegły pozostaje najpopularniejszym rozwiązaniem zarówno w tradycyjnym murze z cegły pełnej, jak i przy murowaniu ścian z większych elementów (pustaków, bloczków), o czym napiszemy w dalszej części.

Schematy od lewej: Wiązanie wozówkowe - przesunięcie o 1/3 cegły, wiązanie wozówkowe ukośne - przesunięcie o 1/4 cegły, wiązanie wozówkowe - przesunięcie o 1/2 cegły

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Jak wybielić ściany wapnem przy użyciu agregatu?... Efekt kamienia na elewacji – poradnik krok po kroku Co to jest fasada aluminiowo-szklana?

Dowiedz się więcej

• Jak montować elewacyjne okładziny ścienne i detale architektoniczne z Verolithu?
• Jak zamontować lamele elewacyjne?
• Beton na elewacji i wokół domu - całkiem nowa odsłona
• Jak zabezpieczyć gonty drewniane?
• Co pasuje do ściany z cegły?
• Styropian Fasada GRAFIT - najlepsza propozycja na elewację
• Rustykalny dom - 7 sprawdzonych kamieni dekoracyjnych na elewację
• Ochrona elewacji przed algami, grzybami i blaknięciem: StoColor Dryonic®
• Tynk kwarcowy, czyli czym zastąpić klasyczne tynki o strukturze baranka?

Zobacz więcej Zobacz mniej

Wiązania główkowe

Wiązanie główkowe to technika przeciwna do wozówkowej - tutaj wszystkie cegły układa się krótszym bokiem (główką) do lica ściany. Każda widoczna cegła na elewacji ma kształt małego prostokąta (lub kwadratu, jeśli cegła ma proporcje zbliżone do 1:2). W efekcie cała powierzchnia muru wygląda jak mozaika z drobnych "cegiełek". Aby mur główkowy był stabilny, cegły w kolejnych warstwach również przesuwa się względem siebie o pół szerokości cegły (czyli o połowę krótszego boku). Innymi słowy, patrząc pionowo, główki w co drugim rzędzie leżą dokładnie jedna nad drugą, a w sąsiednich rzędach są przesunięte. Pozwala to uzyskać w murze wiązanie analogiczne do wozówkowego, z tą różnicą, że cały mur ma grubość równą długości cegły (bo cegły są ułożone swoją dłuższą osią w głąb muru).

Ściana wykonana w całości wiązaniem główkowym ma grubość jednej cegły (ok. 25 cm przy cegle pełnej), co zapewnia jej dobrą nośność - dawniej takie ściany były używane w warowniach i murach obronnych, gdzie liczyła się duża grubość i wytrzymałość. Taki sposób wznoszenia murów bywa nazywany również "wiązaniem fortecznym" lub "twierdzowym", gdyż w XIX wieku stosowano go w budownictwie fortecznym. Zaletą wiązania główkowego jest jednolita struktura i mocne powiązanie muru na całej grubości (każda cegła łączy front ściany z jej tylną częścią). Wadą jest pracochłonność - trzeba ułożyć i spoziomować więcej cegieł na tę samą powierzchnię muru, a układanie wszystkich cegieł "na główkę" wymaga precyzji.

Obecnie wiązanie główkowe stosuje się rzadko jako samodzielny sposób murowania całej ściany. Spotyka się je głównie w zewnętrznych warstwach elewacyjnych dla uzyskania efektu drobnej ceglanej faktury lub przy renowacji zabytków, gdzie odtwarza się pierwotny układ cegieł. Czasem też jedna-dwie warstwy główkowe są wprowadzane we współczesnych murach klinkierowych dla dekoracji (np. pas główek okalający budynek jako detal). W pełnych ścianach konstrukcyjnych wiązanie główkowe ustąpiło miejsca bardziej ekonomicznym układom, ale wciąż dobrze ilustruje, jak rodzaj wiązania wpływa na wygląd muru - ściana główkowa przypomina drobną szachownicę, podczas gdy np. ściana blokowa (omówiona poniżej) wygląda zupełnie inaczej.

Schematy od lewej: Wiązanie gotyckie i wiązanie śląskie

Wiązanie krzyżowe (angielskie) - naprzemienne warstwy wozówek i główek

Wiązanie krzyżowe - zwane też często wiązaniem angielskim - to klasyczny sposób murowania grubych ścian pełnych, polegający na naprzemiennym układaniu warstwy wozówkowej i warstwy główkowej. Innymi słowy, jedna warstwa muru składa się wyłącznie z cegieł ułożonych wozówkowo, a następna warstwa - wyłącznie z cegieł główkowych, potem znów wozówki, i tak dalej na przemian. Dodatkowo w wiązaniu krzyżowym każda warstwa wozówkowa jest przesunięta o pół cegły względem poprzedniej wozówkowej, a warstwa główkowa jest przesunięta o pół cegły względem sąsiednich główkowych. Dzięki temu układ spoin pionowych tworzy charakterystyczny wzór przypominający krzyż - stąd polska nazwa wiązania. Gdy spojrzymy na fragment muru angielskiego, dostrzeżemy krzyże utworzone z połączenia spoin poprzecznych i podłużnych między czterema cegłami (dwiema główkami nad dwiema wozówkami).

Wiązanie krzyżowe uchodzi za jeden z najmocniejszych tradycyjnych układów muru. W każdej drugiej warstwie mamy cegły przewiązane na pełną grubość muru (warstwa główkowa), co znakomicie wiąże ze sobą obie strony ściany. Naprzemienne ułożenie warstw zapewnia też równomierny rozkład obciążeń pionowych - ciężar z warstwy wozówkowej rozkłada się na warstwę główkową poniżej, a ta przekazuje go dalej na kolejną wozówkową. Taki mur jest bardzo stabilny i odporny na przechył czy wybrzuszenie. Z tych względów wiązanie to było szeroko stosowane w ścianach nośnych budowli przemysłowych, infrastrukturalnych i mieszkalnych w XIX i pocz. XX wieku (stąd angielska nazwa English bond - często spotykany w Anglii już od średniowiecza).

Pod względem estetycznym wiązanie krzyżowe prezentuje się jako układ regularnych pasów: jeden pas (rząd) pokazuje wyłącznie krótkie główki, następny wyłącznie długie wozówki. Taka dwurzędowa rytmika jest rozpoznawalna i bywa ceniona w architekturze industrialnej lub militarnej, ale jest mniej dekoracyjna niż np. wiązanie flamandzkie. Na elewacji układ krzyżowy daje efekt szachownicy 2×2 - na przemian pas główek, pas wozówek, i tak dalej, a spoiny tworzą plusy/krzyże. W nowoczesnym budownictwie rzadko wykonuje się całe mury w tym wiązaniu (ze względu na koszty i pracochłonność), lecz czasem stosuje się je fragmentarycznie, np. dla ozdobnego pasa muru lub cokołu, by nadać budynkowi klasyczny wygląd. Można również spotkać pojęcie wiązania krzyżykowego weneckiego - w Polsce tym mianem nieraz określa się właśnie wiązanie angielskie lub drobną jego odmianę, jednak zasada pozostaje podobna: naprzemienne warstwy i przesunięcie spoin o pół cegły.

Schematy od lewej: Wiązanie krzyżowe typ 1 i wiązanie krzyżowe typ 2

Wiązanie blokowe - kompromis estetyki i funkcji

Wiązanie blokowe można traktować jako pośrednie rozwiązanie między układem wozówkowym a główkowym. W tym wiązaniu przeważają cegły ułożone wozówkowo, lecz co pewien odstęp pojawia się cegła ułożona główką. Klasyczna formuła wiązania blokowego to układ, w którym główka pojawia się mniej więcej co 3-5 cegieł w jednym rzędzie. Na przykład co czwartą cegłę w warstwie układa się główką, a pozostałe wozówkami. W kolejnej warstwie oczywiście zachowane jest przesunięcie spoin - główki spoczywają nad wozówkami i odwrotnie. Taki zabieg sprawia, że elewacja ma w przeważającej części wydłużony wzór wozówkowy, ale urozmaicony rytmicznie rozrzuconymi małymi "kwadratami" główek.

Wiązanie blokowe było popularne szczególnie w architekturze przełomu XIX i XX wieku, gdy poszukiwano kompromisu między szybkością murowania (wozówki są szybsze do układania) a potrzebą powiązania grubszej ściany i nadania jej ciekawszego wyglądu. Główki w murze pełnią funkcję wiązania ze sobą dwóch warstw (zewnętrznej i wewnętrznej) w ścianie dwuwarstwowej z cegły - zamiast całego rzędu główkowego wprowadzone są pojedyncze główki jako spoiwo. Płaszczyzna muru przy wiązaniu blokowym prezentuje się zupełnie inaczej niż przy murze główkowym: widzimy dużą przewagę poziomych wąskich prostokątów (wozówek) i tylko punktowo pojawiające się kwadraty (główki). Dzięki temu ściana wydaje się bardziej jednolita niż w wiązaniu główkowym, ale ciekawsza niż czysto wozówkowa.

Pod względem konstrukcyjnym wiązanie blokowe zapewnia lepsze powiązanie muru dwuwarstwowego niż czyste wozówki, choć nie tak mocne jak pełna warstwa główkowa. Dziś spotyka się je głównie w estetycznym wykonaniu elewacji z cegły klinkierowej - główki mogą być wtedy rozłożone równomiernie co kilka cegieł, tworząc przemyślany wzór. W praktyce dokładne rozplanowanie wiązania blokowego wymaga od murarza uwagi (trzeba pilnować odstępów co kilka cegieł), ale daje ciekawy efekt wizualny i rytm na elewacji.

Schematy od lewej: Wiązanie kowadełkowe i wiązanie blokowe

Wiązanie polskie (gotyckie) i śląskie - ceglana architektura gotyku

Wiązanie gotyckie, w Polsce nazywane też wiązaniem polskim, to oryginalny układ cegieł wywodzący się ze średniowiecznej architektury gotyckiej. Jego cechą charakterystyczną jest murowanie główek cegieł w pionowych kolumnach. Wyobraźmy sobie ścianę, w której w jednym pionowym rzędzie (kolumnie) ułożone są jeden nad drugim same krótkie boki cegieł - to właśnie istota wiązania polskiego. Oczywiście, aby mur miał powiązanie, takie kolumny główek muszą być od siebie oddzielone przez cegły ułożone wozówkowo w sąsiednich pozycjach. W praktyce wiązanie gotyckie realizuje się przez powtarzanie dwóch warstw: w pierwszej warstwie układamy na przemian główkę i wozówkę na przemian wzdłuż całej długości muru (podobnie jak w wiązaniu flamandzkim, o którym za chwilę), natomiast w drugiej warstwie układamy wyłącznie główki. W rezultacie co druga warstwa muru składa się z samych główek, które leżą dokładnie jedna nad drugą, tworząc pionowe kolumny widoczne na licu. Pomiędzy tymi kolumnami (w warstwie poniżej i powyżej) są wozówki, które wiążą układ.

Każda główka w kolumnie gotyckiej jest przesunięta o połowę swojej długości względem główek w kolumnie obok oraz względem cegieł w warstwie powyżej i poniżej. Dzięki temu spoiny pionowe główek również się mijają (zachowany jest moduł 1/2 cegły przesunięcia jak w innych wiązaniach). Zaleta wiązania gotyckiego (polskiego) to niewątpliwie bardzo dekoracyjny rysunek muru - na elewacji wyłaniają się smukłe, rytmiczne pionowe pasy z główek, przedzielone poziomymi pasami wozówek. Daje to żywy efekt wizualny, ceniony w gotyckiej architekturze ceglanej (stąd mury wielu kościołów gotyckich w Polsce mają ten charakterystyczny wzór). Wadą jest trudność wykonania: wymaga to dużej precyzji, by kolumny główek były idealnie pionowe, a wozówki między nimi odpowiednio wypoziomowane - jest to bardziej wymagające niż prosty układ pasowy jak w wiązaniu angielskim.

Wiązanie polskie/gotyckie stosowane było w Polsce od XIV do XVI wieku, po czym ustąpiło miejsca innym technikom. Dziś spotyka się je głównie przy renowacji zabytków lub celowo w nowych realizacjach, gdy architekt chce nawiązać do gotyckiej tradycji (np. przybudówki do obiektów zabytkowych, stylizowane ogrodzenia z cegły itp.). Co ciekawe, istnieje odmiana wiązania gotyckiego zwana wiązaniem śląskim. Różni się ona tym, że pomiędzy główkami w kolumnach nie ma jednej wozówki, lecz dwie wozówki obok siebie. Innymi słowy, kolumny główek są w większej odległości, rozdzielone parami wozówek. Tworzy to trochę inny wzór - kolumny główek są rzadsze, a między nimi widać zawsze dwie kolejne wozówki. Wiązanie śląskie pojawiło się historycznie nieco później jako regionalna modyfikacja (głównie na terenach Śląska, stąd nazwa). Oba te wiązania - polskie i śląskie - uchodzą dziś za rzadko stosowane ciekawostki historyczne, ale pokazują kunszt dawnych muratorów i możliwości kształtowania wzoru muru za pomocą cegły.

Wiązanie flamandzkie (szachownicowe) i jego odmiany

Wiązanie flamandzkie to jeden z najbardziej rozpowszechnionych dekoracyjnych wątków ceglanych, szczególnie w architekturze Holandii, Belgii, a także w dawnej architekturze miejskiej w Polsce (kamienice, fabryki z cegły). Polega on na naprzemiennym układaniu cegieł główką i wozówką w jednym rzędzie. W każdej warstwie muru cegły są ułożone tak, że następuje sekwencja: główka - wozówka - główka - wozówka, i tak do końca ściany. W kolejnym rzędzie powtarza się ten sam układ, ale przesunięty. Typowo w wiązaniu flamandzkim warstwa powyżej jest przesunięta względem poniższej o pół cegły, co powoduje, że nad każdą główką leży wozówka, a nad każdą wozówką - główka (patrząc ukośnie w górę, mamy układ "na mijankę"). Dzięki temu spoiny również są związane, a na licu muru tworzy się wzór przypominający szachownicę z drobnych i dużych elementów.

Elewacja w wiązaniu flamandzkim jest bardzo efektowna: czerwone cegły (często łączone z ciemniejszymi tzw. zendrówkami dla kontrastu) układają się w rytmiczny wzór przypominający kratownicę lub szachownicę. Co istotne, wiązanie flamandzkie zapewnia też dobre powiązanie muru - w każdej warstwie są i główki (wiążące ze sobą warstwy muru), i wozówki (wypełniające przestrzeń między główkami). Pod względem wytrzymałości ustępuje jednak nieco wiązaniu angielskiemu, bo tutaj pełne przewiązanie (główka) jest tylko punktowe w każdej warstwie, a nie ciągłe jak przy pełnej warstwie główkowej. Mimo to uważane jest za wystarczająco solidne dla ścian jednowarstwowych i dwuwarstwowych, a przede wszystkim cenione za urodę. Wiązanie flamandzkie wymaga precyzyjnego modułu cegieł - wszystkie cegły muszą mieć identyczne wymiary, by główki i wozówki równo się składały w wzór. Dawniej rzemieślnicy murarscy byli w tym biegli, dziś zastosowanie tego wiązania wymaga staranności i często odpowiednio dobranej cegły licowej.

Istnieją odmiany wiązania flamandzkiego. Jedną z nich jest wiązanie kowadełkowe (zwane też czasem wiązaniem mnich-mniszka lub właśnie pospolitym, choć terminologia bywa tu myląca). Wiązanie kowadełkowe na pierwszy rzut oka przypomina flamandzkie, jednak różnica polega na tym, że pomiędzy główkami układa się nie jedną, a dwie wozówki. W praktyce w jednym rzędzie sekwencja wygląda: główka - wozówka - wozówka - główka - wozówka - wozówka, itd. W kolejnej warstwie przesunięcie jest takie, że nad główką wypada mniej więcej środek pary wozówek niżej i odwrotnie. W efekcie na ścianie nadal mamy naprzemiennie większe i mniejsze elementy, ale układające się w inny wzór - pary cegieł rozdzielone główkami. Wzór ten można odczytać jako powtarzające się motywy przypominające kształtem kowadło (stąd nazwa). Wiązanie kowadełkowe było spotykane rzadziej niż klasyczne flamandzkie, ale również występowało w architekturze flamandzkiej i stamtąd trafiło do polskiego nazewnictwa.

W literaturze polskiej termin wiązanie pospolite bywa używany na określenie najczęściej stosowanych, ustandaryzowanych metod murowania (stąd "pospolite"), ale czasem jest utożsamiany właśnie z wiązaniem kowadełkowym. Dla jasności warto trzymać się nazw flamandzkie i kowadełkowe. Oba te wiązania - z jedną wozówką między główkami lub dwiema - są ciekawym urozmaiceniem tradycyjnych murów ceglanych i świadczą o kunszcie murarzy potrafiących zaplanować skomplikowany układ. Dziś, podobnie jak inne ozdobne wątki, widuje się je głównie w warstwach licowych budynków reprezentacyjnych albo przy rekonstrukcjach.

Schematy od lewej: Wiązanie flamandzkie, wiązanie główkowe, wiązanie holenderskie

Wiązanie holenderskie - wariant z pasem główek

Wiązanie holenderskie stanowi pewne połączenie idei wiązania flamandzkiego z angielskim. Można je opisać jako dwuwarstwowy cykl: pierwsza warstwa układana jest na przemian główka-wozówka (jak w flamandzkim), natomiast druga warstwa składa się wyłącznie z główek (jak w wiązaniu główkowym), po czym cykl się powtarza - trzecia warstwa znowu mieszana, czwarta z samych główek, itd. Taki układ sprawia, że co druga warstwa muru jest pełnym pasem główek, a między tymi pasami występuje warstwa mieszana. Na licu muru widzimy więc pas drobnych kwadratów (główki jedna obok drugiej w danym rzędzie), nad nim pas naprzemiennych główek i wozówek, potem znów pas główek, itd.

Efekt wizualny wiązania holenderskiego jest bardzo ciekawy - to jakby regularna siatka, gdzie co drugi rząd jest mocniej zaakcentowany drobnym podziałem. Historycznie wiązanie to pojawiło się w Niderlandach, skąd wzięło nazwę. Jego zaletą było pogodzenie estetyki (szachownica flamandzka) z lepszym przewiązaniem muru (dzięki warstwie samych główek co kilka rzędów). Wiązanie holenderskie zapewnia mocniejsze związanie ściany niż czysto flamandzkie, ponieważ warstwa główkowa spaja całą grubość muru podobnie jak w angielskim. Z kolei ma nieco mniej główek niż typowe angielskie, więc oszczędza materiał i czas (co druga warstwa zamiast co jednej). Można je traktować jako kompromis konstrukcyjno-estetyczny.

W praktyce murarskiej układ holenderski jest jednak bardziej złożony do wykonania. Wymaga starannego rozrysowania, żeby w odpowiednich miejscach wypadały główki i zachowana była logika przewiązania. Obecnie należy do rzadko stosowanych technik - spotyka się go głównie w renowacjach zabytkowych spichlerzy, kamienic czy obiektów przemysłowych z cegły, ewentualnie w formie stylizowanego muru dekoracyjnego. Dla murarza opanowanie takiego wiązania to wyższa szkoła jazdy, ale efektem jest ściana łącząca cechy obu wcześniej opisanych wątków.

Wiązanie wielorzędowe (amerykańskie) - prostota na dużą skalę

W czasach bardziej współczesnych, zwłaszcza w Ameryce Północnej, upowszechniło się tak zwane wiązanie wielorzędowe, znane też jako wiązanie amerykańskie lub American bond. Jego założeniem jest zmniejszenie liczby warstw główkowych na rzecz szybszego murowania wozówkowego, przy zachowaniu niezbędnego przewiązania ściany. Klasyczne wiązanie amerykańskie składa się z pięciu lub sześciu warstw wozówkowych przedzielonych jedną warstwą główkową. Bardzo często spotyka się układ 5:1 - pięć kolejnych rzędów cegieł ułożonych wozówkowo (każdy oczywiście przesunięty o pół cegły względem poprzedniego), a następnie szósty rząd ułożony samymi główkami. Potem cykl się powtarza.

W ścianie murowanej w ten sposób ciągłość spoin pionowych między warstwami wozówkowymi zostaje przerwana dopiero co szóstą warstwą (główkową). Jednak takie rozwiązanie jest akceptowalne, bo warstwa główkowa skutecznie spina całą ścianę na wysokości tych sześciu warstw. W rezultacie otrzymujemy mur dość dobrze związany, ale znacznie szybciej wykonany niż przy tradycyjnym wiązaniu angielskim, gdzie co druga warstwa jest główkowa. Wiązanie wielorzędowe jest zatem efektywne - murarz przez większość czasu układa długie boki cegieł (co jest łatwiejsze i szybsze), a tylko co jakiś czas wykonuje węższy pas główek. Wizualnie taki mur przypomina zwykłą ścianę wozówkową, z tą różnicą, że co kilka rzędów pojawia się cienki pasek małych cegiełek (główek).

W budownictwie amerykańskim XIX/XX w. bardzo często ceglane budynki mają właśnie taki układ - niekiedy warstwa główkowa pojawia się nawet co czwarte czy piąte warstwy, zależnie od potrzeb konstrukcyjnych. Współcześnie pełni on często rolę czysto estetyczną: architekci mogą przewidzieć np. co piąty pas główkowy na elewacji klinkierowej, nawiązując do tradycyjnego stylu. Strukturalnie jednak dzisiejsze ściany wielowarstwowe rzadko polegają na wiązaniu ceglanym jako jedynej metodzie spajania - stosuje się kotwy ze stali nierdzewnej między warstwami muru. Niemniej wiązanIe amerykańskie odegrało ważną rolę w rozwoju technologii murowania, pokazując jak dostosować klasyczne wiązania do wymogów szybkiego budownictwa.

Fot. otwierająca: CRH Klinkier