Instalacja odgromowa - bezpiecznie w czasie burzy

Jeśli wokół naszego domu rosną wysokie drzewa lub stoją wyższe budynki, zakładanie instalacji odgromowej wydaje się inwestycją trochę na wyrost.

I tu jesteśmy w błędzie, bo o ile prawdopodobieństwo wygranej w totolotka da się obliczyć, to z prawdopodobieństwem trafienia pioruna już znacznie trudniej. I choć Prawo budowlane nie nakazuje wykonywania takiej instalacji w domach o wysokości poniżej 15 m, to nie warto kusić losu.

Naprawdę wydatek 1,5 tys-3 tys. zł to niewielki procent łącznych kosztów budowy domu, a gwarantuje poczucie bezpieczeństwa i spokojny sen, szczególnie gdy na dworze szaleje burza i błyska, jak w dyskotece ze stroboskopami. Pamiętajmy też, że możemy odczuwać skutki wyładowań powstałych nawet 1,5 km od naszego domu.

Instalacja odgromowa a piorun

Instalacja odgromowa ma proste zadanie - musi przejąć na siebie energię wyładowania atmosferycznego (pioruna) i bezpiecznie odprowadzić ją do ziemi. Wyładowania atmosferyczne wyzwalają energię o ogromnej sile (temperatura we wnętrzu pioruna sięga 1500°C).

Jeżeli energia ta nie zostanie odprowadzona do ziemi, poprzez metalowy przewód połączony z instalacją odgromową, możemy spodziewać się zniszczenia budynku, urządzeń podłączonych do prądu, a nawet pożaru domu. Nie warto więc ryzykować, tym bardziej, że nie możemy mieć pewności, że piorun nie trafi w nasz dom lub jego okolice. Na takie "niespodzianki" najbardziej jesteśmy narażeni w czasie wiosennych burz, i wówczas, gdy dom stoi na wzgórzu czy w "szczerym polu".

Dobrze zaprojektowana i poprawnie wykonana instalacja odgromowa zabezpiecza dom prawie w 100%. O jej wykonaniu należy pomyśleć już na początku budowy, ponieważ niektóre elementy, np. uziom fundamentowy, trzeba wykonać w trakcie budowy.

Decydując się na zabezpieczenia odgromowe trzeba pamiętać o kilku zasadach:

• Instalacja odgromowa powinna zabezpieczać nie tylko szczyt dachu, ale całą jego konstrukcję (musi być zamontowana wzdłuż kalenicy i na bocznych krawędziach połaci dachowej
• Należy z nią połączyć wszystkie elementy znajdujące się na dachu i wystające ponad jego powierzchnię, tj. maszty antenowe, wierzchy i nasady kominowe, wywietrzniki
• Przewody odprowadzające (dwa to absolutne minimum) - w przypadku uderzenia piorunem zapewniające przepływ prądu z dachu do ziemi - należy montować po przekątnej w narożnikach budynku.

Z czego składa się system odgromowy?

System odgromowy składa się ze zwodów, przewodów odprowadzających, przewodów uziemiających oraz uziomu.

Zwody - to linki ze stali ocynkowanej, miedzi lub stali nierdzewnej, ułożone na dachu. Ich zadaniem jest bezpośrednie przyjmowanie prądów piorunowych.

Przewody odprowadzające - łączą zwody z przewodami uziemiającym. Układa się je na zewnętrznych ścianach budynku - z daleka od okien, drzwi, bez załamań i z zachowaniem między nimi odległości 20 cm (muszą być min. dwa).

Przewody uziemiające - łączą przewody odprowadzające z uziomami.

Układa się je w linii prostej, najkrótszą drogą do uziomu - zwykle wzdłuż naroży domu lub rynien i rur spustowych. Poprzez zacisk pobierczy umieszczony w puszcze ochronnej (na elewacji budynku) przewód ochronny łączy się z przewodem uziemiającym, prowadzącym do uziomu.

Uziomy - natomiast to metalowe elementy, które umieszcza się w gruncie. Najczęściej wykonuje się je na dwa sposoby: jako uziomy fundamentowe lub otokowe.

Te pierwsze stanowi stopa lub ława fundamentowa ze zbrojeniem przystosowanym do połączenia z przewodem odprowadzającym. Uziom otokowy to metalowa taśma, tzw. bednarka, ułożona poziomo wokół domu i zakopana w ziemi na głębokości min. 0,5 m, nie bliżej niż 1 m od ścian zewnętrznych budynku.

Wykonanie oziomu otokowego po zakończeniu prac budowlanych może być trudne, szczególnie gdy wokół domu wykończymy ścieżki i tereny zielone. Zwody montuje się na najwyższych punktach dachu - kalenicy, kominie.

Schemat tradycyjnej instalacji odgromowej

Ponieważ przejmują uderzenie pioruna, dlatego trzeba do nich podłączyć wszystkie wystające elementy dachu, a szczególnie maszty antenowe. Na płaskim dachu trzeba zastosować elementy dystansowe utrzymujące linkę w wymaganej odległości od pokrycia.

Na skomplikowanych połaciach zastosowanie naciągu jest utrudnione i często trzeba pozostać przy tradycyjnym mocowaniu przewodów - za pomocą, dobranych do pokrycia, uchwytów dystansowych. Minusem tego rozwiązania jest dziurawienie dachu w miejscu montażu uchwytu oraz konieczność uszczelnienia go. W przypadku pokrycia z blachy lub papy można zastosować klejenie uchwytów, np. na lepik lub silikon.

Montaż instalacji odgromowej najlepiej zlecić wykonawcy pokrycia - nieznacznie zwiększy to koszt inwestycji, a będziemy mieli pewność, że została ona przeprowadzona zgodnie ze specyfiką dachu.

Jak dbać o instalację odgromową?

Tak jak każdą inną instalację, tak i instalację odgromową powinien zaprojektować, dobrać i wykonać fachowiec. Kontrolę instalacji należy przeprowadzać przynajmniej dwa razy w roku - koniecznie na wiosnę i na jesieni, kiedy w naszym klimacie jest najwięcej burz. Przegląd powinien polegać na sprawdzeniu miejsc połączeń zwodów, przewodów odprowadzających i uziemiających.

Najczęściej spotykane, ale na szczęście łatwe do usunięcia uszkodzenia, to rozłączenie przewodów czy też korozja zamocowań uchwytów dystansowych i śrub. Raz w roku elektryk powinien zmierzyć poziom rezystancji uziomów, a wynik zapisać w protokole pomiarów i przechowywać razem z metryką instalacji. Podwyższona wartość rezystancji wskazuje na niesprawną instalację.

Instalacja odgromowa - by czuć się bezpiecznie

Do pełni poczucia bezpieczeństwa, oprócz instalacji odgromowej i przeciwprzepięciowej, konieczne jest ubezpieczenie domu. Warto bardzo uważnie przeczytać warunki umowy, a ze szczególną uwagą działy "zakres ubezpieczenia" i "wyłączenia", by upewnić się, czy umowa obejmuje również uszkodzenia lub pożar wywołany przez pioruny.

Redaktor: Joanna Dąbrowska
fot. otwierająca: Photo by Scott Osborn on Unsplash