Czyste Powietrze 2024 - ważne zmiany! Dopłaty na nowych zasadach

Głównym narzędziem wsparcia inwestorów, chcących przeprowadzić termomodernizację swojego domu, jest od kilku lat rządowy program Czyste Powietrze. Wciąż poprawiany, działa, ale nie tak dobrze, jak spodziewali się jego pomysłodawcy. Sprawdzamy, jakie zmiany zaczęły obowiązywać od 22 kwietnia 2024 roku. 

Czyste Powietrze to rządowy program dopłat do wymiany starych pieców oraz docieplenia domów. Zarabiającym rocznie powyżej 135 tys. zł dofinansowanie z programu Czyste Powietrze nie przysługuje, ale mogą skorzystać z podatkowej ulgi termomodernizacyjnej. Program Czyste Powietrze ruszył pod koniec września 2018 r. Założenia były ambitne - deklarowany budżet to 103 mld zł, z czego 83,3 mld zł przeznaczono na dotacje, a 20 mld zł na pożyczki, udzielane na preferencyjnych zasadach. Autorzy programu podkreślali, że jego głównym celem jest poprawa jakości powietrza i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Co ma nastąpić w wyniku podniesienia efektywności energetycznej istniejących budynków jednorodzinnych, po wymianie niespełniających norm kotłów i dociepleniu przegród (ścian, dachów). Po rosyjskiej agresji na Ukrainę termomodernizacja, ze względu na rosnące ceny nośników energii, stała się jeszcze istotniejsza.

Do 10 listopada 2023 r. Polacy złożyli przeszło 720 tys. wniosków o dopłaty, na kwotę blisko 20 mld zł. Podpisano ponad 600 tys. umów i wypłacono prawie 8 mld zł. Sporo, ale zważywszy na to, że program jest na półmetku, a w sumie do wydania miało być 100 mld zł, chyba trudno być zadowolonym. Umowy o dofinansowanie mają być podpisywane do końca 2027 r., wydatkowanie środków zakończy się we wrześniu 2029. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na realizację dopłat związanych z termomodernizacją na lata 2024-2029 przeznaczył 6,4 mld zł (ma być wsparciem inwestycji związanych z termomodernizacją dla 145 520 rodzin).

Czyste Powietrze 2024 - jakie zmiany w programie?

22 kwietnia br. weszła w życie nowa edycja programu Czyste Powietrze. Duże zmiany związane są z wymogami, jakim muszą odpowiadać urządzenia, na które chcemy otrzymać dofinansowanie. Będzie można wybierać tylko z pomp ciepła oraz kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet wpisanych na listę zielonych urządzeń i materiałów (tzw. lista ZUM). Listę weryfikuje i prowadzi Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB). W programie Czyste Powietrze 2024 nie zmienia się natomiast wysokość dofinansowania i pozostaje na tym samym poziomie co w 2023 roku.

Dopłata do pompy ciepła w 2024 r. tylko z listy ZUM

W programie Czyste Powietrze 2024 będzie można dostać dofinansowanie wyłączenie do pomp ciepła oraz kotłów na pellet, które zostaną wpisane na listę zielonych urządzeń i materiałów (tzw. lista ZUM). Zaplanowano okres przejściowy od 13 czerwca 2024. Do tego czasu producenci i importerzy urządzeń grzewczych mają czas na uzupełnienie wymaganych danych oraz wpisanie nowych urządzeń na listę ZUM. Czyli od 14 czerwca na liście ZUM (dostępnej na stronie internetowej: lista-zum.ios.edu.pl) znajdą się pompy ciepła, dla których dostarczono wymagane wyniki badań i zostały one pozytywnie zweryfikowane przez ekspertów Instytutu Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB).

Jaki zakres badań powinien być wykonany dla pompy ciepła powietrze/woda do ogrzewania budynku, aby móc spełnić wymogi programu Czyste Powietrze 2024? Zgodnie z przewidzianymi zmianami w programie, badania mają potwierdzić parametry z karty produktu i etykiety energetycznej. Wymagane są badania związane z zakresem wynikającym z norm EN-14511, EN 14825 oraz EN 12102 pozwalającym na wyznaczenie sezonowej efektywności energetycznej ogrzewania pomieszczeń (ηs) na podstawie, której może zostać określona klasa sezonowej efektywności energetycznej ogrzewania pomieszczeń oraz poziom mocy akustycznej. Badania mają potwierdzać parametry dla klimatu umiarkowanego zarówno dla zastosowań średnio, jak i niskotemperaturowych.

Czyste Powietrze 2024 - ważne terminy

• 22 kwietnia 2024 r. - wejście w życie programu ze zmianami
• 13 czerwca 2024 r. - uzupełnienie urządzeń na liście ZUM, zakończenie okresu przejściowego

Jak wyjaśnia Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej okres przejściowy umożliwia w ramach programu Czyste Powietrze rozliczenie w kosztach kwalifikowanych zakup i montaż urządzeń, nieznajdujących się na liście ZUM. Oznacza to, że jeżeli mamy fakturę na pompę ciepła wystawioną najpóźniej do 13 czerwca 2024 r., będzie się ona kwalifikowała do dofinansowania, niezależnie od tego, czy model urządzenia został wpisany na listę ZUM. Po tym terminie będzie można otrzymać dofinansowanie w ramach programu Czyste Powietrze tylko na pompy ciepła oraz kotły na pellet drzewny o podwyższonym standardzie i kotły zgazowujące drewno o podwyższonym standardzie, znajdujące się na liście ZUM. Podsumowując, nowe wymogi obowiązują zatem tych beneficjentów, którzy złożyli wniosek o dofinansowanie 22 kwietnia 2024 r. lub później oraz rozliczają fakturę za zakup pompy ciepła wystawioną 14 czerwca lub później.

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Czym najlepiej kleić aluminium? Jaka farba na zacieki po zalaniu? Profesjonalny system renowacyjny do usuwania wilgoci i...

Dowiedz się więcej

• Jak nie stresować się w czasie budowy?
• Wymiana okien za grosze. Tak uzyskasz dofinansowanie
• Zabudowa z płyt gipsowo-kartonowych. Praktyczne porady
• Jakie płyty, profile i akcesoria będą potrzebne do zabudowy poddasza?
• Wnętrza w duchu glamour z farbami Tikkurila
• Jak urządzić sypialnię na poddaszu?
• Jak urządzić wnętrza w stylu loftowym?

Zobacz więcej Zobacz mniej

Czyste Powietrze 2024 - najwyższy poziom dofinansowania tylko na jeden budynek

Ważną zmianą w programie Czyste Powietrze w 2024 roku jest zasada, że z maksymalnej kwoty dofinansowania będzie można skorzystać tylko jeden raz. Jeżeli skorzystamy z najwyższego poziomu dofinansowania, w przypadku termomodernizacji kolejnych budynków będzie można złożyć wniosek wyłącznie o dofinansowanie na podstawowym poziomie. 

Zmiany w programie Czyste Powietrze - prefinansowanie

W 2024 roku zmiany w programie Czyste Powietrze dotyczą też dopłat związanych z prefinansowanie. Dotacja z prefinansowaniem polega na wypłacie części dotacji (w formie zaliczki) przed rozpoczęciem przedsięwzięcia związanego z termomodernizacją lub na jego początku oraz pozostałej części kwoty po zakończeniu realizacji całej inwestycji. Wypłata zaliczki na konto wykonawcy będzie możliwa po złożeniu do WFOŚIGW podpisanej własnoręcznie przez beneficjenta dyspozycji wypłaty zaliczki z kopią faktury zaliczkowej. Jeżeli w imieniu inwestora o dotację ubiega się pełnomocnik, wprowadzono konieczność okazania pełnomocnictwa z podpisem własnoręcznym wnioskodawcy poświadczonym notarialnie.

Aktualna odsłona programu Czyste Powietrze, która rusza 22 kwietnia 2024 r. nie zmienia wysokości dofinansowania. Wsparcie przysługuje osobom, które zarabiają rocznie nie więcej niż 135 tys. zł (według ostatniego zeznania podatkowego). Już wcześniej beneficjentów, według ich malejących dochodów, podzielono na trzy grupy - na uprawnionych do podstawowego, podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania.

Jaka wysokość dopłat i jakie progi dochodowe w programie Czyste Powietrze 2024

Maksymalna dotacja w programie Czyste Powietrze 2024, do 100% poniesionych kosztów i do 135 tys. zł (plus 1200 zł na audyt energetyczny), przysługuje przy najwyższym poziomie dofinansowania. Do ubiegania się o te pieniądze uprawnia miesięczny dochód poniżej 1090 zł na głowę w gospodarstwie wieloosobowym i do 1526 zł w gospodarstwie jednoosobowym, albo prawo do otrzymywania zasiłku. Na maksymalną kwotę dofinansowania mogą liczyć wyłącznie inwestorzy przeprowadzający kompleksową termomodernizację.

Warto wiedzieć! Te 100%, które często w reklamach wykorzystują producenci materiałów budowlanych, to nie do końca prawda. VAT nie jest bowiem kosztem kwalifikowanym. Nie pozwalają na to unijne przepisy, a program jest finansowany również ze środków europejskich. Beneficjenci otrzymają zatem zwrot do 100% poniesionych kosztów netto, podatek VAT będą musieli zapłacić sami.

I jeszcze jedna uwaga - jeśli na termomodernizację domu wydamy np. 160 tys. zł (o co wcale nietrudno, gdy zainwestujemy w pompę ciepła, nową instalację grzewczą, wymienimy okna, drzwi i bramę garażową, porządnie ocieplimy ściany, dach i podłogi), to wciąż dostaniemy maksymalnie 135 tys. zł zwrotu.

Na pozostałych poziomach dofinansowania w programie Czyste Powietrze wsparcie jest mniejsze. Do ubiegania się o poziom podwyższony uprawnia miesięczny dochód poniżej 1894 zł na głowę w gospodarstwie wieloosobowym i do 2651 zł w gospodarstwie jednoosobowym. W tym przypadku niezbędne jest zaświadczenie o dochodach wydane przez miejski lub gminny ośrodek pomocy społecznej. Dostać można maksymalnie 99 tys. zł. Maksymalna dotacja przy podstawowym poziomie dofinansowania to 66 tys. zł. Tu jedynym ograniczeniem dochodowym jest poziom rocznych zarobków, nie przekraczający 135 tys. zł.

Uprawnieni do podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania mogą też liczyć na prefinansowanie, czyli możliwość otrzymania pieniędzy przed rozpoczęciem remontu. Żeby dostać zaliczkę w wysokości do 50% dotacji, razem z wnioskiem o dofinansowanie trzeba przesłać umowę z wykonawcą na przeprowadzenie konkretnych prac, zgodnych z zapisami programu. Pieniądze wpłyną na jego konto.

Na co można dostać dofinansowanie w 2024 r. z programu Czyste Powietrze

Mamy sporo ograniczeń. Dopłaty z programu Czyste Powietrze przysługują na:

• wymianę, zakup, montaż źródła ciepła;
• instalację centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej;
• wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła;
• ocieplenie przegród budowlanych;
• stolarkę okienną i drzwiową;
• dokumentację (audyt energetyczny, projekty, ekspertyzy);
• mikroinstalację fotowoltaiczną.

Podstawowym warunkiem skorzystania z dopłat z Czystego Powietrza jest likwidacja kopciucha (fot. J. Werner)

Podstawowym warunkiem skorzystania z państwowego wsparcia jest likwidacja (zezłomowanie) nieefektywnego kotła na paliwo stałe. Program dopuszcza stosowanie wyłącznie takich kotłów na paliwo stałe, które spełniają co najmniej wymagania 5 klasy (zgodnie z normą EN 303-5). Jak już wspomnieliśmy, na maksymalne kwoty dotacji, na każdym z poziomów dofinansowania, można liczyć jedynie przeprowadzając kompleksową termomodernizację. Można o niej mówić, gdy zostały spełnione trzy warunki:

• przeprowadzono audyt energetyczny budynku;
• osiągnięto co najmniej jeden wskaźnik kompleksowej termomodernizacji, czyli zmniejszono zapotrzebowanie na energię użytkową do 80 kWh/(m²·rok), albo zmniejszono je o minimum 40%;
• zrealizowano w całości wariant z audytu energetycznego, gwarantujący osiągnięcie co najmniej jednego z wymienionych wyżej wskaźników.

Bez audytu, wymiany kotła na pompę ciepła, montażu instalacji fotowoltaicznej, ocieplenia przegród, na maksymalną dotację nie ma co liczyć. Na najwyższym poziomie dofinansowania bez kompleksowej termomodernizacji można dostać maksymalnie 79 tys. zł (z fotowoltaiką), bez paneli PV - 70 tys. zł. A jeśli zamiast pompy ciepła zamotujemy inne urządzenie grzewcze, dopuszczone w programie (np. kocioł na gaz), to dopłaty będą niższe o kolejne 20 tys. zł.

Wszystkie urządzenia oraz materiały muszą być fabrycznie nowe, dopuszczone do obrotu oraz - jeśli wynika to z obowiązujących przepisów - posiadać deklaracje zgodności z zakresu bezpieczeństwa produktu. Pompy ciepła oraz kotły zgazowujące drewno i kotły na pellet muszą być wpisane na listę zielonych urządzeń i materiałów (tzw. lista ZUM). Ma to zapewnić, że urządzenia, które będą finansowane ze środków publicznych, będą spełniały określone normy techniczne i nie będą narażać mieszańców na nadmierne koszty związane z ich użytkowaniem. Usługi (np. montaż urządzenia grzewczego) muszą być wykonane przez osoby posiadające stosowne uprawnienia.

Jeśli chodzi o dopłaty do termomodernizacji związane z wymianą stolarki, montowane okna muszą spełniać Warunki Techniczne 2021. Podobnie z termoizolacją. Tu jest jeszcze jedno ograniczenie - państwo nie finansuje wymiany stolarki i docieplenia w budynkach, dla których wniosek o pozwolenie na budowę / jej zgłoszenie złożono po 31 grudnia 2013 r. 

Autor: Janusz Werner

fot. otwierająca: URSA