Czym kierować się przy doborze zaworu mieszającego? Oto 4 uniwersalne zasady!

Dlaczego zawory mieszające są ważne?

W systemach grzewczych, zwłaszcza tych łączących różne źródła ciepła oraz rozmaite typy odbiorników - jak grzejniki i ogrzewanie podłogowe - zawór mieszający pełni rolę regulatora temperatury, odpowiadającego za bezpieczeństwo i stabilność pracy instalacji. To właśnie on decyduje o temperaturze wody dostarczanej do odbiorników, jednocześnie chroniąc podzespoły przed przegrzaniem, a użytkowników przed dyskomfortem.

Nowoczesne zawory mieszające, takie jak modele ESBE VRG 130, wyróżniają się niezwykłą wszechstronnością. Pracują w szerokim zakresie temperatury - od -10°C w układach chłodzenia, aż po chwilowe 130°C w systemach grzewczych. Ich wysoka odporność na korozję i ścieranie sprawia, że są praktycznie bezobsługowe, co przekłada się na niższe koszty eksploatacji.

Jednak nawet najlepszy zawór nie spełni swojej funkcji, jeśli zostanie źle dobrany lub błędnie zamontowany. Poznaj cztery podstawowe zasady, których przestrzeganie gwarantuje prawidłowe działanie zaworu mieszającego w każdej instalacji.

Przykładowy, ideowy schematy instalacji, w których występują dwa rodzaje odbiorników prezentuje się następująco:

Rys. 1 System grzewczy z obiegiem grzejnikowym i ogrzewaniem podłogowym (schemat ideowy); 1-zawór mieszający, 2/3-sterownik (różne modele), 4-zawór mieszający z siłownikiem

Czym kierować się przy doborze zaworu mieszającego? Oto 4 uniwersalne zasady!

1. Dobór zaworu mieszającego - nie tylko średnica, ale przede wszystkim Kvs

Jednym z najczęstszych błędów popełnianych przez instalatorów jest przewymiarowanie zaworu mieszającego. W praktyce oznacza to, że zawór jest zbyt "duży" w stosunku do rzeczywistego przepływu w instalacji. Efekt? Już niewielki ruch elementu sterującego (zawieradła) powoduje znaczne zmiany przepływu, a co za tym idzie - gwałtowne wahania temperatury wody zmieszanej. Takie zjawisko skutkuje nie tylko pogorszeniem komfortu cieplnego, ale może też doprowadzić do uszkodzeń odbiorników, szczególnie w delikatniejszych systemach podłogowych.

Dlatego kluczowym parametrem doboru zaworu powinien być Kvs (m³/h) - współczynnik przepływu, który określa, ile medium może przepłynąć przez zawór przy różnicy ciśnień 1 bara. Dopiero w dalszej kolejności należy kierować się średnicą nominalną DN oraz typem przyłącza.

2. Oznaczenia na zaworze - nie montuj "na wyczucie"

Każdy zawór mieszający posiada czytelne oznaczenia graficzne, które informują o kierunku przepływu medium:

• Kwadrat oznacza wylot wody zmieszanej.
• Kółko - dopływ zimnej wody (z obiegu powrotnego).
• Trójkąt - dopływ wody gorącej (zasilanie z kotła).

Nieprzestrzeganie tych oznaczeń lub ich błędna interpretacja to prosta droga do nieprawidłowego działania układu. Choć możliwe są inne konfiguracje montażowe, zawsze trzeba ściśle przestrzegać instrukcji obsługi konkretnego modelu zaworu - na przykład VRG 130 od ESBE. Nieprawidłowe podłączenie może skutkować brakiem regulacji temperatury, nadmiernym zużyciem energii lub nawet awarią systemu.

Rys. 2 Dwa z kilku przykładów montażu zaworu ESBE serii VRG

3. Sterowanie zaworem - nie zapomnij o siłowniku lub sterowniku

Zawór mieszający to element, który potrzebuje aktywnego sterowania, aby spełniać swoje zadanie. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie zintegrowanego sterownika z siłownikiem, który automatycznie ustawia pozycję zawieradła w odpowiedzi na zmieniające się warunki - zarówno wewnętrzne (np. temperatura pomieszczeń), jak i zewnętrzne (pogoda).

Alternatywnie, szczególnie przy mniejszym budżecie, można zastosować siłownik trójpunktowy lub proporcjonalny, który również zapewni automatyczną regulację, choć w mniej zaawansowany sposób. Ważne, by dobór urządzenia sterującego (czas reakcji, napięcie zasilania, sposób komunikacji) był dostosowany do potrzeb inwestora i charakterystyki instalacji.

W systemach ogrzewania podłogowego rola zaworu mieszającego ze sterowaniem jest dodatkowo krytyczna - chroni on pętle grzewcze przed przegrzaniem, mieszając gorącą wodę z kotła z chłodniejszym powrotem.

4. Rodzaj zaworu mieszającego - dopasuj do układu i odbiorników

W zależności od układu instalacji warto rozważyć różne typy zaworów:

• 3-drogowe - klasyczne rozwiązanie do prostych instalacji.
• 4-drogowe - umożliwiają efektywniejszą regulację temperatury.
• 4-drogowe biwalentne - idealne do instalacji z dwoma różnymi odbiornikami, np. grzejnikami i podłogówką.

Zawory biwalentne pozwalają nadać priorytet jednemu z obiegów (np. grzejnikom w sezonie zimowym), co zwiększa efektywność energetyczną systemu. Schematy ideowe takich instalacji mogą odbiegać od standardowych, dlatego zawsze należy korzystać z dokumentacji technicznej.

Alternatywą - szczególnie dla ogrzewania podłogowego - są termostatyczne zawory mieszające, które nie wymagają zewnętrznego sterowania, lecz działają automatycznie w oparciu o temperaturę medium. Montując je, należy bezwzględnie stosować się do instrukcji producenta.

źródło i zdjęcia: ESBE Hydronic Systems