Czy warto budować dom drewniany? 5 powodów, które przekonują do domu z drewna

Dlaczego warto wybudować dom drewniany? 

Domy drewniane są coraz popularniejsze w Polsce. Oto pięć powodów, dla których warto wybudować dom z drewna i które najczęściej przekonują inwestorów:

• domy drewniane są ekologiczne,
• domy drewniane szybko się buduje,
• do domu drewnianego wprowadzić można się w kilka miesięcy od rozpoczęcia budowy,
• nowoczesne domy drewniane spełniają wyśrubowane wymogi prawa budowlanego dotyczące izolacyjności cieplnej,
• w domu z drewna panuje zdrowy mikroklimat.

Przez całe stulecia w Polsce budowano głównie domy drewniane. Za władzy ludowej zmieniło się to mocno, bo dom murowany wydawał się być trwalszy. Po zmianie systemu społeczno-gospodarczego, w latach 90. ubiegłego wieku, pojawiły się u nas drewniane kanadyjczyki. Część z nich postawili budowlańcy, nieznający tej technologii - z marnych materiałów, często niezgodnie ze sztuką. Takie źle zbudowane domy drewniane wychładzały się, gniły, nie izolowały od hałasu. Stąd fatalna opinia o domach w konstrukcji szkieletowej wnoszonych zaraz po transformacji ustrojowej.

Dziś sytuacja wygląda inaczej - mamy w kraju wiele firm wyspecjalizowanych w budownictwie drewnianym. Budową, a właściwie produkcją i budową domów drewnianych, w różnych technologiach, zajmuje się w Polsce kilkaset (ponad 800) firm. Większość z nich stawia rocznie po kilka domów drewnianych w Polsce. Potentaci produkują domów drewnianych w tym czasie nawet dwa tysiące i sprzedają głównie za granicą, najczęściej w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Austrii, Skandynawii. W Austrii z drewna wznosi się co trzeci dom jednorodzinny, w krajach skandynawskich nawet dwie trzecie wszystkich domów to budynki drewniane.

Domy drewniane całoroczne coraz popularniejsze w Polsce

Coraz popularniejsze także i u nas stają się drewniane domy prefabrykowane - są to gotowe domy z drewna w stanie deweloperskim, tylko składane na placu budowy. Zastosowanie tej technologii pozwala na skrócenie czasu budowy domu drewnianego nawet do kilku dni. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2019 r. wybudowano w Polsce 708 domów drewnianych. W 2020 r. - 905, w 2021 - 1160, a w 2022 roku wybudowano 1261 domów drewnianych. Zdaniem producentów to dane mocno zaniżone, ale tendencja jest wyraźna - chcemy mieć domy drewniane. 

W krajach niemieckojęzycznych i w Skandynawii domów drewnianych buduje się dużo więcej, niż w Polsce (fot. PAROC)

Budowa domu drewnianego: jakie drewno najlepsze?

Jakość budulca jest w przypadku budowy domów drewnianych wyjątkowo istotna - to od niej zależy trwałość budynku. Materiałem najczęściej używanym do budowy domów z drewna jest zwykle drewno sosnowe, które ma dobre parametry użytkowe - jest sprężyste, odporne na zginanie, trwałe. Rzadziej na domy drewniane wykorzystuje się drewno innych gatunków iglastych - świerku, jodły, czy modrzewia.

Najlepiej, jeżeli do budowy domu drewnianego jest czterostronnie strugane i suszone komorowo. Suszenie drewna w temperaturze 60°C zabija zarodniki pleśni i innych grzybów oraz larwy owadów. Struganie utrudnia szkodnikom składanie jaj na gładkiej powierzchni i zmniejsza podatność drewna na ogień. Wilgotność drewna do budowy domu nie może przekraczać 18%. Drewno konstrukcyjne występuje jako lite albo klejone. Pierwsze powstaje po dwukrotnym przetarciu kłody. Uzyskuje się wtedy belki o prostokątnym przekroju. Drugie produkuje się poprzez klejenie kilku listew lub płatów drewna. Wytworzone w ten sposób elementy do budowy domów drewnianych również są czterostronnie strugane. Taki materiał wykazuje wyższą wytrzymałość i nie paczy się, jak drewno lite. Powinien mieć niższą wilgotność - do 12%.

Drewno do budowy domów to dobry materiał konstrukcyjny: wytrzymały, łatwy w obróbce, dość lekki. Niestety, wymagający konserwacji i pracujący (drewno lite). Drewno mokre jest podatne na zagrzybienie. Wysychając, kurczy się i skręca.

Zalety domów z drewna

Drewniany dom buduje się krótko - to jeden z większych plusów. Dom drewniany jest ekologiczny, zdrowy, dobrze izoluje termicznie. Drewno korzystnie wpływa na wilgotność powietrza wewnątrz budynku i stwarza przyjazny człowiekowi mikroklimat. Trwałość dobrze zbudowanych domów drewnianych ocenia się na jakieś 100 lat (domów z bala więcej), ich odporność ogniowa może być porównywalna, a nawet lepsza od tych wznoszonych w technologii tradycyjnej.

Ile trwa budowa domu z drewna

Budowa domu drewnianego trwa około 3 miesiące. Czas liczony jest od wejścia na plac budowy do oddania domu drewnianego inwestorowi. Najszybsza jest budowa gotowych domów drewnianych. Taki dom stawiany jest na działce w 2-3 dni. Dlatego, że najpierw zamawiamy projekt gotowego domu drewnianego, a na plac budowy przywożone są już całe elementy, które wymagają tylko złożenia. Wnętrza takiego domu drewnianego są już wykończone, są też instalacje, które trzeba tylko połączyć. 

Jak się buduje domy drewniane?

W Polsce domy drewniane buduje się na jeden z trzech sposobów: 

• jako domy drewniane szkieletowe, 
• domy z bali, 
• domy drewniane z prefabrykatów.

Poniżej omówimy zalety i specyfikę każdej z technologii budowy domów z drewna. 

Jak zbudować drewniany dom szkieletowy: fundament 

Nazwa domy szkieletowe wzięła się od drewnianego szkieletu, który stanowi konstrukcję budynku. Najpierw na działce trzeba przygotować fundamenty pod budowę drewnianego domu szkieletowego. Na ogół wystarczą tradycyjne ławy fundamentowe, które mogą być oszczędniejsze od projektowanych pod cięższy dom murowany. W fundamentach kotwione są poziome belki drewniane, tzw. podwaliny. Na nich opierają się pionowe słupy, o przekroju np. 4×15 cm, rozstawione co 40 lub 60 cm.

Budowa domu szkieletowego: ściany i wykończenie

Przestrzeń między słupami wypełnia izolacja termiczna i akustyczna z wełny mineralnej albo drzewnej, celulozy, pianki poliuretanowej. Od góry słupy wiążą poziome belki - oczepy. Na nich wspierają się belki stropowe, których poszycie stanowią płyty drewnopochodne. Ściany działowe domów drewnianych szkieletowych stawia się jak nośne, lecz zwykle są od nich cieńsze.

Od środka ściany domu drewnianego zabezpiecza się folią paroizolacyjną, od zewnątrz wiatroizolacją (folią paroprzepuszczalną). Pierwsza ma utrudnić parze wodnej z domu wnikanie do ścian, druga wypuszczać wilgoć z przegrody na zewnątrz.

Konstrukcję domu drewnianego w technologii szkieletowej wzmacnia układane po zewnętrznej stronie poszycie z wodoodpornych płyt drewnopochodnych lub cementowo-włóknowych. Od środka na ogół daje się karton-gipsy, w jednej albo dwóch warstwach. Dom szkieletowy może wyglądać jak murowany. Elewacją wcale nie musi być drewniana oblicówka, na dodatkowej warstwie ocieplenia można ułożyć tynk cienkowarstwowy czy klinkierowe płytki. 

Konstrukcja domu szkieletowego

Jako zamiennik nazwy dom szkieletowy używane jest wspomniane już określenie kanadyjczyk. Odmian lekkich domów drewnianych jest jednak więcej - kanadyjskie różnią się (np. grubością elementów konstrukcyjnych) od niemieckich czy szwedzkich.

Technologia szkieletowa zalety i wady

Największą zaletą technologii szkieletowej jest szybkość budowy. W klasycznym wariancie, z drewnianą podłogą i stropami, budowa trwa 3 miesiące - czyli do domu drewnianego da się wprowadzić w trzy miesiące po rozpoczęciu prac. Roboty można prowadzić zimą. Ponadto lekki dom drewniany da się posadowić na gruntach o małej nośności. Za wadę domów szkieletowych można uznać niską akumulacyjność cieplną ścian (czyli ich zdolność do magazynowania ciepła). W związku z tym domy szkieletowe prędzej się wychładzają (i nagrzewają latem), ale też - w razie potrzeby - łatwo podnieść w nich temperaturę.

Klasyczna ściana domu z bali - taka nie spełnia obecnie wymogów dotyczących ciepłochronności przegród. Dlatego dziś ściany domów z bali stawia się jako warstwowe. Między zewnętrzną i wewnętrzną warstwą półbali umieszcza się izolację termiczną.

Budowa domu z bali

W porównaniu z tą technologią budowy domów drewnianych z bali, szkieletowa jest młodziutka. W technologii zrębowej/wieńcowej (na zrąb/na zamek), która jest jedną z najstarszych, ściany wznoszono już w czasach prehistorycznych! W Polsce budowa takich domów drewnianych jest wciąż popularna w regionach o bogatych tradycjach ciesielskich, np. na Podhalu i Kurpiach.

Dom drewniany zrębowy powstaje z poziomych wieńców z belek, układanych na sobie i w narożach łączonych na zakładkę na zamki, z ostatkami lub bez. Ostatki to końce belek wystające poza obrys budynku. Belki występują w różnych kształtach - mogą być okrągłe, prostokątne, prostokątne ze ściętą krawędzią. Tradycyjnie łączono je dodatkowo drewnianymi (zazwyczaj dębowymi) klinami. W domu z bali szczeliny między wieńcami uszczelniano mchem, słomą, pakułami. Takich ścian zwykle nie wykańczano w inny sposób - to widoczne bale stanowią o atrakcyjności domu drewnianego. Ale od środka można dać karton-gipsy i urządzić wnętrze domu z bali w dowolnym stylu. Trzeba jednak pamiętać, że drewno pracuje - płyty g-k ułożone zbyt szybko (wcześniej niż 3 miesiące po postawieniu domu) będą pękać. 

Jak ocieplić dom drewniany?

Jeszcze nie tak dawno domy drewniane w technologii zrębowej wznoszono z bali o grubości 20-30 cm. Niestety, taka ściana nie spełnia obowiązujących norm dotyczących ciepłochronności przegród zewnętrznych. Żeby dobrze ocieplić dom drewniany i osiągnąć współczynnik przenikania ciepła U ściany zgodny z WT 2021 i wynoszący nie więcej niż 0,20 W/(m2·K), trzeba by ją stawiać z bala prostokątnego o grubości prawie 80 cm, lub okrągłego, grubszego jeszcze o kolejne 10 cm. Dlatego, aby sprostać przepisom, ściany domów z bali stawia się jako warstwowe. Między zewnętrzną i wewnętrzną warstwą półbali (o grubości do 10 cm) umieszcza się izolację termiczną z wełny mineralnej, drzewnej lub włókien celulozowych. W takim domu drewnianym ocieplenie należy też osłonić od zewnątrz folią paroprzepuszczalną, a od środka paroszczelną. W ten sposób można uzyskać przegrodę o odpowiedniej, wysokiej ciepłochronności i zachować unikalny styl domu z drewna. Jeśli bale w warstwie zewnętrznej są grubsze, ścianę wystarczy ocieplić od środka i wykończyć deskami lub płytami g-k. 

Stropy takich domów również wykonuje się z drewna, belek konstrukcyjnych od dołu niczym się nie osłania - to one nadają wnętrzu charakter. Konstrukcję domu z bali stawia się w kilka tygodni, fundamentem mogą być ławy lub płyta.

Gotowy dom drewniany z prefabrykatów: budowa

W tej technologii czas budowy gotowych domów drewnianych (czy raczej ich montażu na placu budowy) jest najkrótszy - wystarczą 2–3 dni. Dom drewniany prefabrykowany to dom szkieletowy, ale właściwie produkowany, a nie budowany. Ściany, stropy i pozostałe elementy domu drewnianego przygotowywane są w fabryce i jedynie montowane na placu budowy.

Wyróżniamy dwa typy prefabrykacji: otwartą i pełną (inaczej zamkniętą). W pierwszym przypadku, w wytwórni produkowany jest drewniany szkielet ścian i stropu z zewnętrznym poszyciem. Ocieplenie, instalacje, stolarkę w takim domu drewnianym montuje się na budowie. Prefabrykacja otwarta jest prosta, producent gotowych domów drewnianych nie musi dysponować skomplikowaną linią produkcyjną.

W prefabrykacji pełnej na plac budowy przyjeżdżają gotowe elementy domu drewnianego: ściany wykończone od zewnątrz elewacją, od środka płytami g-k i wypełnione termoizolacją, fragmenty dachu z pokryciem itd. Stolarka okienna i drzwiowa jest już zamontowana, instalacje w drewnianym domu są rozprowadzone (trzeba je tylko połączyć).

Tak wygląda wnętrze współczesnego domu drewnianego (fot. SIP PANEL POLSKA)

Budowę domów drewnianych prefabrykowanych można prowadzić o każdej porze roku, nie ma tu prawie robót mokrych. Producenci domów drewnianych gotowych na ogół zalecają posadowienie domu na płycie fundamentowej. Taki dom z drewna może być świetnie zaizolowany i bez problemu osiągnie nawet standard pasywny. Jakość wytwarzanych w fabryce elementów jest wysoka (dokładność do kilku milimetrów) i potwierdzona certyfikatami.

W czasach niedoboru pracowników budowlanych i drogiej robocizny, za plus tej technologii budowy domów drewnianych trzeba uznać fakt, że wykwalifikowani montażyści są potrzebni na placu budowy zaledwie przez kilka dni, a nie miesiącami, jak w przypadku domów murowanych.

Ile kosztuje dom drewniany?

Minusy domów drewnianych prefabrykowanych to wysoka cena (w porównaniu z obiektami stawianymi metodą gospodarczą) i niska akumulacyjność cieplna ścian. Średni koszt budowy domu drewnianego w 2024 roku wynosi około 250 000-350 000 zł za dom do 100 m². Cena jednak zależy od wielu elementów - jakości drewna konstrukcyjnego, technologii budowy, wykończenia. Najdroższe są domy drewniane prefabrykowane, które na plac budowy przyjeżdżają w gotowych elementach do złożenia, które produkowane są w fabryce. Jeśli zdecydujemy się na gotowy dom drewniany pamiętajmy, że do działki musi być zapewniony dojazd dużych ciężarówek, czasami także dźwigu. Trzeba też zauważyć, że krótki czas budowy takiego domu z drewna oznacza, iż całą cenę też trzeba zapłacić szybko. I że gotowych domów drewnianych nie da się stawiać metodą gospodarczą - robót nie można przeciągać, bo deszcz i mróz dobrze znosi tylko budynek zamknięty.

Czy warto budować dom drewniany: podsumowanie

Budowa domów drewnianych w Polsce staje się coraz bardziej popularna ze względu na liczne zalety, takie jak szybki czas budowy, ekologiczność oraz zdrowy mikroklimat. Domy drewniane są trwałe, energooszczędne i estetyczne, a nowoczesne technologie budowlane eliminują wcześniejsze problemy z izolacją i trwałością. Choć koszt budowy może być wyższy w porównaniu z tradycyjnymi domami murowanymi, inwestycja w dom drewniany przynosi korzyści ekologiczne i zdrowotne. Warto rozważyć budowę domu drewnianego, szczególnie jeśli zależy nam na szybkim procesie budowy i przyjaznym dla środowiska rozwiązaniu.

Fot. otwierająca: Findrewno (Honka)