Kiedy stosować ławę, a kiedy płytę fundamentową? Jakie są koszty ich wykonania?

Czego dowiesz się z artykułu?

• Kiedy wykonuje się ławę fundamentową?
• Czym są płyty fundamentowe?
• Kiedy wybrać ławy, a kiedy płyty fundamentowe?
• Jakie koszty ławy, a jakie płyty fundamentowej?

Wybór sposobu posadowienia budynku to rzeczywiście jedna z ważniejszych decyzji, jaką trzeba podjąć budując dom. Większość inwestorów wybiera tradycyjne fundamenty, w postaci ławy fundamentowej. Druga opcja, czyli płyta fundamentowa, jest mniej popularna, ale w ostatnim czasie decyduje się na nią coraz więcej osób. Oba sposoby mają zalety i wady, dlatego przed podjęciem decyzji warto zapoznać się z ich charakterystyką.

Kiedy wykonuje się ławę fundamentową?

Ława fundamentowa to pozioma belka wykonana z betonu wzmocnionego zbrojeniem. Dzięki takiej konstrukcji element jest odporny zarówno na ściskanie, jak i na rozciąganie. Parametry ławy (wymiary, rodzaj betonu i stali, a także głębokość posadowienia budynku) dobiera konstruktor w zależności od nośności gruntu, strefy klimatycznej, poziomu wody gruntowej i liczby kondygnacji.

Przeważnie wykonuje się ją z betonu towarowego C12/15 lub C16/20 i zbroi 4 stalowymi prętami (gatunku St0, St3, 34GS) średnicy 12 mm, powiązanymi strzemionami średnicy 6 mm, w odstępach co 30 cm. Ława ma zazwyczaj przekrój prostokąta o wysokości 30-50 cm i szerokości 40-100 cm. Lokuje się je pod ścianami nośnymi budynku, czyli zewnętrznymi i niektórymi wewnętrznymi, np. stanowiącymi oparcie belek stropowych.

Ławy można też wykonać jako murowane, stosując bloczki betonowe lub pustaki zasypowe, ale taka technologia - ze względu na dużą pracochłonność - wybierana jest coraz rzadziej.

Schemat typowego fundamentu

Drugim ważnym elementem tradycyjnego posadowienia budynku są ściany fundamentowe, które spoczywają na ławach i są oparciem ścian nadziemia. Do ich wykonania wykorzystuje się różne materiały. Bardzo popularne są bloczki betonowe, które cechuje bardzo duża wytrzymałość na ściskanie i niska nasiąkliwość. Niestety, materiał ten nie zapewnia właściwej izolacyjności termicznej. Pod tym względem lepsze są bloczki keramzybetonowe, ale te z kolei są mniej wytrzymałe i bardziej wrażliwe na działanie wody, dlatego nie powinno się ich stosować na fundamenty budynków, wokół których wody gruntowe mogą sięgać okresowo powyżej ław.

Może cię zainteresować

Co jest potrzebne do produkcji cementu? Folia kubełkowa - gdzie jest niezbędna, jak stosować? Uwaga na grubość folii kubełkowej! Jak produkty z linii AQUAFIN® sprawdzają się w hydroizolacji budynku? Multifunkcjonalna hydroizolacja MB2K Hydroizolacje reaktywne - lepsza alternatywa dla mas bitumicznych Jaki system hydroizolacji fundamentów sprawdzi się w najtrudniejszych warunkach gruntowo-wodnych? Hydroizolacja fundamentów masami bitumicznymi

Zobacz więcej Zwiń

Bardzo dobrze przed przenikaniem wody zabezpieczają monolityczne ściany z betonu (wylewane). Warto więc wybrać ten materiał w sytuacji, gdy budynek będzie podpiwniczony. Ich wadą jest konieczność wykonania deskowania, co wydłuża czas budowy. Mniej popularne są ściany z pustaków zasypowych i kształtek styropianowych, które stanowią szalunek tracony dla mieszanki betonowej.

Zastosowanie odpowiednich materiałów to nie wszystko, potrzebna jest też izolacja przeciwwilgociowa fundamentów. Poziomą, która oddziela ścianę nadziemia od mającej kontakt z gruntem ściany fundamentowej, stanowią dwie warstwy papy na lepiku lub folii fundamentowej ułożone na górnej powierzchni ściany. Przed przenikaniem wilgoci przez ścianę fundamentową zabezpiecza natomiast izolacja pionowa. Mogą to być np. dwie warstwy preparatu bitumicznego, albo - w budynkach podpiwniczonych - izolacja z papy bitumicznej. W sprzedaży są też nowoczesne hydroizolacje reaktywne, które można bardzo szybko aplikować metodą natryskową.

Ściany fundamentowe wymagają też ocieplenia. W tej roli bardzo dobrze sprawdza się polistyren ekstrudowany, którym zabezpiecza się całą przegrodę, albo - w budynkach niepodpiwniczonych - tylko strefę cokołową.

Hydroizolacja ściany fundamentowej aplikowana metodą natryskową (fot. Botament)

Czym są płyty fundamentowe?

Innym sposobem posadowienia budynku jest wykonanie płyty fundamentowej. Taki fundament składa się z kilku warstw. Na podbudowie z zagęszczonego mechanicznie żwiru usypuje się warstwę pospółki lub piasku grubości 15-30 cm, a na niej układa izolację termiczną ze styropianu grubości 15-30 cm. Kolejnym krokiem jest wylanie żelbetowej płyty nośnej. Podobnie jak w przypadku ławy, jej parametry i rozmieszczenie zbrojenia określa projektant. Zazwyczaj płyta ma grubość 12-20 cm. W razie potrzeby następną warstwę tworzy samopoziomująca wylewka wyrównawcza, na której układa się posadzkę.

Kiedy wybrać ławy, a kiedy płyty fundamentowe?

Znając cechy obu rozwiązań - ławy i płyty - można przystąpić do wyboru jednego z nich. Za ławą przemawia niższa cena (o czym poniżej) i to, że taka technologia jest doskonale znana fachowcom. Nie będzie więc problemu ze znalezieniem ekipy wykonawczej. Ława nie sprawdzi się jednak na działkach, gdzie grunty mają słabą nośność. W tradycyjnych fundamentach obciążenia z budynku rozkładają się bowiem na grunt liniowo.

Inaczej jest w przypadku płyty - obciążenia rozkładają się na większą powierzchnię równomiernie. Dlatego płyta to najlepsze rozwiązanie w niesprzyjających warunkach gruntowych. To nie jedyna jej zaleta. Prace ziemne prowadzi się w ograniczonym zakresie, ponieważ posadowienie jest bardzo płytkie. Poza tym, odpowiednio ocieplona płyta jest równocześnie gotową podłogą na gruncie. Płytę fundamentową można wykorzystać również do wykonania ogrzewania podłogowego - żelbetowy element o dużej masie, oddzielony od gruntu grubą warstwą izolacji, jest świetnym akumulatorem ciepła.

Sposób wykonania ogrzewanej płyty fundamentowej

Ława czy płyta fundamentowa? - koszty

Wróćmy do rachunku ekonomicznego, który w wielu przypadkach ma decydujące znaczenie. Przez lata płyta uchodziła za wariant drogi, raczej dla zamożnych inwestorów. Obecnie, wraz ze wzrostem kosztów robocizny, za płytę (którą można wykonać w 4-5 dni, podczas gdy budowa tradycyjnych fundamentów i podłogi na gruncie trwa kilka razy dłużej) zapłacimy niewiele więcej niż za tradycyjny fundament.

Z redakcyjnego kosztorysu, który przygotowaliśmy na początku 2019 roku wynika, że koszt wykonania typowych fundamentów, czyli żelbetowych ław i betonowych ścian wylewanych w deskowaniu pod budynkiem niepodpiwniczonym z poddaszem użytkowym o rzucie parteru 70 m² to ok. 33,5 tys. zł (materiał i robocizna - roboty ziemne, fundamenty, podłoga na gruncie). Tymczasem za wykonanie płyty warszawskie firmy życzą sobie 450-550 zł/m² (w zależności od grubości płyty i ocieplenia), co przy budynku o podobnych parametrach daje średnio 35 tys. zł. Różnica nie jest więc duża, ale ostateczna decyzja należy do inwestora.

Redakcja BD