Zawór trójdrożny - działanie, montaż, cena

Czym jest zawór trójdrożny?

Zawór trójdrożny ma kształt litery T oraz wyróżnia się 3 króćcami - dwoma wlotowymi i jednym wylotowym.

Zawory trójdrożne dzielą się na:

• zawory z siłownikiem - wymagają zasilania elektrycznego i elementu sterującego pracą siłownika. Jego działanie może być sterowane sygnałem z czujnika temperatury, programatora itp.;
• zawory termostatyczne - nie wymagają zasilania, samoczynnie przymykają się lub otwierają, tak aby na króćcu wylotowym osiągnąć ustawioną temperaturę;
• regulowane ręcznie, w których użytkownik musi sam ustawić stopień zmieszania ciepłej i zimnej wody (lub innej cieczy).

Jak działa zawór trójdrożny?

Schemat działania jest podobny w każdym modelu zaworu trójdrożnego, ale różni się pod względem wykorzystania i funkcji. W zależności od rodzaju, zawór trójdrogowy pozwala na korzystanie z kilku źródeł ciepła w domu. Jego ważną funkcją jest także ochrona urządzenia grzewczego przed korozją.

Ze względu na funkcję zawory trójdrożne dzielimy na:

1. Zawory trójdrożne mieszalnikowe:

• ochraniają kotły przed niską temperaturą wody, która wraca z instalacji;
• umożliwiają zasilanie ogrzewania niskotemperaturowego, np. podłogowego przez kocioł przygotowujący wodę o wysokiej temperaturze (na węgiel, drewno, pellety);
• pozwalają na równoczesne zasilanie grzejników wodą o wysokiej temperaturze oraz podłogówki wodą o niższej temperaturze (po wymieszaniu z chłodną, powracającą już z instalacji do kotła);
• chronią użytkowników przed poparzeniem zbyt gorącą ciepłą wodą użytkową (c.w.u.);
• proporcje mieszania są określane przez użytkownika, ale zawory termostatyczne mają określony zakres regulacji (np. 35-60°C).

Zawór mieszający termostatyczny ma określony zakres regulacji, np. 35-60°C. (fot. ESBE)

2. Zawory trójdrożne przełącznikowe:

• dzięki nim jest możliwa zmiana kierunku przepływu czynnika w instalacji c.o.;
• można, np. kierować ciepłą wodę do grzejników lub do ogrzewania wody użytkowej (c.w.u.);
• możliwe jest również przełączanie pomiędzy źródłami ciepła w instalacji, np. kotłem i pompą ciepła albo pomiędzy kolektorami słonecznymi i kotłem (na potrzeby c.w.u.).

Dzięki zaworowi trójdrożnemu przełącznikowemu można zmieniać kierunek przepływu czynnika w instalacji c.o. (fot. Afriso)

Napęd to kolejna ważna część zaworu trójdrożnego. Termostatyczne go nie potrzebują. W pozostałych przypadkach stosowane są najczęściej siłowniki elektryczne zamykające lub otwierające zawór (częściowo lub całkowicie).

Z zaworów ustawianych ręcznie korzysta się rzadziej, bo wymagają nadzoru użytkownika. Ich użycie ma więc sens, jeśli zmiany ustawień dokonuje się rzadko oraz gdy temperatura wody po stronie króćców zasilających jest stabilna (nie trzeba na bieżąco korygować stopnia otwarcia).

Gdzie zamontować zawór trójdrożny?

Dostęp do zaworu musi być łatwy (serwis, wymiana, konserwacja), a kierunek przepływu wody - tzn. podłączenie do króćców wlotowych i wylotowego - zgodne z oznaczeniami na korpusie zaworu.

UWAGA! Nigdy nie montuj zaworu między urządzeniem grzewczym (kotłem) i naczyniem wzbiorczym. Ruch wody pomiędzy nimi musi być swobodny.

Zawór trójdrożny zamontowany w rozdzielaczu ogrzewania podłogowego z pompą. (fot. TECE)

Jaki jest koszt zaworu trójdrożnego?

Najtańsze są zawory regulowane ręcznie, takie kupimy już za niewiele ponad 100 zł (dla średnicy 1 cal). Modele z siłownikiem kosztują zwykle 500-600 zł, chociaż najtańsze kupimy za połowę tej kwoty. Zawory termostatyczne to zaś zwykle wydatek 200-300 zł.

Jednak ich dobór najlepiej powierzyć specjaliście, gdyż zawory różnią się wieloma cechami, np. oporami przepływu, które powodują, zakresem regulacji temperatury (zawory termostatyczne) itd.

Redakcja BD

fot. otwierająca: ESBE