Jakie są rodzaje kanałów w kominach i po co komin w domu?

W zależności od przeznaczenia w kominie możemy mieć kanały o zupełnie odmiennych cechach. Przy czym bardzo często w jednym kominie jest ich kilka. Zadaniem komina jest odprowadzanie na zewnątrz zużytego powietrza oraz dymu i spalin, powstających we wszelkiego rodzaju urządzeniach grzewczych. 

Po co komin w domu?

Komin i znajdujące się w nim kanały kominowe to trochę niedoceniany, a przy tym bardzo zróżnicowany element praktycznie każdego domu. Chodzi nie tylko o takie cechy jak materiał, z którego został wykonany komin. Bardzo ważne są także szczelność komina, odporność na temperaturę i substancje chemiczne, niezbędny przekrój, a nawet wysokość. 

Ponadto pewne rozwiązania mogą być pożądane lub kompletnie nieuzasadnione w zależności od przeznaczenia komina oraz warunków panujących w konkretnym miejscu. Może to być chociażby otulenie poszczególnych kanałów kominowych lub całego komina izolacją cieplną. Na nieużytkowym strychu takie docieplenie będzie pożądane, gdyż zabezpieczy całość przed nadmiernym wychłodzeniem i w konsekwencji chociażby zaburzeniami ciągu. Natomiast na poddaszu użytkowym dokładnie ten sam komin, tyle że pozbawiony otuliny, może wydatnie wspomagać ogrzewanie. Jeżeli zaś jest to ciężki tradycyjny komin murowany może też być swoistym akumulatorem ciepła stabilizującym temperaturę w pomieszczeniu, w którym się znajduje.

Kominów dotyczą także rozmaite regulacje związane z bezpieczeństwem ich użytkowania (np. przeglądy kominiarskie) oraz prawną dopuszczalnością niektórych rozwiązań. Wiele z nich nie jest wcale oczywistych i intuicyjnie zrozumiałych. Niekiedy nawet wśród fachowców prowadzone są spory. Który amator wie, że np. podłączenie do wspólnego kanału dymowego dwóch pieców wolnostojących (tzw. kóz), jest dopuszczalne, ale już dwóch kominków absolutnie nie? Część takich trudnych zagadnień wyjaśniamy w naszym artykule.

Jakie są rodzaje kanałów w kominach i do czego służą?

W zależności od przeznaczenia w kominie możemy mieć kanały kominowe o zupełnie odmiennych cechach. Przy czym bardzo często w jednym kominie jest ich kilka.

Wyróżniamy cztery rodzaje kanałów w kominie: 

• kanały dymowe - służą do przyłączenia kotłów na paliwa stałe (węgiel, drewno opałowe, pellet), kominków, pieców wolnostojących (tzw. kóz). Mają dużą średnicę od 15 do nawet ponad 20 cm;
• kanały spalinowe - są niezbędne dla kotłów gazowych, kotłów olejowych, gazowych podgrzewaczy ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). Wymaganą średnicę określa producent kotła lub podgrzewacza, jednak w domach jednorodzinnych zwykle wystarcza nie więcej niż 8 cm;
• kanały wentylacyjne - w domach z wentylacją grawitacyjną służące do usuwania zużytego powietrza (kanały wyciągowe). Ich minimalna średnica to 15 cm lub wymiary 14 × 14 cm, ewentualnie inne o nie mniejszym polu przekroju;
• kanały instalacyjne - tzw. szachty, niezbędne do właściwego wykonania instalacji. 

Takim kanałem kominowym może być np. wyprowadzony ponad dach pion kanalizacyjny, można w nim ułożyć rury od odkurzacza centralnego, poprowadzić kabel antenowy itd. Ich wymiary mogą być różne w zależności od potrzeb, jednak często dodaje się po prostu taki sam kanał jak wentylacyjne.

Schemat: trzy kanały w jednym kominie. Największy jest kanał dymowy, znacznie mniejszy spalinowy, zaś niewielki prostokątny kanał służy do wentylacji, SCHIEDEL

Kanał wentylacyjny musi być przede wszystkim drożny, tak by ogrzane powietrze mogło swobodnie unosić się ku górze. Wymagania wobec kanału dymowego i spalinowego są bardziej restrykcyjne. Bezwzględny warunek to szczelność - w przeciwnym wypadku mogłoby dochodzić do przenikania produktów spalania do pomieszczeń sąsiadujących z kominem. Powierzchnie wewnętrzne powinny być możliwie równe i gładkie, by ułatwiać przepływ spalin. Przekrój kanału musi być dostosowany do wymagań przyłączonego urządzenia grzewczego. Minimalne wymiary kanału dymowego to 14 x 14 cm lub 15 cm średnicy, wymiar kanału spalinowego określa producent kotła. Jeżeli kanał kominowy prowadzony jest w ścianie zewnętrznej, musi zostać ocieplony - w przeciwnym wypadku szybkie wychładzanie spalin powodować będzie kondensację pary wodnej.

Kanały kominowe: warto wiedzieć!

Funkcji kanałów w kominie nie można dowolnie zmieniać! Kanał dymowy najprawdopodobniej nie będzie się nadawał na spalinowy, chyba że wyposażymy go w odpowiedni wkład, zwykle wykonany ze stali nierdzewnej. To wymaga jednak przeprowadzenia fachowej adaptacji, wykonania również odpływu skroplin itd.

Ponadto niedopuszczalne i po prostu sprzeczne z prawem jest wykorzystywanie czynnych kanałów wentylacyjnych do przeprowadzenia przewodów lub rur (np. od kolektorów słonecznych). A zdarza się, że tak postępują nieodpowiedzialni wykonawcy.

Rozpowszechnione jest też fałszywe przekonanie, że okap kuchenny powinien być przyłączony do kanału spalinowego w kominie. Jednak nawet w przypadku kuchni z kuchenką gazową takiego wymogu nie ma, wystarczy kanał wentylacyjny. Kuchenka tego rodzaju to urządzenie gazowe typu A, czyli bez odprowadzenia spalin. W przypadku kuchenki elektrycznej stawianie takich wymogów byłoby zaś już ewidentnie absurdalne.

Prefabrykowany komin ceramiczny: najczęściej wybierany do domu

Obecnie inwestorzy podczas budowy domu wybierają głównie tzw. kominy prefabrykowane (systemy kominowe). Występują one w dwóch podstawowych rodzajach -  jako ceramiczne lub kominy stalowe. Przy czym te pierwsze wybierane są wyraźnie częściej. Na taki obraz sytuacji składa się kilka przyczyn.

Przede wszystkim prefabrykowany komin ceramiczny to tak naprawdę wyrób składający się z wielu elementów. Mamy więc przede wszystkim wewnętrzny kanał z ceramiki (mówiąc w uproszczeniu rurę) oraz obudowę z betonu lekkiego (zwykle keramzytobetonu) lub ceramiki. Ponadto cały zestaw kompatybilnych akcesoriów - wyczystkę, odpływ skroplin, czapę kominową, ewentualnie wełnę mineralną do otulenia kanału kominowego, dodatkowe pustaki z kanałami wentylacyjnymi, zaprawę klejową itd. Wszystko jest przygotowane i dobrane fabrycznie, na taki kompletny system kominowy dostajemy wieloletnią gwarancję producenta.

W tym wszystkim najważniejszy jest właśnie ten wewnętrzny kanał kominowy z ceramiki. Od jego średnicy, materiału wykonania, szczelności wykonania połączeń itd. zależy możliwe zastosowanie. Odmienny komin ceramiczny będzie bowiem potrzebny do kotła gazowego, niż do kotła na węgiel, zaś jeszcze inny do kominka. Zwykle potrzebne będą różne gatunki ceramiki, wymagana będzie odmienna szczelność połączeń, wreszcie mniejsza (kotły gazowe) lub większa (kotły na paliwa stałe i kominki) średnica kanałów kominowych. Kominów, które można określić jako uniwersalne jest bardzo mało. I tak naprawdę odnosi się to tylko do odporności samej ceramiki zarówno na wysoką temperaturę (kominki) jak i oddziaływanie kondensatu ze spalin (kotły gazowe). Nadal niezbędna jest 2-3 razy większa średnica kanałów dymowych, niż spalinowych oraz o wiele wyższa klasa szczelności połączeń w przypadku tych ostatnich. Faktycznie więc trudno mówić o uniwersalności.

Prefabrykowane kominy ceramiczne mają jeszcze jedną cechę niezwykle ważną z praktycznego punktu widzenia. Mianowicie oferowane są w zestawach z takimi obudowami oraz dodatkowymi kształtkami, aby można było wykonać komin wyposażony nie tylko w komin spalinowy lub dymowy, ale również w kilka kanałów wentylacyjnych. Całość jest więc ostatecznie jedną zwartą konstrukcją, co ułatwia wykonanie zarówno fundamentu pod komin, jak i przepustów przez stropy i dach, na obróbkach blacharskich kończąc.

fot. otwierająca: Adobe Stock