Stawianie ścianek z płyt gipsowo-kartonowych i gipsowo-włóknowych

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jakie są zalety płyt g-k?
• Jakie są rodzaje płyt gipsowo-kartonowych?
• Jak użyć płyt g-k do zabudowy ścianki działowej?
• Jak zastosować płyty gipsowo-kartonowe do zabudowy sufitu podwieszanego i poddasza?
• Czym jest suchy tynk?
• Jakie są orientacyjne koszty wykończenia ścian i sufitów płytami g-k?

Jakie są zalety płyt g-k?

Płyty g-k mają sporo zalet. Są lekkie, łatwe w montażu, da się z nich budować skomplikowane konstrukcje. 1 m2 ścianki działowej o grubości 12,5 cm, wzniesionej w tej technologii, waży około 25 kg. To przynajmniej 8 razy mniej od muru z pełnej cegły i na tyle mało, że konstruktor nie musi uwzględniać takiej przegrody w projekcie budynku. Przy takiej samej grubości, lekka ścianka może też lepiej od murowanej izolować akustycznie.

Karton-gipsy sprawdzą się również jako materiał okładzinowy, służący do wyrównywania krzywych ścian. Zastępują na tym polu tynki i gładzie, bo ich użycie pozwala na przyśpieszenie prac, a plac budowy - ze względu na ograniczenie robót tynkarskich - jest czystszy.

Ich równa powierzchnia to dobry podkład pod rozmaite materiały wykończeniowe: farby, tapety, płytki. Zaletą tej technologii jest ograniczenie procesów mokrych, nieodzownych przy tradycyjnym murowaniu i tynkowaniu.

Sam gips jest naturalnym regulatorem wilgotności powietrza, dzięki czemu w wykończonych nim wnętrzach jest ona optymalna. Nadmierne zawilgocenie materiału powoduje jednak drastyczny spadek jego wytrzymałości mechanicznej. To, obok nikłej odporności na uszkodzenia mechaniczne i utrudnionego mocowania np. ciężkich szafek, największe wady płyt g-k.

Do ich zalet trzeba jeszcze zaliczyć niepalność - w trakcie pożaru gipsowe płyty pochłaniają duże ilości ciepła i przez pewien czas (w zależności od rodzaju, od 15 minut do 2 godzin) stanowią barierę dla ognia.

Elementy gotowej ściany gipsowo-kartonowej (rys. Norgips)

Rodzaje płyt gipsowo-kartonowych

Typowa płyta gipsowo-kartonowa ma 1,20 m szerokości i długość od 2 do 3 m (2; 2,40; 2,60; 3 m). Dobiera się je tak, żeby jak najmniej sztukować przy układaniu. Podstawowa grubość płyty to 12,5 mm - najlepsza na ścianki działowe i podwieszane sufity. Cieńsze płyty, np. grubości 6,5 mm, zbrojone dodatkowo włóknem szklanym, służą do wykonywania zabudowy łukowej. Grubsze, tj. 15 mm, 25 mm, zwiększają sztywność konstrukcji, na których mocuje się okładziny ceramiczne czy miski WC.

Karton-gipsy występują w kilku rodzajach. Najpopularniejsze są płyty typu A (starsze oznaczenie GKB) do pomieszczeń suchych, w których wilgotność nawet okresowo nie przekracza 70%. Ich krawędzie (tylko dłuższe albo wszystkie) są wyprofilowane tak, żeby po zamocowaniu płyt w zagłębieniu zmieściła się masa szpachlowa i taśma zbrojąca.

Do pomieszczeń mokrych, takich jak łazienka, kuchnia, przeznaczone są płyty o zwiększonej odporności na wilgoć H2 (kiedyś GKBI). Zdarza się nazywanie ich wodoodpornymi, ale to nadużycie - nawet ten rodzaj karton-gipsów nie jest odporny na bezpośrednie działanie wody! Płyty H2 można stosować przy wilgotności dochodzącej okresowo (nie dłużej niż 10 godzin na dobę) do 85%. Karton jest tu zaimpregnowany przeciwgrzybicznie, rdzeń gipsowy hydrofobizowany (odpycha wodę), a wyrób zazwyczaj ma kolor zielony.

W pomieszczeniach mokrych stosuje się zielone płyty o zwiększonej odporności na wilgoć. Stelaż instalacyjny obłożono dwoma warstwami płyty g-k o standardowej grubości. (fot. J. Werner)

Płyty typu F (GKF) wykazują podwyższoną odporność ogniową i sprawdzą się np. przy obudowie kominka. Ich rdzeń wzmocniono włóknem szklanym, które zapewnia większą spoistość i ogniodporność. Płyta typu A, poddana działaniu ognia, rozsypuje się po 15-30 minutach, różowa/czerwona płyta F wytrzyma 4 razy dłużej. W ofercie są też odporne na ogień i wilgoć płyty FH2 (GKFI).

Niektórzy producenci oferują jeszcze bardziej wyspecjalizowane wyroby, np. płyty ciepłochronne czy akustyczne. Te pierwsze mają niższy współczynnik przewodzenia ciepła i są polecane do zabudowy poddaszy. Akustyczne zawierają dodatki, ograniczające przenikanie dźwięków.

Gdzie możemy stosować płyty gipsowo-kartonowe?

• Ścianka działowa

Stawia się ją z płyt g-k, mocowanych do rusztu z profili stalowych lub drewnianych łat. Standardowa szerokość profili stalowych to 50 mm, gdy wewnątrz ściany przewidziano instalacje lub grubszą warstwę izolacji akustycznej, potrzebne są szersze - 75 bądź 100 mm. Profile poziome UW mają kształt litery U, pionowe CW (przyścienne) - C. Powinny być z blachy grubości 0,55 albo 0,6 mm. Między nimi a przegrodami (ścianą, podłogą, sufitem) umieszcza się taśmę z pianki bądź filcu, tłumiącą drgania i dźwięki. Profile są mocowane kołkami rozporowymi. Jeżeli w lekkiej ścianie zaplanowano drzwi, krawędzie otworu, w którym zostaną zamontowane, wzmacnia się profilami ościeżnicowymi UA.

Tak przygotowany ruszt jest obkładany płytą gipsowo-kartonową o grubości 12,5 mm. Grubszej (lub standardowej w dwóch warstwach) używamy, kiedy potrzebna jest większa sztywność konstrukcji, np. przy ściankach ze stelażami sanitarnymi.

Lekka ściana działowa z jednowarstwowym poszyciem z płyt g-k.

Aby lekką ściankę ukształtować po łuku czy w półkole stosuje się płyty cieńsze i przeznaczone do gięcia.

Karton-gipsy mają długości odpowiadające wysokości typowych pomieszczeń, żeby nie trzeba ich sztukować. Jeśli nie da się inaczej (bo pomieszczenie jest wyższe niż długość płyty), łączenia nie powinny wypadać w jednej linii. Płyty układane wokół drzwi wycina się w kształcie litery L, a ich łączenie ma być blisko środka nadproża.

Karton-gipsy przykręca się blachowkrętami (najczęściej o długości 25 mm i średnicy 3,5 mm), wprowadzanymi przynajmniej 1,5 cm od krawędzi płyty, w odstępach do 25 cm.

Sztukowane płyty nie mogą się łączyć w jednej linii

Blachowkręty służą do zamocowania płyt na stelażu

Profile obrysowe podkleja się taśmą, która tłumi dźwięki i drgania. (fot. Siniat)

Płyty układane wokół drzwi wycina się w kształt litery L, a ich łączenie ma być blisko środka nadproża. (fot. J. Werner)

• Podwieszany sufit, zabudowa poddasza

Domy z użytkowym poddaszem są w naszym kraju najpopularniejsze, a lekkie i niepalne karton-gipsy pod skosami dachu sprawdzają się znakomicie. Do przytwierdzonego do krokwi rusztu mocuje się je tak, jak na ściankach działowych. Przy czym konieczne jest umieszczenie między nimi i ociepleniem izolacji paroszczelnej. Ruszt na krokwiach robi się z drewnianych łat, albo profili stalowych - sufitowych CD, kapeluszowych. W systemach z metalu wykorzystuje się jeszcze wieszaki (bezpośrednie, kotwowe).

Podwieszane sufity pojawiają się nie tylko na poddaszach, powszechnie stosuje się je w pomieszczeniach bez skosów - salonach, kuchniach, łazienkach, sypialniach. Za taką przegrodą da się ukryć instalacje, izolację cieplną, akustyczną, elementy konstrukcyjne budynku. Można w niej zamontować nastrojowe oświetlenie.

Dwupoziomowa konstrukcja sufitu podwieszanego krzyżowego.

Podwieszany sufit podtrzymują wieszaki i profile przyścienne UD, które po podklejeniu taśmą przytwierdza się za pomocą kołków. Jeśli jest tuż pod stropem (do 12 cm), korzysta się z elementów do mocowania bezpośredniego, np. wieszaków ES. Konstrukcję podwieszoną niżej podtrzymują wieszaki kotwowe. Elementy kotwiące dobiera się do rodzaju stropu. Odstępy między wieszakami zależą od ciężaru zabudowy. Jeśli ten nie przekracza 15 kg/m2, umieszcza się je co 1 m.

Kiedy sufit jest cięższy, wieszaki daje się gęściej. Do nich montowane są profile główne CD, a do tych, prostopadle poniżej - profile nośne (co 40, maksymalnie 50 cm). Profile nośne i główne łączą łączniki krzyżowe. W ten sposób powstaje dwupoziomowa konstrukcja sufitu podwieszanego krzyżowego.

Ruszt może być również jednopoziomowy, zarówno krzyżowy, jak i jednokierunkowy. Na krzyżowy potrzeba mniej materiału, lecz jego wykonanie jest trudniejsze, a konstrukcja mniej sztywna. Ruszt jednokierunkowy jest najprostszy, lecz polecany do węższych pomieszczeń (do 4 m). Na suficie płytę gipsowo-kartonową przytwierdza się do profili jak na ścianie działowej. Odstępy między wkrętami nie powinny przekraczać 15 cm.

Na współczesnym, użytkowym poddaszu karton-gipsy pojawiają się prawie zawsze. (fot. Velux)

Tak powstaje konstrukcja sufitu podwieszanego krzyżowego. (fot. Knauf)

•  Suchy tynk

To w tej roli i pod taką nazwą płyta g-k zaczynała u nas swoją karierę. Jako okładzina muru zastępująca tynk czy gładź sprawdza się szczególnie podczas remontów, kiedy trzeba wyrównać stare, krzywe ściany. Gdy mur jest w miarę równy (odchylenia do 1,5 cm), płyty klei się bezpośrednio do starego podłoża (po zagruntowaniu). Powinny być przycięte tak, żeby pod sufitem zostało do 1 cm luzu. Placki kleju gipsowego nakłada się na karton-gipsy co 25-30 cm. Potem płytę ustawia się na wypoziomowanych podkładkach dystansowych i dociska do ściany. Kolejne płyty przykleja się, zachowując 2-3-milimetrowe odstępy.

Płyta g-k jako suchy tynk.

Jeżeli ściana jest bardzo nierówna, karton-gipsy klei się do pasów z tego materiału, wcześniej nalepionych na murze. Pasy o szerokości 5-8 cm przykleja się pionowo tak, by tworzyły jedną płaszczyznę. Odstęp między nimi powinien wynosić maksymalnie połowę szerokości płyty. Po naniesieniu na nie zębatą packą kleju mocuje się płytę. Tam, gdzie ta nie opiera się na podłodze, czyli np. nad nadprożem, w czasie klejenia przytwierdza się ją kołkami montażowymi.

Produkty systemowe

Szczeliny między półokrągłymi krawędziami płyt g-k można szpachlować masą z dodatkiem włókien szklanych. Miejsca, w których stykają się wyprofilowane krawędzie spłaszczone, szpachluje się zwykłą masą gipsową i wzmacnia taśmą zbrojącą, co zapobiega pojawianiu się rys i pęknięć.

Najłatwiejsze w stosowaniu siatki z włókna szklanego dają słabe połączenie i są wykorzystywane głównie przy spoinach pionowych. Najmocniej zbroją taśmy papierowe, które są najtrudniejsze w użyciu, bo papier niechętnie łączy się z masą gipsową. Nieco łatwiej pracuje się z taśmami flizelinowymi.

Narożniki ścian z płyt g-k wzmacnia się profilami narożnikowymi lub taśmami zbrojącymi. Profilami osłania się narażone na obtłukiwanie narożniki zewnętrzne, w wewnętrznych dobiera się taśmy. W miejscach narażonych na duże obciążenia, np. przy łączeniu karton-gipsów na skosach poddasza ze ścianą, wykonuje się tak zwane połączenia ślizgowe. Wzdłuż spoiny, na murowanej ścianie, przykleja się taśmę poślizgową. Na spoinę nanosi się szpachlę, w którą wtapiana jest taśma zbrojąca. Na styku obu taśm z czasem może powstać pęknięcie, ale będzie równe i bardzo cienkie.

Szczeliny między płytami i sufitem (a najlepiej wszystkie połączenia, które mogą pękać) wypełnia się elastyczną masą akrylową.

Sposoby szpachlowania spoin o różnych kształtach

Spoinowanie z użyciem masy nie wymagającej stosowania taśmy. (fot. Cekol)

Ściany i sufity z płyt g-k - koszty

Płyty g-k kupuje się na sztuki. Z pewnym zapasem, bo łatwo je uszkodzić w transporcie i podczas montażu. Zwykła o grubości 12,5 mm i wymiarach 1,2 × 2,6 m kosztuje od 16 zł. Na bardziej odporną na wilgoć płytę zieloną wydamy 30 zł, podobnie na ogniochronną. Cienkie płyty do gięcia kosztują 55 zł (za rozmiar 1,2 × 2,6 m). 2 kg pudełko wkrętów (3,5 × 25 mm) z gwintem do metalu to wydatek ok. 26 zł.

Profil CW o szerokości 50 mm i długości 3 m kosztuje od 17 zł, o szerokości 100 mm 23 zł. Za profil UW płaci się podobnie, droższe są profile ościeżnicowe - w zależności od szerokości od 70 do 100 zł za 3 m. Cena narożnika perforowanego 3 m to 3,50-5 zł.

Robocizna przy ściance działowej kosztuje około 50-60 zł/m2. Za zarobienie podwieszanego sufit płaci się 60-110 zł/m2, za docieplenie poddasza (wełna, folia, płyty) 70-100 zł/m2. Klejenie płyt g-k do ściany jest tańsze: 25-30 zł/m2.

Redaktor: Janusz Werner
fot. otwierająca: Knauf