Kiedy konieczna jest wymiana i naprawa rynien? Montaż rynien bez błędów

Rynny wymienia się niezależnie od pokrycia. Jeśli dachu nie trzeba remontować, a haki mocujące rynny się poluzowały lub oderwały, na skutek np. wichury, długotrwałego zalegania ciężkiego śniegu i lodu, a same rynny i rury spustowe uszkodziły spadające gałęzie - wystarczy wymienić zniszczone elementy wraz z systemem mocowania.

Wymiana rynien - samodzielnie czy z fachowcem?

Aby zapobiec konieczności wykonywania awaryjnych napraw rynien, raz w roku należy zrobić przegląd dachu i orynnowania (np. przy okazji przeglądu kominiarskiego) i zaplanować naprawę usterek lub zastosowanie nowych materiałów.

Wprawdzie demontaż starych rynien można wykonać samodzielnie, ale między innymi ze względu na pracę na wysokości nie powinno się tego robić. Poza tym wykonując to niefachowo można uszkodzić pokrycie dachu i elewację budynku. Zdecydowanie bezpieczniej jest zlecić wymianę rynien dekarzowi, który ma doświadczenie i potrzebny sprzęt. Osadzenie rynien i rur spustowych w domu jednorodzinnym nie jest skomplikowane, lecz aby woda sprawnie spływała z dachu, trzeba odpowiednio dobrać średnicę elementów, sposób i miejsca mocowania oraz materiał, z jakiego będą wykonane rynny. Fachowiec nie tylko zrobi to dobrze, ale też jeśli zleci się mu zakup materiałów, może zaoferować dobrą cenę, ponieważ większość dekarzy współpracuje z konkretnymi hurtowniami, w których uzyskują spore rabaty.

Uszkodzone rynny - co można naprawić samodzielnie?

Samemu poprawimy poluzowane denka i niedokręcone obejmy. Jeśli jakiegoś elementu brakuje, a orynnowanie jest w miarę nowe, prawdopodobnie da się go dokupić. Nowymi zastępuje się również zdeformowane lub przebarwione elementy z PVC.

Przy tym materiale wyjątkowo istotna jest staranność montażu. Rynny z plastiku, wskutek zmian temperatury, kurczą się i rozszerzają. Jeśli więc zostały źle odmierzone, mogą nawet pękać lub wypadać z haków.

Przecieki pojawiają się zwykle na łączeniach rynien. Gdy wyeksploatowana złączka nie trzyma jak należy, można całość pociągnąć uszczelniaczem dekarskim bądź silikonem. W przypadku złączek systemowych, zwykle wystarczy wymiana uszczelki lub dociągnięcie zamków.

Zarysowania i odpryski na rynnach metalowych zamalowuje się zaprawką do metalu w odpowiednim kolorze. Pracą poważniejszą, ale wciąż do wykonania we własnym zakresie, jest malowanie rynien pokrytych łuszczącą się farbą. W tym przypadku zaczynamy od usunięcia starej powłoki (szczotką drucianą, gruboziarnistym papierem ściernym), potem powierzchnię matowimy papierem drobnoziarnistym, odpylamy i malujemy.

Aby rynny się nie zapychały np. liśćmi konieczne jest regularne czyszczenie, fot. FISKARS

Do trudniejszych zadań trzeba wezwać fachowców, orynnowanie naprawia się bowiem tą samą metodą, którą je montowano - jeśli było klejone i nitowane, trzeba je kleić i nitować, lutowane znowu się lutuje.

Najczęstsze błędy podczas wymiany rynien

Skorzystanie z kompleksowej usługi wymiany rynien zagwarantuje trwałość nowego systemu i skuteczne odwodnienie dachu. Pozwoli to też uniknąć błędów. Do najczęściej popełnianych przy naprawie i montażu rynien należą:

• nieuwzględnienie ruchów termicznych rynien,
• zły rozstaw haków mocujących,
• niewłaściwe dobranie przekrojów,
• zbyt mała liczba rur spustowych,
• za mały spadek rynien,
• niezabezpieczenie orynnowania przed zsuwającym się śniegiem (brak płotków przeciwśnieżnych),
• brak ochrony orynnowania przed zanieczyszczeniami (brak siatek),
• niewykonanie obróbek dekarskich.

Każdy z tych błędów może doprowadzić do poważnych konsekwencji, np. nieszczelności w rynnach, skrócenia ich trwałości oraz przenikania wilgoci do murów budynku.

Jak wymienić uszkodzone rynny

Jeżeli uszkodzeniu uległy pojedyncze fragmenty rynien, np. na skutek uderzenia połamanym konarem drzewa, można je wymienić. Należy zastąpić je elementami z takiego samego materiału. Najlepiej zastosować system rynnowy producenta, którego wyroby zostały pierwotnie zamontowane. Użycie ich oznacza pewność, że po zakończeniu prac wszystkie elementy - nowe i stare - będą do siebie pasować. W przypadku naprawy lub miejscowej wymiany obróbek blacharskich, dopasowuje się je do danego fragmentu dachu.

Całkowita wymiana rynien i rur spustowych

Przy demontażu starego pokrycia, należy zdjąć skorodowane, popękane rynny i rury spustowe i wymienić na nowe. Usunąć należy też stare haki i inne elementy mocujące. W zależności od materiału, z jakiego wykonany jest system rynnowy, jego fragmenty można wykorzystać w ogrodzie lub przydomowym warsztacie. Na przykład z rynien można wykonać półki na drobne narzędzia, doniczki na rośliny.

Zamontowanie specjalnych siatek chroni rynny przed zanieczyszczeniami, fot. MARLEY

Jakie wybrać rynny?

Jeżeli średnica rynien nie zapewnia skutecznego odprowadzania wody z dachu, najlepszym rozwiązaniem jest zastąpienie ich nowymi rynnami, najlepiej o większej wydajności. Orynnowanie dobiera się do powierzchni i kąta nachylenia dachu. Im mniejsza średnica rynien oraz odpływów, tym niższa wydajność systemu. Średnica rynien i rur spustowych powinna wynosić minimum 90 mm.

Mniejsze przekroje mogą się zapychać rynny spadającymi liśćmi, gałązkami. W takich rynnach jest też większe prawdopodobieństwo zamarzania wody zimą.

Rynny powinny mieć odpowiednią sztywność, żeby śnieg zsuwający się z dachu ich nie uszkodził. Muszą być zamontowane z właściwym spadkiem 0,5-1%, aby woda w nich nie tworzyła zastoin. Należy również zadbać o poprawny zakład długich fragmentów rynien, uwzględniający kompensację i odkształcalność pod wpływem zmian temperatury. Woda z rynien poprowadzonych wzdłuż połaci spływa przez rury spustowe, umieszczone na rogu budynku. Czasem woda spływa po łańcuchach lub wylewa się ozdobnym rzygaczem.

Rury spustowe mocuje się na skraju połaci (obejmami do ścian budynku), fot. CELL FAST

Najpopularniejsze są rynny stalowe lub plastikowe. Najdroższe są rynny z blachy miedzianej i cynkowo-tytanowej albo rynny z PVC, pokrytego metalizowaną folią imitującą miedź. Ważne jest, żeby kupić kompletny system, z pasującymi do siebie wszystkimi elementami, rynnami, kolankami, hakami (wybór materiału jest sprawą drugorzędną).

Wymiana i prawidłowy montaż rynien

Rynny przytwierdza się do dachu za pomocą haków. O tym w jaki sposób je zamocować i jaki ich rodzaj kupić powinien zdecydować dekarz. Są haki do montażu od wierzchu połaci - do łat lub sztywnego poszycia, do przykręcania z boku krokwi, albo takie, które przykręca się do deski okapowej.

Końce rynien zakrywa się zaślepkami, a narożniki specjalnymi łącznikami. Dodaje się je w miejscach zespolenia rynien, na tylnej ich części. Przedni zaczep łącznika zagina się w dół i obraca w kierunku rynny, a łącznik zamyka małą klamerką. Spajając kolejne elementy złączkami, należy pamiętać o tym, by nie dosuwać rynien do oporu, a jedynie do miejsca zaznaczonego na złączce. Umożliwi to swobodną pracę elementów w wysokiej temperaturze i zapobiegnie ich odkształcaniu i pękaniu. Łączniki muszą być przytwierdzone do warstwy nośnej muru i dostosowane do jego rodzaju (bloczki bądź pustaki). Najczęstszym błędem jest mocowania przelotek do rur spustowych w warstwie termoizolacji, co nie zapewnia stabilnego zespolenia.

Jeżeli dach nie ma okapu, do leja mocuje się odpowiedni odcinek rury spustowej. Na dachach z okapem, trzeba utworzyć tzw. odsadzkę - do leja przyłącza się dwa kolana, które zbliżają rurę do ściany budynku. Kiedy krawędź okapu jest znacznie oddalona od ściany, między kolana dodaje się prosty odcinek rury.

Rury spustowe przytwierdza się do ściany budynku obejmami. Ich rodzaj zależy od materiału konstrukcyjnego ścian oraz od tego, na jaki dystans rury są od ściany odsunięte (np. w ścianach dwuwarstwowych z ociepleniem). Zmianę kierunku umożliwiają kolana o rozmaitym kącie załamania. Obejmy rur spustowych umieszcza się pod dolnym kolanem odsadzki i pod punktami łączeń rury (złączkami lub kielichami), w odstępach do 2 m. Pionowe ustawienie pierwszej obejmy zależy od odległości pomiędzy ścianą a rynną.

Ważne akcesoria do systemu rynnowego

Żeby orynnowanie spełniało swoje zadania, na dachu muszą się znaleźć dodatkowe elementy, takie jak płotki przeciwśnieżne, które zatrzymują śnieg zsuwający się z pokrycia dachowego. Ich brak może prowadzić np. do pękania orynnowania (szczególnie w przypadku elementów z PVC) lub nawet jego oberwania.

Niezbędne jest też wykonanie obróbek dekarskich na zakończeniach połaci, i w miejscach, gdzie materiały są ze sobą połączone oraz w pasie podrynnowym i nadrynnowym. Zalecane jest też wyposażenie rynien w siatki z drobnymi oczkami, które będą zatrzymywały zanieczyszczenia, takie jak szyszki, drobne gałęzie, liście. Oczywiście, co jakiś czas siatki trzeba czyścić.

Ważny jest poza tym montaż stopni komiarskich, umożliwiających komunikację po dachu, oraz drążków, na których można oprzeć drabinę, by kontrolować stan orynnowania i czyścić je. W przypadku braku drążków dostawiana do budynku drabina opierana jest na rynnach, które czasem się odkształcają (metalowe) i pękają (z PVC).