Przyczyn powstawania błędów na budowie może być wiele. Mogą wynikać z wad w dokumentacji projektowej oraz z niedoróbek i pomyłek wykonawczych. Te drugie przeważnie są efektem niewłaściwego dobrania materiałów lub niestosowania się do dotyczących ich montażu zaleceń producentów. Błędów należy unikać na każdym etapie budowy, bo ich naprawa na ogół będzie bardzo kosztowna, a czasem wręcz niemożliwa.
Tomasz Rybarczyk
Data publikacji: 2017-06-16
Data aktualizacji: 2021-01-05
Błędy popełniane w trakcie budowy powodują pojawianie się usterek i uszkodzeń, które nie tylko znacznie podnoszą koszty inwestycji i obniżają trwałość budynku, ale często też zwiększają zużycie energii w ciągu jego eksploatacji.
W niniejszym artykule przedstawiamy 20 najpowszechniejszych błędów, popełnianych od początku budowy.
1) Niewłaściwe wytyczenie budynku
Pierwszym etapem budowy jest wykonanie wykopu pod fundament. Można to zrobić po wytyczeniu zarysu budynku, jednak w trakcie prac jest duże prawdopodobieństwo przesunięcia reperów naniesionych przez geodetę. Drugim sposobem jest wytyczenie budynku już po zrobieniu wykopu. Wówczas wykonawca orientacyjnie określa miejsce posadowienia, koparka usuwa ziemię i dopiero wtedy geodeta wyznacza precyzyjnie osie budynku.
Obie metody są poprawne. Lecz należy pamiętać, aby przy robotach fundamentowych - przed zalaniem betonem - sprawdzić wytyczenie, by mieć pewność, że dom stanie we właściwym miejscu, a główne jego elementy będą prawidłowo usytuowane. Źle wytyczony budynek oznacza komplikacje. Konieczne jest wówczas sporządzenie projektu zamiennego lub, jeśli się chce błąd naprawić, trzeba się liczyć ze sporymi kosztami związanymi z ponownym, poprawnym przygotowaniem fundamentów.
Niewiele wysiłku trzeba, by sprawdzić prawidłowe wytyczenie budynku, a konsekwencje popełnionego błędu mogą być poważne.
2) Brak ciągłości zbrojenia
Posadowienie budynku zazwyczaj realizuje się przez żelbetowe ławy fundamentowe. W trakcie wykonywania fundamentów powinno się prawidłowo i zgodnie z projektem je zazbroić. Trzeba przy tym zadbać o zachowanie ciągłości zbrojenia. Dotyczy to przede wszystkim narożników oraz połączenia ław wzajemnie prostopadłych.
Zachowanie ciągłości zbrojenia to również właściwe usytuowanie starterów pod elementy żelbetowe wyższych kondygnacji. Nie można nich zapomnieć. Zawsze musimy myśleć także o tym, jakie prace będą przeprowadzone w przyszłości. Jeżeli wylewamy fundamenty, to należy też mieć na uwadze wyższą kondygnację, która będzie z nimi powiązana.
Brak zachowania ciągłości zbrojenia ław w narożach - niewłaściwie usytuowane narożniki.
Nieprawidłowe wykonanie starterów oznacza słabe zakotwienie zbrojenia pod elementy wyższej kondygnacji.
3) Niezabezpieczenie budynku przed wilgocią
Zabezpieczenie budynku przed działaniem wilgoci występującej w gruncie jest bardzo ważne, bo będzie na niego działać przez dziesięciolecia. Brak takiej ochrony może poważnie wpłynąć na trwałość budynku, powodując zawilgocenie ścian (i piwnic) oraz zwiększając zużycie energii w trakcie eksploatowania takiego domu. Dotyczy to praktycznie każdego materiału.
Dlatego izoluje się fundamenty i ściany fundamentowe i stosuje hydroizolację poziomą oraz pionową, zabezpieczające budynek przed wilgocią. Pozioma chroni ściany parteru przed podciąganiem kapilarnym wilgoci, natomiast pionowa - przed działaniem wilgoci z gruntu, powyżej poziomu posadowienia. Wprawdzie hydroizolacje są niewidocznym elementem budynku (po jego postawieniu), ale skutki ich braku lub wadliwego wykonania są widoczne. Zatem należy pamiętać, żeby w trakcie budowy wykorzystywać odpowiednie materiały hydroizolacyjne i właściwie je ułożyć.
Brak hydroizolacji poziomej pomiędzy ścianą naziemia a ścianą fundamentową nie chroni parteru przed podciąganiem kapilarnym.
4) Brak żeber rozdzielczych
Niektóre stropy żelbetowe wymagają dodatkowych wzmocnień. Tak jest w przypadku najpopularniejszego stropu gęstożebrowego Teriva. Gdy rozpiętość stropu jest większa niż 4 m, w środkowej jego części poprzecznie do belek nośnych wykonuje się żebro rozdzielcze. Jego szerokość powinna mieć 7-10 cm, a wysokość być równa wysokości stropu.
Żebro rozdzielcze ma być zazbrojone dwoma prętami o średnicy minimum 10 mm (jeden na górze, drugi na dole), połączonymi strzemionami o średnicy 4,5 mm, rozstawionymi co 60 cm. Brak żeber rozdzielczych powoduje uginanie się stropu i może skutkować powstaniem rys na suficie.
Żebra i wzmocnienia też powinny być wykonane w miejscach ustawienia ścian działowych na stropie. Jeśli są to ściany, dla których nie można przyjąć obciążenia zastępczego równomiernie rozłożonego.
Strop Teriva przed wykonaniem żeber rozdzielczych
Strop Teriva po ułożeniu żeber rozdzielczych
5) Błędy podczas robót szalunkowych
Elementy żelbetowe przygotowuje się na każdym etapie budowy domu w tradycyjnej technologii. Począwszy od żelbetowych fundamentów, przez słupy, nadproża, podciągi, stropy i wieńce. Roboty te nie należą do łatwych i wymagają sporego doświadczenia wykonawców.
Praktyka jest konieczna przede wszystkim przy wykonywaniu szalunków do elementów żelbetowych. Świeża mieszanka betonowa to duże obciążenie dla szalunków. Nieprawidłowe ich wykonanie spowoduje wylanie się betonu albo zdeformowanie elementu. Naprawa szalunku w trakcie zalewania jest w zasadzie nierealna. Po pierwsze, roboty te prowadzone są pod presją czasu, bo beton tężeje, a po drugie, nie ma już technicznych możliwości, by cokolwiek poprawić.
Mało tego, może dojść do efektu domina, czyli źle wykonany fragment szalunku może mieć wpływ na uszkodzenie innych szalunków. Taką sytuację niekiedy trudno opanować i może ona stanowić niebezpieczeństwo dla wykonawców.
Źle wykonane szalunki spowodowały wykonanie zdeformowanego wieńca (beton wypchnął deskowanie).
Niedostatecznie sztywny szalunek spowodował wykonanie zdeformowanej ściany żelbetowej
6) Błędy podczas prac zbrojarskich
Elementy żelbetowe to połączenie zbrojenia w postaci prętów z betonem. W wielkim skrócie - stal w żelbecie przenosi siły rozciągające, natomiast beton jest potrzebny w miejscach, w których działają siły ściskające. Elementy żelbetowe niekiedy są bardzo skomplikowane, dlatego tak istotne jest poprawne wykonanie zbrojenia, zastosowanie odpowiedniej stali, o właściwej średnicy, otuliny, ulokowanie zbrojenia oraz zapewnienie odpowiednich zakładów i zakotwień prętów zbrojeniowych.
Przed zalaniem każdy element żelbetowy powinien być sprawdzony przez osobę uprawnioną, która ma obowiązek udokumentować to wpisem do dziennika budowy. Nie wolno bagatelizować tej kontroli, ponieważ wszelkie nieprawidłowości mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo całej konstrukcji.
Niewłaściwie ulokowane zbrojenie w stropie to poważny błąd.
Nieprawidłowe ułożenie zbrojenie w ścianie żelbetowej. Pręty są w strefie obojętnej, a powinny być w miejscu, w których działają naprężenia rozciągające.
7) Niewłaściwe wylewanie betonu
Wykonanie elementu żelbetowego to nie tylko prawidłowe przygotowanie szalunku i zbrojenia. Nie mniej istotne jest właściwe jego ułożenie, zagęszczenie oraz pielęgnacja betonu w ciągu kilku dni po zalaniu. Przede wszystkim powinno się wykonać lub zamówić odpowiednią mieszankę betonu. Chodzi o klasę betonu, czyli jego wytrzymałość. Duże znaczenie ma także konsystencja świeżej mieszanki, od której zależy uformowanie żelbetu. Zbyt gęsta mieszanka nie wypełni szczelnie przestrzeni pomiędzy prętami albo nie będzie dobrze się układać. Z kolei zbyt rzadka - może wypłynąć z szalunku. W trakcie zalewania ważne jest też poprawne zagęszczenie mieszanki i jej odpowietrzenie (zawibrowanie).
Przez pierwszych kilka dni po zalaniu następuje wiązanie betonu, szybki przyrost wytrzymałości oraz powstanie naprężeń skurczowych. Dlatego istotna jest właściwa jego pielęgnacja, polegająca na zachowaniu wilgotności przez polewanie elementów wodą. Brak takich zabiegów doprowadzi do powstania rys skurczowych.
Niewłaściwie zawibrowany element żelbetowy.
8) Zbyt szybkie rozszalowanie (demontaż szalunków)
Przy wykonywaniu na budowie elementów żelbetowych ważne jest zachowanie przerw technologicznych. Typowy beton, jak i wszystkie zaprawy oraz kleje na bazie cementu, osiąga pełną wytrzymałość po 28 dniach od zalania mieszanką. Okres też należy wziąć pod uwagę w trakcie budowy domu. Co prawda, największy przyrost wytrzymałości uzyskuje się w ciągu pierwszego tygodnia, jednak w niektórych przypadkach czas ten może być dłuższy. Dlatego, jeżeli przygotowuje się strop żelbetowy, to pełne usunięcie podpór montażowych może nastąpić po 28 dniach od czasu zalania. Jeśli zrobi się to wcześniej - strop może się ugiąć bardziej, niż założył to projektant.
Szalunki powinny być mocne i stabilnie skonstruowane, by mieszanka betonowa ich nie zdeformowała. Można je w pełni zdemontować dopiero po 28 dniach od zalania betonem.
Przerwy technologiczne na budowie domu - jakie i dlaczego?
9) Błędy podczas murowania ścian
Wydawać by się mogło, że nie ma nic prostszego niż murowanie. Owszem, to prawda, pod warunkiem, że spełnione zostaną wszystkie zalecenia wykonawcze. Dotyczą one m.in. przemurowania i przewiązania elementów murowych, właściwego rozłożenia zaprawy murarskiej, zastosowania odpowiedniej szerokości elementów murowych, poprawnego połączenia ścian z innymi elementami budynku, itp.
Niewłaściwe przewiązanie elementów murowych
Tych zaleceń w sumie jest sporo, więc najlepszym sposobem jest zatrudnienie doświadczonych murarzy oraz zapewnienie właściwego nadzoru w trakcie robót murarskich (rzetelny kierownik budowy lub inspektor nadzoru inwestorskiego). Przed rozpoczęciem prac powinni oni precyzyjnie określić zasady murowania i warunki odbioru robót - bo choć sam proces murowanie nie jest skomplikowany, to błędów może pojawić się wiele, szczególnie jeśli wykonawcy nie mają praktyki z wybraną technologią, np. łączeniem elementów na cienkie spoiny albo piankę.
Brak zaprawy w spoinie pionowej.
Wypełnienie spoiny pionowej pianką poliuretanową nie spowoduje połączenia elementów murowych, lecz tylko uszczelnienie spoiny. Powinny być one wypełnione zaprawą murarską.
10) Niewłaściwe ułożenie nadproży
Stawianie ścian to nie tylko murowanie z bloczków, cegieł lub pustaków. To również zastosowanie takich elementów, jak nadproża prefabrykowane. Należy pamiętać, że i tutaj powinno się przestrzegać zaleceń wykonawczych ich producentów. Istotne jest właściwe zamontowanie prefabrykatów, czyli usytuowanie elementu góra-dół oraz zapewnienie odpowiedniej długości jego podparcia w murze. Zbyt krótkie może spowodować ugięcie nadproża, koncentrację sił w miejscu oparcia i powstanie rys na ścianie. Minimalne długości podparcia podawane są przez producentów prefabrykowanych nadproży.
Błąd - zbyt mała długość podparcia nadproża na murze spowodowała ugięcie się belki nadprożowej jeszcze przed wykonaniem konstrukcji dachu.
11) Błędy przy wykonywaniu stropów
Stropy w budynku jednorodzinnym mogą być realizowane w różny sposób. Mogą to być stropy gęstożebrowe, monolityczne żelbetowe, półprefabrykowane (np. filigran), drewniane i inne.
Przy układaniu najczęściej projektowanych stropów gęstożebrowych, trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na właściwe zapewnienie sztywności oraz wzmocnienie stropu w miejscach usytuowania ścian działowych. Brak tych elementów może spowodować nadmierne ugięcia stropu i powstanie rys.
Strop gęstożebrowy powinien być wzmocniony i usztywniony za pomocą żeber rozdzielczych.
Jeśli stropy są monolityczne, to należy poprawnie przygotować szalunki, odpowiednio ułożyć pręty zbrojeniowe, a w trakcie ich zalewania mieszanką betonową prawidłowo je zagęścić.
Po wykonaniu stropu, zarówno gęstożebrowego, jak i monolitycznego, w ciągu pierwszego tygodnia trzeba właściwie pielęgnować beton, zapewniając mu pożądaną wilgotność przez polewanie wodą.
Istotne jest też solidne oparcie stopu na ścianach. Powinno być ono zrealizowane zgodnie z zaleceniami projektanta lub producenta systemu.
W przypadku stropu monolitycznego, należy sprawdzić zbrojenie przed zalaniem.
12) Błędy w więźbie dachowej
Najczęściej stosowaną konstrukcją dachu jest tradycyjna więźba drewniana. Ważne by wykonać ją ściśle zgodnie z projektem tak, żeby konstrukcja więźby miała odpowiednią nośność i sztywność, a wiązary nie zostały zdeformowane. Bezwzględnie nie należy zmniejszać przekrojów poszczególnych elementów i rezygnować z niektórych z nich. Ważne są też połączenia elementów więźby. Mają być trwałe i przenosić siły działające na więźbę.
Nieprawidłowe połączenia elementów więźby dachowej osłabia jej wytrzymałość i trwałość dachu.
Przed przystąpieniem do prac trzeba sprawdzić, czy drewno ma klasę określoną w projekcie.
Niekiedy zdarzają się błędy wynikające ze źle dobranych przekrojów elementów więźby. Jeżeli są jakieś wątpliwości, to powinno się z nimi zwrócić do projektanta lub kierownika budowy.
Zbyt małe przekroje albo brak dodatkowych elementów usztywniających spowodowały duże ugięcie więźby
13) Błędy w układaniu pokrycia dachowego
Materiał na pokrycie dachu dobiera się nie tylko ze względu na estetykę i upodobania inwestorów. Istotnym kryterium jest kąt nachylenia połaci oraz stopień skomplikowania jej kształtu. O rodzaju pokrycia mogą przesądzać także zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP), nakazując np. użycie danego rodzaju w konkretnym kolorze. Pokrycie dachowe oddziałuje na konstrukcję więźby, również z tego powodu trzeba je wykonać zgodnie z projektem. Jeśli chcemy zmienić pokrycie, musimy to skonsultować z projektantem, który ponowne obliczy nośność więźby i zadecyduje o możliwości wyboru innego materiału.
Rodzaj pokrycia zależy m.in. od kąta nachylenia i skomplikowania dachu.
14) Niewłaściwy montaż stolarki okiennej lub drzwiowej
Stolarka okienna, drzwiowa oraz brama garażowa powinny być zamocowane w taki sposób, aby nie było możliwości odkształceń ościeżnicy i ramy. Stolarka jest szczególnie czuła na odkształcenia. Niewłaściwie zamocowana albo poddana oddziaływaniu konstrukcji może się wypaczać i deformować, co w efekcie spowoduje jej uszkodzenie. Okna, drzwi i bramy narażone są na obciążenia wiatrem oraz normalnym ich użytkowaniem, czyli otwieraniem i zamykaniem.
Aby montaż był skuteczny, należy zastosować odpowiednią liczbę łączników dopasowanych do podłoża, do którego będzie stolarka przytwierdzona. Do każdego muru można bez problemu dobrać system mocowania. Do ścian zbudowanych z materiału porowatego, np. betonu komórkowego albo z elementów drążonych, np. pustaków ceramicznych, nie powinno się używać kołków uniwersalnych.
Użycie nieodpowiednich łączników do zamocowania stolarki skutkuje nietrwałym jej osadzeniem.
Bardzo ważne jest również, by otwory okienne były dopasowane do wymiarów stolarki. Odległości pomiędzy murem a osadzaną stolarką nie mogą być zbyt duże, ani za małe. Szczególnie istotne jest zachowanie właściwych odległości od poziomu posadzki w kuchni i w pokojach, żeby można było pod oknem zamontować blat, szafki lub postawić biurko.
Ponadto konieczne jest uszczelnienie przestrzeni między stolarką i murem pianką poliuretanową i taśmami uszczelniającymi.
Okno osadzone zbyt blisko dachu uniemożliwia właściwe ocieplenie więźby dachowej.
15) Niezaizolowanie tarasów i balkonów
Piętą achillesową domów jednorodzinnych są balkony i tarasy. Najczęściej popełniane błędy polegają na niewłaściwym wykonaniu warstw płyty - bez koniecznego spadku i szczelnej izolacji przeciwwilgociowej oraz z mostkami cieplnymi. Tego typu nieprawidłowości powodują przemarzanie i przeciekanie tarasów, co z kolei przyczynia się do trwałego zawilgocenia budynku, a także dużych strat energii cieplnej w trakcie eksploatowania.
Nieskuteczna hydroizolacja tarasu to zmora użytkowników pomieszczeń usytuowanych poniżej. Bardzo często taki taras wymaga wymiany wszystkich warstw.
Źle zaizolowane płyty balkonowe to liniowy mostek termiczny. Warto użyć wkładek zbrojeniowych z termoizolacją, które zabezpieczą balkon przed powstaniem mostka termicznego.
16) Błędy przy układaniu jastrychu
W trakcie wykonywanie warstw podłogowych formuje się warstwy jastrychu na dużych powierzchniach. Aby były solidnie utworzone, muszą spełniać kilka warunków. Po pierwsze, wylewka powinna mieć prawidłową grubość, gwarantującą wymaganą sztywność podłogi, ponieważ układa się ją na warstwie styropianu lub wełny mineralnej, które mają większą odkształcalność niż strop.
Po drugie, trzeba wziąć pod uwagę skurcz posadzki. Dlatego ważne jest (jeśli to konieczne) zastosowanie zbrojenia przeciwskurczowego i wykonanie w odpowiednich miejscach dylatacji. Po trzecie, istotna jest właściwa konsystencja mieszanki. Jeżeli się nie uwzględni wszystkich przytoczonych kwestii, to o błędy wykonawcze będzie dość łatwo.
Źle dobrana konsystencja wylewki spowodowała nierówne jej ułożenie.
Uszkodzenia skurczowe posadzki.
17) Nieprawidłowe ustawienie komina
W przypadku komina ważna jest wysokość jego fragmentu wystającego ponad dach, zapewniająca odpowiedni ciąg oraz sposób wykonania umożliwiający jego obsługę. Na przykład wyczystka źle ulokowana względem kominka może utrudniać wyczyszczenie komina.
Źle ulokowana wyczystka komina uniemożliwia montaż wkładu kominkowego w planowanym miejscu.
Nie mniej istotna jest rola przewodów wentylacyjnych. W budynkach z wentylacją grawitacyjną przewody te powinny być zaplanowane we wszystkich pomieszczeniach, które wymagają usuwania (wyciągu) zużytego powietrza, czyli w kuchni, w łazienkach, toaletach, pralni i w garażu.
Komin do kominka wykonany z pustaków wentylacyjnych to częsty błąd.
18) Niezgodne z fizyką budowli wykonanie przegród zewnętrznych
Przegrody zewnętrzne, takie jak dach i ściany, powinny być zaprojektowane i wykonane zgodnie z zasadami fizyki budowli. Oprócz podstawowej kwestii związanej z odpowiednią izolacyjnością cieplną, nie mniej ważne jest zapewnienie ścianom przepuszczalności pary wodnej. Chodzi o takie zaprojektowanie przegród, by dyfundująca przez przegrodę para wodna miała możliwość odparowania z warstw przegrody. Wzrost zawilgocenia może powodować bowiem obniżenie izolacyjności cieplnej.
Dlatego, szczególnie podczas krycia dachu i zabudowy poddasza, istotne jest ułożenie paro- i wiatroizolacji. Paroizolacja ma zabezpieczyć wełnę mineralną przed przejmowaniem pary z wnętrza budynku, natomiast wiatroizolacja powinna pozwolić na wysychanie wełny na wypadek zawilgocenia oraz odprowadzić wodę, która np. wykropli się pod pokryciem.
To samo dotyczy ścian. Jeśli muruje się je z materiałów paroprzepuszczalnych i są to ściany jednowarstwowe lub warstwowe ocieplone wełną mineralną, to warstwy zewnętrzne nie mogą blokować ruchu pary wodnej. Każda kolejna warstwa, licząc od środka na zewnątrz, musi mieć większą paroprzepuszczalność niż poprzednia. Te kwestie powinny być ujęte w projekcie.
Źle dobrany rodzaj tynku spowodował zawilgocenie ścian i uszkodzenie elewacji.
19) Błędy przy stawianiu ścian działowych
Ściany działowe nie są elementami konstrukcyjnymi budynku, jednak niepoprawne ich wykonanie może być przyczyną poważnych usterek.
Po pierwsze, takie ściany mają mieć odpowiednią grubość. To właśnie ten parametr zapewnia sztywność tym przegrodom. Nie należy ich wznosić z elementów cieńszych niż 10 cm. Przy większych wysokościach kondygnacji niż minimalne 2,5-3 m, powinny być nawet grubsze.
Po drugie, muszą być oddylatowane od stropu, aby nie zmienić schematu statycznego stropu oraz by nie dociążył on ścian działowych, które nie są dostosowane do przejmowania obciążeń.
Brak szczeliny (dylatacji) pomiędzy ścianą działową a stropem to również poważny błąd.
Rozpoczęcie murowania ścian powinno się odbyć dopiero po rozszalowaniu stropów, czyli kiedy się one już odkształcą. Wcześniejsze wymurowanie ścian może spowodować ich popękanie na skutek dużych odkształceń podłoża.
Ściany działowe mają być również solidnie zamocowane do przegród nośnych, np. za pomocą łączników metalowych, które umieszcza się w co trzeciej warstwie elementów murowych. Błędem jest domurowanie ściany na zaprawę bez jej zakotwienia.
Pręt zbrojeniowy wbity w ścianę nie zamocuje dostatecznie ściany działowej do nośnej.
20) Zbyt duża ingerencja w konstrukcję budynku przy układaniu instalacji
Instalacje w nowoczesnych budynkach to niekiedy kilometry przewodów i rur, które zajmują dużo miejsca i muszą się zmieścić w budynku. Przejścia instalacji przez stropy i ściany nie powinny wpływać negatywnie na ich konstrukcję, dlatego nie należy wykonywać bruzd, wnęk i przebić instalacyjnych o wymiarach większych, niż wynika to z norm. Zbyt duża ingerencja w konstrukcję może osłabić przegrody i doprowadzić do większych uszkodzeń budynku.
Zbyt duża wnęka instalacyjna osłabia wytrzymałość ściany.
Mgr inż. architekt, mgr inż. budownictwa. Product manager w firmie SOLBET. Rzeczoznawca budowlany, uprawniony do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej, do projektowania i kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności konstrukcyjno-budowlanej. Doktorant na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Członek komitetów technicznych PKN. Praktyk w projektowaniu i realizacji obiektów budowlanych.
"Błąd – zbyt mała długość podparcia nadproża na murze spowodowała ugięcie się belki nadprożowej jeszcze przed wykonaniem konstukcji dachu." O ugięciu decyduje przede wszystkim przekrój oraz obciążenie a nie głębokość oparcia nadproża.
Temat ścian działowych - "Nie należy ...
1
