Ile kosztuje utylizacja azbestu? Jak usunąć azbest i dostać dofinansowanie? Terminy, wnioski, wysokość dopłat

Co to jest azbest?

Azbest: co to jest? Eternit to handlowa nazwa azbestowo-cementowych płyt falistych albo płaskich. W latach 60. i 70. XX w. bardzo często kryto nim dachy domów i budynków gospodarczych. Azbest stosowano przeważnie na obszarach wiejskich, przede wszystkim na tzw. ścianie wschodniej i na Mazowszu. Dość szybko odkryto, że zawarte w płytach azbestowe włókna mogą powodować pylicę i choroby nowotworowe. Przy czym warto zaznaczyć, że płyty nie stanowią zagrożenia do momentu, gdy nie zostaną uszkodzone. Obecnie produkcja wyrobów zawierających azbest jest zabroniona, ale problemem jest to, że azbest nadal znajduje się na dachach setek tysięcy budynków w naszym kraju.

Program oczyszczania kraju z azbestu

Zgodnie z polskim prawem wszystkie wyroby azbestowe powinny być usunięte najpóźniej do końca 2032 r. - takie są założenia ogólnopolskiego „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009–2032”. Mają w tym pomóc różne inicjatywy zakładające dofinansowanie usuwania azbestu. Proces ten nie przebiega jednak zbyt sprawnie. Nie tak dawno Najwyższa Izba Kontroli alarmowała, że przy zachowaniu dotychczasowego tempa, azbest będzie usuwany co najmniej przez 60 lat, i to licząc od zakończenia programu! Z informacji NIK wynika, że przez pierwszych 12 lat funkcjonowania programu Oczyszczania Kraju z Azbestu usunięto zaledwie 17% zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych. Na jakich zasadach można skorzystać z dofinansowania do usuwania azbestu z dachu?

Jak otrzymać dofinansowanie do usuwania azbestu

Największy budżet ma „Ogólnopolski program finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest” realizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). W latach 2024-2026 jego budżet wyniesie 350 mln zł. To właśnie do niego odsyła rządowa strona www.gov.pl, na której obywatele mogą znaleźć - przynajmniej teoretycznie - wszystkie wytyczne dotyczące spraw urzędowych. Z programu nie można jednak skorzystać bezpośrednio. Środki finansowe kierowane są do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a te rozdysponowują je pomiędzy gminy, w których działają programy usuwania azbestu. 

Jeśli więc chcesz dostać dofinansowanie od usuwania azbestu musisz się zgłosić do gminy. Warto wiedzieć, że gminy mają obowiązek odebrać i zutylizować azbest, a właściciel domu nie ponosi z tego tytułu kosztów. Trzeba zapłacić za zdjęcie azbestu z dachu i przygotowanie do wywozu. Jeśli więc chcesz uzyskać dotację do usuwania azbestu musisz zgłosić się po wsparcie i uzyskać informacje o warunkach jego przyznania do gminy. Konieczne będzie złożenie wniosku. Ostatni nabór dla samorządów zakończył się jednak w ubiegłbym roku i to, czy środki są jeszcze w dyspozycji danej gminy, trzeba sprawdzać w miejscu zamieszkania. Jak dowiedzieliśmy się w NFOŚiGW, kontynuacja programu dopłat do usuwania azbestu w kolejnych latach będzie uwarunkowana dostępnością środków w budżecie. 

Pokrycia dachu zawierającego azbest nie wolno usuwać samodzielnie. Prace należy zlecić wyspecjalizowanej firmie z uprawnieniami (fot. RUUKKI)

Drugi ogólnopolski program dofinansowania wymiany pokryć dachowych z azbestu prowadziła Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Zakończył się on jednak 12 stycznia tego roku. Warto jednak wspomnieć o zasadach wsparcia, bo program z pewnością będzie miał kontynuację. Od razu trzeba jednak zaznaczyć, że był on skierowany tylko do konkretnej grupy, do rolników, którzy mają nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów Ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Ponadto wsparcie obejmowało wymianę pokrycia dachu zawierającego azbest wyłącznie na budynkach służących do produkcji rolniczej (na powierzchni nie większej niż 500 m2). Wysokość dopłaty do usuwania azbestu dla rolnika to 40 zł/m2, ale nie więcej niż 20 000 zł. Co istotne, wyżej punktowane były wnioski o usunięcie azbestu i dopłatę złożone na terenach z wyższą stopą bezrobocia i przez osoby urodzone po 31 grudnia 1982 r. Wnioski o dopłaty do usunięcia azbestu z dachu dla rolników można było składać przez internet, za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ARiMR.

Dofinansowanie do usuwania azbestu można też otrzymać w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Pozwoli to uzyskać zwrot kosztów nawet do kilkunastu tys. złotych. Jednak o dotację można się starać tylko, jeżeli wraz z usunięciem azbestu z dachu zmniejszą się koszty ogrzewania domu.

Może cię zainteresować

Jak i czym przeprowadzić prace rozbiórkowe przy remontach i modernizacji domu? Czy aluminium można kleić? Jaka farba na zacieki po zalaniu? Profesjonalny system renowacyjny do usuwania wilgoci i pleśni z Twojego domu Jak nie stresować się w czasie budowy? Wymiana okien za grosze. Tak uzyskasz dofinansowanie Zabudowa z płyt gipsowo-kartonowych. Praktyczne porady Jakie płyty, profile i akcesoria będą potrzebne do zabudowy poddasza? Wnętrza w duchu glamour z farbami Tikkurila Jak urządzić sypialnię na poddaszu? Jak urządzić wnętrza w stylu loftowym?

Zobacz więcej Zwiń

Lokalne dotacje na usuwanie azbestu 2024  

Na poziomie lokalnym warto sprawdzić nie tylko wspomnianą ofertę wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, ale też samorządowe programy usuwania azbestu. W ramach programów dofinansowane są demontaż, zapakowanie, transport i utylizacja azbestu. Wnioski do gmin trzeba składać w termonie wyznaczonym przez dany samorząd. Najwięcej domów pokrytych azbestem znajduje się na terenie województw mazowieckiego, lubelskiego, podlaskiego i świętokrzyskiego. Najmniej w zachodniej Polsce.

• Dofinansowanie do usuwania azbestu Warszawa

Przykładowo w Warszawie można uzyskać dotację do usuwania azbestu w wysokości nawet 100% kosztów demontażu, pakowania i transportu wyrobów zawierających azbest na składowisko odpadów niebezpiecznych. Tegoroczny nabór wniosków na dotacje do usuwania azbestu w Warszawie ruszy 1 września 2024 r. Prac związanych z usuwaniem azbestu nie może rozpocząć przed zawarciem umowy o udzielenie dotacji. Szczegóły dofinansowania do usuwania azbestu znajdują się na stronie: eko.um.warszawa.pl/-/usuwanie-azbestu

• Dofinansowanie do usuwania azbestu Wrocław

Takie samo wsparcie do usuwania azbestu swoim mieszkańcom oferuje Wrocław, z tym że tegoroczny nabór wniosków na dotacje do usuwania azbestu skończył się 31 stycznia br. Jak poinformowało nas miasto, dofinansowanie będzie można uzyskać również w 2025 roku – miejski program usuwania azbestu prowadzony jest tam od 2012 r.

• Dofinansowanie do usuwania azbestu Katowice

Do przyszłego roku muszą też poczekać mieszkańcy Katowic, gdyż nabór wniosków o dofinansowanie usunięcia azbestu na ten rok zakończył się w maju.

• Dofinansowanie do usuwania azbestu Białystok

W Białymstoku wsparcie dofinansowania do usuwania azbestu udzielane jest przez cały rok, w miarę dostępności środków. Uzyskać można dofinansowanie do usuwania azbestu w wysokości do 70% kosztów demontażu, ale nie więcej niż 5 tys. zł. Wzory wszystkich wniosków zamieszczone są na stronie internetowej miasta.

• Dofinansowanie do usuwania azbestu Poznań

W Poznaniu można otrzymać 100 procent kosztów wykonania usługi związanej z usuwaniem azbestu. Dofinansowanie obejmuje takie prace, jak demontaż, zapakowania, transport i utylizację azbestu.

• Dofinansowanie do usuwania azbestu Rzeszów

W Rzeszowie również można otrzymać 100 procent dotacji do usuwania azbestu, lecz nie więcej niż 800 zł za tonę azbestu (składowany na posesji). Nabór wniosków trwał przez dwa tygodnie w marcu 2024 r.

• Dofinansowanie do usuwania azbestu Lublin

Z kolei urząd marszałkowski województwa lubelskiego oferuje pożyczki na wymianę pokrycia dachowego zawierającego azbest, ale warunkiem ich uzyskania jest montaż instalacji fotowoltaicznej. Funduszami unijnymi na ten cel dysponuje Departament Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie - więcej informacji na stronie funduszeue.lubelskie.pl/efrr/.

Włókna azbestowe zawarte w płytach mogą powodować choroby płuc. Na szczęście azbest ten nie stanowi zagrożenia dopóki nie jest uszkodzony, ale pamiętaj, że nie można go usuwać samodzielnie! (fot. FEDERACJA ZIELONYCH GAJA)

Jaka cena usuwania azbestu?

Po sprawdzeniu informacji na temat możliwego wsparcia inwestycji związanej z usuwaniem azbestu, można przystąpić do planowania demontażu pokrycia z azbestem. Oczywiście przedsięwzięcie to można zrealizować również bez żadnego dofinansowania. Cena usuwania azbestu - stawki robocizny - zaczyna się od ok. 25 zł/m2 dachu z azbestem. Demontaż azbestu musi być przeprowadzony przez specjalistyczną firmę, która ma zezwolenie na prowadzenie takiej działalności. Ich wykaz znajduje się na stronie bazaazbestowa.gov.pl. Zazwyczaj to firma usuwająca azbest zajmuje się wszystkimi formalnościami, czyli zgłoszeniem prac związanych z usuwaniem azbestu z dachu do odpowiednich organów (nadzór budowlany, okręgowy inspektorat pracy, lokalny inspektor sanitarny, ewentualnie urząd, który będzie udzielał dofinansowania) i przygotowaniem niezbędnej dokumentacji.

Czy azbest jest szkodliwy?

Obecnie ze względu na działanie rakotwórcze azbest został wycofany, a pokrycia dachowe muszą być zdemontowane i wymienione na inne. Kiedy azbest jest groźny dla zdrowia człowieka? Jak wspomniano wyżej, płyty azbestowe w całości nie stanowią zagrożenia, ale podczas demontażu trudno uniknąć ich uszkodzenia i groźnego dla zdrowia pylenia. Dlatego teren, na którym prowadzone będą prace, musi być wygrodzony taśmą i oznaczony tablicą z informacją, że w pobliżu trwa usuwanie azbestu. W tym miejscu mogą przebywać tylko pracownicy firmy usuwającej azbest, ubrani w jednorazowe kombinezony i maski na twarz, zabezpieczające przed pyleniem. Przed pyłem trzeba też zabezpieczyć folią wszystkie otwory okienne i drzwiowe w domu. 

Miejsce, na którym usuwany jest azbest, powinno być ogrodzone taśmą i oznakowane (fot. RAMID)

Demontaż azbestu

Azbestu nie wolno usuwać samodzielnie! Demontaż azbestu z dachu należy zlecić wyspecjalizowanej firmie z uprawnieniami. Jak przebiega usuwanie azbestu krok po kroku:

• Demontaż azbestu zaczyna się od zwilżenia pokrycia wodą, co ma ograniczyć uwalnianie pyłu azbestowego.
• Płyty z azbestem odrywa się od dachu zaczynając od kalenicy. Należy to robić możliwie delikatnie, aby minimalizować ryzyko łamania się elementów.
• Po przeniesieniu na ziemię płyty z azbestem jeszcze raz zwilża się wodą, układa na paletach i przygotowuje do transportu.
• Elementy zawierające azbest muszą być dokładnie opakowane folią polietylenową, folią typu stretch i taśmą klejącą.
• Ładunek taki, oznaczony specjalną naklejką informującą o azbeście, musi trafić na wyznaczone składowisko odpadów niebezpiecznych.
• Ostatnim etapem demontażu azbestu jest staranne spłukanie i zamiecenie odsłoniętego podkładu dachowego.
• Po wykonaniu prac należy odebrać od firmy pisemne oświadczenie o prawidłowości wykonania demontażu azbestu oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego.

Fot. otwierająca: KOLEX