Dotacje na fotowoltaikę. Kiedy instalacja się zamortyzuje?

OPŁACALNOŚĆ BUDOWY MIKROINSTALACJI FOTOWOLTAICZNEJ - CO WZIĄĆ POD UWAGĘ?

W tym tekście zajmiemy się kwestią opłacalności budowy 3 wariantów mikroinstalacji fotowoltaicznej, z uwzględnieniem różnych form jej dofinansowania. Zakładamy moc 3, 6 lub 10 kWp. W przybliżeniu można przyjąć, że rocznie w domu jednorodzinnym zużywamy 4000-6000 kWh energii elektrycznej.

Dlatego przyjęliśmy 3 wielkości instalacji:

• mała 3 kWp (ok. 10 paneli) to rozwiązanie najtańsze inwestycyjnie (ekonomiczne), a przy tym rozsądne, bo zmniejszenie mocy do 2 kWp przyniesie nieproporcjonalnie małą oszczędność (poniżej 3000 zł). To też najlepsze rozwiązanie dla małych gospodarstw domowych;
• średnia 6 kWp (ok. 20 paneli) pozwoli praktycznie zrównoważyć roczne zużycie energii własną produkcją. Pozostaną nam praktycznie tylko stałe opłaty abonamentowe. Dlatego zwróćmy szczególną uwagę na ich wysokość;
• duża 10 kWp (ok. 30 paneli) pozwoli na pokrycie rocznego zapotrzebowania energooszczędnego domu z pompą ciepła albo z klimatyzatorami.

Natomiast możliwe formy dofinansowania są następujące:

• dotację w ramach ogólnokrajowego programu "Mój Prąd" (5000 zł, ale nie więcej niż połowa koszów całości);
• odliczenie od podatku wynikające z ulgi termomodernizacyjnej (podstawowa stawka to 17% kosztów po odjęciu dotacji, więcej jeżeli wpadamy w wyższy próg podatkowy);
• przykładową dopłatę samorządową (lokalną) wynoszącą 1500 zł/kWp (czyli podobnie jak w dotacji oferowanej przez władze Warszawy, jednak bez progu maksymalnego dofinansowania wynoszącego 30% kosztów kwalifikowanych).

Co ważne, nie można skorzystać z programu "Mój Prąd", jeżeli otrzymaliśmy już dotację samorządową (lokalną). Z kolei skorzystanie z "Mój Prąd" uniemożliwia nam wzięcie niskooprocentowanej pożyczki na fotowoltaikę w ramach programu "Czyste Powietrze".

W naszych zestawieniach przyjęliśmy, że finansowanie następuje z własnych środków, potem odbieramy ewentualną dotację i korzystamy z odliczenia od podatku. Podkreślmy - dotację dostajemy dopiero po zapłaceniu całej kwoty, a na zwrot podatku musimy czekać do kolejnego roku. Jeżeli zdecydujemy się na kredyt, faktyczne wydatki na instalację zwiększą się o jego koszt, a czas zwrotu się wydłuża.

Dla każdego wariantu obliczamy tzw. prosty okres zwrotu. Czyli przyjmując stałą cenę za energię, równą 0,60 zł/kWh. I sprawdzamy po jakim czasie poczynione dzięki własnej mikroelektrowni oszczędności zrównoważą poniesione na jej budowę wydatki. Dlaczego przyjmujemy stałą cenę za prąd, kiedy można być niemal pewnym, że energia przez najbliższe lata będzie drożeć? Przede wszystkim dlatego, że nikt nie wie jaki będzie to wzrost. Dla gospodarstw domowych są one bowiem sztucznie, urzędowo, ustalane. Tak więc każda prognoza będzie wróżeniem z fusów.

Takie podstawowe zestawienie zawiera tabela Wariant 1.

Wariant 1. Zużycie na potrzeby własne 25%. Cena stała 0,60 zł/kWh.

*Nieopłacalny wariant dotacji.

Dla przykładu podajemy jednak, jak na opłacalność inwestycji wpłynąłby wzrost cen prądu do 0,75 zł/kWh. (Wariant 2). Wbrew pozorom to nie aż tak dużo, bo zakładając wzrost cen o 3% rocznie taki poziom osiągniemy już po 7-8 latach. Dlatego też z dużą ostrożnością patrzmy na długoterminowe prognozy, np. oszczędności które osiągniemy przez 25 lat eksploatacji. Przyjmując ten sam wskaźnik 3% rocznie, po 25 latach stawka będzie ponad 2 razy wyższa niż obecne 0,60 zł/kWh. Bo to przecież procent składany (w kolejnych latach powiększamy o 3% kwotę z poprzedniego roku, a nie początkowe 0,60 zł).

Jednak przede wszystkim trzeba jasno powiedzieć, że ma sens tylko budowa instalacji przyłączonej do sieci energetycznej, a my skorzystamy z preferencyjnych warunków rozliczania za energię, jako tzw. prosumenci. Otwiera to również możliwość wykorzystania z dotacji.

Wariant 2. Zużycie na potrzeby własne 25%. Cena stała 0,75 zł/kWh.

*Nieopłacalny wariant dotacji.

INSTALACJA FOTOWOLTAICZNA - KIM JEST PROSUMENT?

W budownictwie jednorodzinnym prosumentem jest osoba fizyczna, która wykorzystuje energię na własne potrzeby, ale nie na potrzeby działalności gospodarczej, jeśli taką prowadzi. Przy tym jest tzw. odbiorcą końcowym, czyli energia z mikroinstalacji nie służy dalszej sprzedaży albo produkcji.

Ponadto z dostawcą energii musimy zawrzeć tzw. umowę kompleksową, która określa opłaty zarówno za samą energię, jak i jej przesył. Bo jak inaczej uregulować kwestię rozliczeń za energię pobieraną i oddawaną do sieci?

JAK ROZLICZYĆ PRĄD Z PV?

Przede wszystkim pamiętajmy, że za wyprodukowany i oddany do sieci prąd nie dostaniemy ani grosza. Możemy jednak zmniejszyć nasze rachunki i to niemal do zera. Bowiem zgodnie z ustawą OZE możemy traktować system energetyczny jako swoisty magazyn (akumulator). W efekcie korzystamy z wytworzonego prądu na bieżąco, ale jeżeli pojawia się nadmiar, mamy prawo oddać go do sieci, a następnie odebrać go w późniejszym czasie, bez ponoszenia opłat za przesył. Jednak możemy odebrać nie 100, lecz 80% przekazanej do sieci energii. O ile moc zainstalowana naszej mikroinstalacji nie przekracza 10 kWp. Jeżeli jest wyższa, odbierzemy już tylko 70%. Jednak tak duże systemy to ewenement w domach jednorodzinnych.

Wynika z tego, że najbardziej opłaci się zużywać jak najwięcej prądu na potrzeby własne. To tzw. autokonsumpcja. Jednak w praktyce jesteśmy w stanie zużyć na bieżąco (w momencie wytworzenia) 20-30% energii. W dużym uproszczeniu, wynika to z faktu, że uzysk energii jest największy w miesiącach wiosenno-letnich, a w środku dnia wówczas zwykle nie ma nas w domu.

O ile nie mamy klimatyzatorów, zużycie prądu jest znikome w godzinach największego nasłonecznienia. Dlatego uważajmy na ten parametr w ofertach od firm. Zwiększenie wskaźnika autokonsumpcji to dość częsty chwyt stosowany w ofertach, bo czas zwrotu się wówczas skraca. Pokazujemy to jako Wariant 3. Równocześnie nie ma najmniejszego sensu oddać więcej niż potem odbierzemy. Taki nadmiar nam po prostu przepadnie. Bardzo ważne żeby okres rozliczeniowy był jak najdłuższy, najlepiej roczny. Inaczej przepadnie nam nadmiar z lata, a zimą będziemy dopłacać.

Wariant 3. Zużycie na potrzeby własne 75%. Cena stała 0,60 zł/kWh.

*Nieopłacalny wariant dotacji.

INSTALACJA PANELI FOTOWOLTAICZNYCH A (NIE)IDEALNA DZIAŁKA

Rzetelność kalkulacji przedstawianej w ramach ofert bywa różna. Ale przede wszystkim pamiętajmy, że wstępna kalkulacja z samej swej natury może być obarczona sporym błędem. Żeby zrobić dobre wyliczenie trzeba zebrać naprawdę dużo informacji o budynku, działce, a nawet trybie życia mieszkańców. Bez tego nie wyznaczymy sensownie choćby wspomnianego już wskaźnika autokonsumpcji. To samo dotyczy ewentualnej rozbieżności pomiędzy teoretycznym, a rzeczywistym uzyskiem energii. Bez wizji lokalnej się nie obejdzie.

Każdy 1 kWp mocy zainstalowanej domowej mikroinstalacji może nam dać ok. 1000 kWh energii rocznie. Przy założeniu, że panele są skierowane wprost na południe, a kąt ich nachylenia bliski jest 35°, co daje największy uzysk energii w stosunku rocznym. Jeżeli ustawienie jest gorsze, albo panele coś zacienia, uzysk będzie mniejszy. Co zmniejszy opłacalność inwestycji. Dlatego przygotowaliśmy Wariant 4. Tu zakładamy, że uzysk energii, z racji specyfiki domu i działki, będzie o 20% mniejszy niż teoretycznie możliwy.

Wariant 4. Zużycie na potrzeby własne 25%. Cena stała 0,60 zł/kWh. Produkcja energii niższa o 20% z powodu zacienienia lub niekorzystnej orientacji.

*Nieopłacalny wariant dotacji.

CZY WARTO INWESTOWAĆ W PANELE FOTOWOLTAICZNE?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi czy warto zainwestować w fotowoltaikę. Z całą pewnością w obecnych warunkach taka instalacja może się nam zamortyzować nawet w czasie ok. 5 lat. Czyli o wiele krócej niż wynosi przewidywany czas pracy paneli (ok. 25 lat).

Ogromne znaczenie ma tu system dotacji. Trzeba podkreślić, że bez niego czas zwrotu wydłuża się do ok. 10 lat. Dlatego, im większa kwota dofinansowania, tym bardziej warto. Bardzo ważne też czy mamy po prostu wolne środki, czy musimy brać kredyt, bo wtedy faktyczne koszty rosną.

Zwracajmy jednak baczną uwagę na to czy kalkulacja odpowiada warunkom naszej działki i domu, bo zacienienie lub niekorzystna orientacja paneli wyraźnie wydłuża czas zwrotu (w naszym przykładzie ok. 1,5 roku).

Jarosław Antkiewicz
fot. otwierająca: Fronius