- Jak przygotować się do utworzenia fundamentów?
- Jak wykonać deskowanie w formie obramowania?
- Jak wykonać deskowanie ław fundamentowych o pełnej wysokości?
- Szalunki - o czym trzeba pamiętać?
Przygotowania do utworzenia fundamentów
Prace przygotowawcze do fundamentowania wymagają geodezyjnego wytyczenia zarysu budynku, przy czym warto je poprzedzić usunięciem warstwy humusowej gleby i wyrównaniem podłoża - najlepiej przy użyciu maszyny budowlanej, np. spycharko-ładowarki. Oczywiście przy głębokim posadowieniu domu podpiwniczonego wykop szerokoprzestrzenny powinien sięgać ok. 1 m poza obrys przyszłego domu.
Ustalenie dokładnej lokalizacji charakterystycznych punktów fundamentu (narożników, ścian wewnętrznych, nisz i wykuszy) wymaga utworzenia tzw. ław sznurowych, które posłużą do przeniesienia wymiarów na poziom posadowienia domu. Ławy budowane są w postaci ustawionych w narożnikach (poza zarysem domu) poręczy zbitych z desek, na których wykonuje się nacięcia lub wbija gwoździe, które posłużą do zamocowania sznurów i wyznaczenia charakterystycznych punktów w miejscu ich przecięcia. Alternatywnie do wyznaczenia zarysu fundamentów można na bieżąco wykonywać pomiary geodezyjne, ale wtedy konieczna będzie stała obecność geodety.
Deskowanie w formie obramowania
W gruntach stabilnych, wykazujących duża zwięzłość, część wysokości ławy fundamentowej można utworzyć bezpośrednio w gruncie, a na powierzchni utworzyć obramowanie z desek o wysokości 10-15 cm. Ograniczy to prace przy budowie oszalowania, ale wymaga najczęściej ręcznego wykopania rowka pod ławę. Ze względu na niewielką wysokość takiego obramowania łatwo można będzie wykonać jego stabilizację - najczęściej wystarczy przybita skośnie podpórka z deski długości ok. 30 cm, zablokowana wbitym w ziemię kołkiem, a u dołu oparciem będzie nasyp z gruntu.
Wybrane na obramowanie deski powinny mieć jednakową szerokość i grubość przynajmniej 1 cala, a ich wypoziomowanie ułatwi odcinkowe oparcie położonych na gruncie kawałkach desek. Ustawione po obu stronach wykopu fundamentowego obramowanie wymaga stabilizacji jego położenia i utrzymania wymaganej szerokości betonowania. Tymczasowo można to zrobić, wstawiając przycięte na odpowiednią długość deski, a po wstawieniu zbrojenia na wierzchu przybić poprzeczki, które posłużą również do podwieszenia prętów zbrojeniowych. Jeśli wykop ma tendencję do obsypywania się krawędzi przed ustawieniem deskowania, w jego wnętrzu należy rozłożyć folię budowlaną wywiniętą na wierzch i obsypaną ziemią.
Deskowanie ław fundamentowych o pełnej wysokości
Wysokość ław fundamentowych sięga najczęściej ok. 50 cm i na taką wysokość trzeba zmontować szalunek. Tradycyjnie do tego celu tworzy się deskowanie zbijane na placu budowy, choć coraz częściej wykorzystuje się deskowanie systemowe, wielokrotnego użycia, co ułatwia i przyspiesza wykonanie szalunku.
Tradycyjne deskowanie wymaga zbicia tzw. tarcz o wymaganej wysokości, najczęściej z nieheblowanych desek grubości 25-32 mm łączonych ze sobą króciakami. Użyte deski powinny mieć jednakową szerokość, a po złożeniu tworzyć tarczę o wymaganej wysokości. Do stabilizacji ich ustawienia potrzebne też będą kołki przycięte z desek, listew oraz króciaki jako elementy podpierające i ustalające szerokość deskowania.
W pierwszej kolejności wbijane są - co kilka metrów - kołki ograniczające rozpór dolny deskowania. Ich ustawienie wytycza się sznurem w odpowiedniej odległości od punktów bazowych deskowania - uwzględniają grubość desek szalunkowych względem punktów wyznaczonych przez ławy sznurowe. W odpowiedniej odległości wbija się również kołki ustalające oparcie dla deskowania od strony wewnętrznej. Po ustawieniu tarcz z obu stron przyszłej ławy należy ją wypoziomować na całej długości, podkładając deski lub wybierając grunt.
Kolejny krok to stabilizacja szerokości rozstawienia deskowania - jako tymczasowych rozpórek można użyć przyciętych odpowiednio listew, desek. Trzeba też ustawić szalunek w pionie, do czego wykorzystuje się skośnie zamocowane podpórki - deski długości 60-80 cm opierające się o wbity w ziemię kołek. Podpory te powinny być rozstawione co 80-100 cm zależnie od grubości desek i wysokości szalunku.
W ławie fundamentowej najczęściej układane jest zbrojenie w formie prostokątnej konstrukcji złożonej z czterech prętów wzdłużnych połączonych co ok. 40 cm strzemionami. Zbrojenie wkłada się w deskowanie, sukcesywnie wyjmując tymczasowe rozpórki, a na wierzchu szalunku przybija się deski ustalające jego szerokość, które posłużą również do podwieszenia zbrojenia, zapewniając wymagane otulenie prętów betonem.
Deskowanie tradycyjne można zastąpić wypożyczonym zestawem szalunkowym wielokrotnego użycia, a zestawienie potrzebnych elementów - na podstawie projektu - określi najczęściej pracownik w wypożyczalni. Główne elementy tego zestawienia to płyty w formie stalowej ramy z wypełnieniem sklejką wodoodporną z powłoką antyadhezyjną, narożniki zewnętrzne i wewnętrzne, elementy złączne, ściągi śrubowe oraz podpory pionizujące. Montaż szalunku systemowego z reguły nie sprawia problemów, jeśli podłoże zostanie odpowiednio wyrównane, a kolejność montażu przebiega zgodnie z instrukcją.
Szalunki systemowe mogą też posłużyć do budowy ścian fundamentowych i piwnicznych, a prace można kontynuować z wykorzystaniem tych samych elementów po utwardzeniu wylewanego w nich betonu.
Wygodną forma szalowania elementów pionowych - filarów, kolumn - jest użycie szalunków traconych w postaci papierowych, usztywnionych tub o różnych średnicach. Zastępują one zbijany z desek i usztywniany nakładkami tradycyjny szalunek o przekroju kwadratowym lub prostokątnym, który nie zawsze odpowiada wymaganiom architektonicznym budynku. Okrągłe tuby szalunkowe nakłada się na zmontowane zbrojenie i wypełnia betonem. Po jego związaniu szalunek nacina się i zdejmuje z kolumny.
O czym trzeba pamiętać?
- Wytyczenie obrysu fundamentów przez geodetę musi uwzględniać grubość wykonywane później ocieplenia na elewacji domu. Zarys ścian fundamentowych trzeba więc odpowiednio przesunąć do środka, aby uzyskać wymiary zewnętrzne budynku zgodne z projektem;
- Wykopy robimy możliwie bezpośrednio przed deskowaniem i betonowaniem, aby uniknąć rozmycia w przypadku wystąpienia deszczu lub obsypania brzegów;
- W przypadku tzw. przekopu - zbyt głębokiego wybrania gruntu pod ławy fundamentowe - nie można go wyrównywać gruntem rodzimym. Miejsca te należy wypełnić zgęszczonym piaskiem ze żwirem, a do wypoziomowania i stabilizacji dna wykopu posłuży podsypka ze żwiru lub tłucznia. Na gruntach gliniastych zamiast podsypki układamy warstwę 10 cm chudego betonu;
- Podczas budowy ław nie zapomnijmy o ułożeniu uziemienia fundamentowego. Połączona ze zbrojeniem ław ocynkowana bednarka zapewni uziom naturalny instalacji elektrycznej i odgromowej;
W przypadku zapomnienia połączenia uziomu ze zbrojeniem ławy fundamentowej wykonujemy samodzielny uziom otokowy z bednarki, fot. S. Liberski. - Deskowanie wypełniamy równomiernie betonem C 20/25, zagęszczając go szpadlem przez opukiwanie szalunku. Górną powierzchnię wyrównujemy łatą prowadzoną po wierzchu deskowania;
- Unikajmy wylewania fundamentów „na raty”, a gdy przerwy w betonowaniu trwają kilka dni, np. z powodu konieczności przestawienia deskowania, to w takiej sytuacji zakończenie poprzedniego odcinka należy uformować schodkowo lub skośnie, a nie w postaci pionowej ścianki;
- Przez ok. 10-14 dni dbamy o to, aby beton fundamentu utrzymywać w stanie wilgotnym.
Autor: Redakcja BudujemyDom
Opracowanie: Martyna Nowak-Ciupa
fot. otwierająca: J. Werner
Dodaj komentarz