Życie w domu ma różne oblicza. Czasami wypełnia go gwar gości zaproszonych na przyjęcie, albo krzyki rozbrykanych dzieci. Ale niekiedy musi być naszym azylem, miejscem, w którym szukamy ciszy i spokoju. Dlatego tak ważna jest jego izolacyjność akustyczna. W hałasie nie da się przecież odpocząć, skupić, pracować umysłowo.
Janusz Werner
Data publikacji: 2021-08-06
Data aktualizacji: 2024-06-12
O ochronie przed hałasem inwestorzy nie myślą zwykle ani na etapie przygotowywania budowy, ani w jej trakcie. Nie poświęcono jej też za wiele uwagi w przepisach dotyczących budynków jednorodzinnych. A przecież komfort akustyczny ma kluczowe znaczenie dla jakości naszego życia.
Dlatego tak ważna jest izolacyjność akustyczna przegród, czyli zdolność do zatrzymania (odbicia, pochłonięcia) fali dźwiękowej, docierającej do budynku z zewnątrz, lub rozchodzącej się między pomieszczeniami.
Opisuje ją wyrażany w decybelach (dB) wskaźnik Rw, który pokazuje, o ile zostanie wyciszony dźwięk po drugiej stronie przegrody. Im jego wartość większa, tym lepiej. Jednak dla naszego odbierania dźwięków znaczenie ma również głośność "tła", wysokość dźwięków itp. Dlatego wskaźnik Rw koryguje się w zależności od tego, jakiego rodzaju hałas dominuje w otoczeniu. Mamy zatem wskaźnik RA1 dla przegród między pomieszczeniami oraz dla ścian i okien budynków położonych w cichej okolicy. I wskaźnik RA2 stosowany, gdy budynek planowany jest w głośnym miejscu - przy trasie szybkiego ruchu, linii kolejowej itp.
Jak ocenić, czy podawana w decybelach wartość izolacyjności akustycznej jest duża, czy mała? Różnica mniej niż 3 dB jest prawie niezauważalna. Zmianę o 10 - kilkanaście dB zauważymy na pewno, można stwierdzić, że będzie w przybliżeniu o połowę ciszej. Kilkadziesiąt dB pozwoli na wyciszenie głośnych dźwięków zza ściany do ledwie słyszalnych.
Zgodnie z przepisami, ściany oddzielające pomieszczenia sanitarne od mieszkalnych mają mieć wskaźnik RA1 nie mniejszy niż 35 dB, te między izbami mieszkalnymi 30 dB. W przypadku przegród między lokalami w bliźniakach i domach szeregowych jest to 50 dB.
Infografika: Kiedy hałas szkodzi?
Hałas z zewnątrz
Ściany zewnętrzne
Ich zdolność do tłumienia dźwięków nie jest kluczowa, jeśli budujemy się pod lasem, na odludziu. Ale przy ruchliwej drodze, małym zakładzie albo ryneczku już tak. W takiej sytuacji to właśnie izolacyjność akustyczna budulca powinna być jednym z głównych kryteriów jego wyboru.
Dźwięki tłumią dobrze dwa rodzaje materiałów:
o dużej gęstości i masie, np. beton, silikaty, pełna cegła;
miękkie i włókniste, np. wełna mineralna.
Dlatego to właśnie z ciężkich silikatów stawia się ściany oddzielające połówki bliźniaka, czy mieszkania w nowych blokach. Ciężki budulec po prostu trudniej wprawić w wibracje. Dlatego to dobry materiał na mury w głośnej okolicy.
Dobry materiał na murowane, solidnie tłumiące hałas ściany, to silikaty. (fot. H+H)
Trzeba zauważyć, że izolacyjność określa się dla przegrody jako całości, czyli w przypadku ściany dwuwarstwowej należy uwzględnić wartość parametru Rw dla warstwy nośnej i ocieplenia. Niestety, najpopularniejszy u nas sposób wykończenia takiej przegrody tynkiem cienkowarstwowym powoduje nieznaczne pogorszenie jej izolacyjności akustycznej (o 2-3 dB) - powstaje niekorzystny układ rezonansowy. I nie ma tu znaczenia, czy ociepleniem jest styropian, czy wełna mineralna.
Ściana z ociepleniem i tynkiem cienkowarstwowym ma gorsze parametry akustyczne niż sam mur bez ocieplenia. Dotyczy to również izolacji z wełny mineralnej, która w innych sytuacjach ma lepsze właściwości dźwiękochłonne niż styropian. Jeśli jednak ścianę dwuwarstwową ocieplimy metodą lekką suchą, czyli izolację termiczną osłonimy np. drewnianą oblicówką, izolacyjność akustyczna konstrukcji wzrośnie.
Ściana dwuwarstwowa ma lepsze właściwości dźwiękochronne, gdy jest ocieplona metodą lekką suchą, w której izolację osłania np. drewniana oblicówka. (fot. Archiwum BD)
Ściana zewnętrzna o najlepszych parametrach akustycznych - trójwarstwowa z ciężką warstwą elewacyjną. (fot. Wienerberger)
Dla parametrów akustycznych bardzo ważna jest również ciągłość przegród. Szpary, szczeliny itp. stają się mostkami akustycznymi. Z tego powodu przed hałasem lepiej chronią ściany murowane z wypełnieniem spoiny pionowej, niż te na pióro i wpust.
Stolarka
Typowe okna chronią przed hałasem gorzej, niż ściana. Parametr RA2 wynosi w ich przypadku przeważnie koło 30 dB (wskaźnik Rw jest zwykle dla tego samego produktu o 4-5 dB wyższy). Okna o lepszej izolacyjności mają RA2 na poziomie 40 dB. Tu liczy się szklenie - rodzaj i grubość/masa szyb. Co niestety wpływa na cenę stolarki.
Jednak wbrew temu, czego intuicyjnie można by się spodziewać, trójszybowe oszklenie nie musi izolować akustycznie lepiej, niż dwuszybowe. Jeśli zależy nam na ciszy, trzeba wybierać specjalne rodzaje szyb zespolonych z grubszymi i cięższymi taflami szkła.
Izolacyjność akustyczną okien psują nawiewniki oraz szczeliny powstałe przy montażu. Najlepiej nie planować ich na elewacji od głośnej strony, a jeśli nie ma innej możliwości - niech będą to modele specjalne, akustyczne. Lepsza dźwiękochronność charakteryzuje okna nieotwieralne.
Dom wyciszają także zewnętrzne rolety. Ich pancerz obniża dochodzący z zewnątrz hałas średnio o 10 dB.
Opuszczone zewnętrzne rolety obniżają hałas o 10 dB. (fot. Krispol)
Dach
Kluczowe znaczenie w kontekście izolacyjności akustycznej dachu ma materiał pokryciowy. Podobnie jak w przypadku ścian - im jest cięższy, tym lepiej. Najlepiej sprawdzają się zatem dachówki (betonowe mają nieznaczną przewagę nad ceramicznymi). Pokrycie blaszane nie jest w stanie wytłumić dźwięku uderzających o nie kropli deszczu.
Dźwięk kropli uderzających o dach najlepiej tłumi dachówka betonowa. (fot. Creaton Polska)
Dlatego w domach z użytkowym poddaszem za wyciszenie tej przestrzeni odpowiada izolacja termiczna z mat lub płyt z wełny mineralnej, która pochłania fale dźwiękowe. Dobrze, żeby była dość gruba (przynajmniej 25 cm), ale właśnie taka warstwa jest potrzebna, żeby dom był prawidłowo izolowany cieplnie. Jedynym pokryciem z blachy, które dobrze tłumi dźwięk deszczu, jest blachodachówka z posypką mineralną.
Dodatkową warstwą izolacji akustycznej może być pełne deskowanie.
Hałas w środku
Ściany wewnętrzne
Jak już wspomnieliśmy, ściany pomieszczeń sanitarnych (łazienki) muszą izolować akustycznie lepiej, niż te między pokojami. Co jest słuszne - dźwięk wody spuszczanej w sedesie jest dość donośny.
Trafiają do nich urządzenia, których dźwięk może nam przeszkadzać, szczególnie w nocy - hydrofor, centrala wentylacyjna, kocioł gazowy.
Głośnie urządzenia, np. centralę wentylacyjną, umieszczajmy z dala od sypialni, w garażu, albo pomieszczeniu gospodarczym. (fot. Rekuperatory.pl)
Żeby ściany działowe skutecznie eliminowały dźwięki powietrzne, wznosi się je z ciężkich materiałów (silikatów, cegieł pełnych). Masywna przegroda zatrzymuje/odbija fale dźwiękowe. Na rynku znajdziemy także specjalne pustaki i bloczki AKU, o podwyższonej izolacyjności akustycznej, z rozmaitych materiałów - silikatów, ceramiki, keramzytobetonu. Izolacyjność akustyczną odczuwalnie poprawia też pokrycie ścian grubym tradycyjnym tynkiem cementowo-wapiennym.
Jeśli nie ma możliwości postawienia masywnej ścianki (np. ze względu na dopuszczalne obciążenie stropu), stawia się lekkie w technologii szkieletowej, wypełnione materiałem o dużej elastyczności i włóknistej albo porowatej strukturze. Taka przegroda pochłania fale dźwiękowe. Tworzy ją stelaż wypełniony najczęściej wełną mineralną o grubości przynajmniej 5-10 cm, obity jedną lub dwiema warstwami płyt gipsowo-kartonowych o grubości 12,5 albo 25 mm. Dostępne są też płyty akustyczne, o podwyższonej izolacyjności. Bardzo ważna jest dbałość o detale wykonawcze - między profilami stelażu a przegrodami (ścianą, sufitem) należy umieścić taśmę z pianki lub filcu, tłumiącą drgania i dźwięki.
Lekka ścianka wypełniona wełną dobrze pochłania fale dźwiękowe. (fot. Rockwool)
Cienka (1-5 mm), elastyczna bariera akustyczna na bazie winylu i kauczuku, do oklejania istniejących ścianek działowych. Taka płyta może stanowić wykończenie przegrody, można ją też pomalować. (fot. Armacell)
Alternatywą wełny mineralnej są elastyczne bariery z winylu i kauczuku. Używając tego materiału i pokrywając go warstwą płyt g-k, skuteczną izolację można uzyskać już przy konstrukcji grubości 3-4 cm. Kauczukowe bariery akustyczne występują w wersji przeznaczonej do wnętrza ścianek działowych i jako maty, którymi można okleić przegrody z wierzchu. Takie płyty można również malować.
Dla komfortu akustycznego w środku równie duże znaczenie jak dobór odpowiednich materiałów izolujących ma prawidłowe rozplanowanie pomieszczeń i ich wyposażenia. Głośne urządzenia przeważnie lokujemy w kotłowni czy garażu, więc sypiania powinna być od nich jak najdalej. Uciążliwe sprzęty należy instalować na ścianach zewnętrznych, nie wewnętrznych. Pionów kanalizacyjnych lepiej nie umieszczać np. za ścianą salonu.
Stropy i podłogi
Akustycznie najlepiej izolują ciężkie stropy żelbetowe monolityczne oraz prefabrykowane. Stropy gęstożebrowe, np. popularna teriva, wypadają pod tym względem gorzej, najsłabiej zaś chronią przed hałasem stropy drewniane.
Żaden rodzaj stropu nie zapewnia jednak wystarczająco dobrej ochrony przed dźwiękami uderzeniowymi, a te, dochodzące z wyższej kondygnacji, są wyjątkowo irytujące. Dlatego trzeba je dodatkowo wyciszać.
Najpopularniejszym rozwiązaniem tego problemu jest podłoga pływająca. Bezpośrednio na stropie układa się cienką warstwę (3-5 cm) twardej wełny mineralnej bądź styropianu odmiany akustycznej. Na to idzie folia i 4-5 cm jastrychu cementowego, który trzeba oddzielić od ścian, słupów itp. za pomocą styropianu lub piankowej taśmy. To ważne - podłoga musi być oddzielona od wszystkich elementów konstrukcyjnych, właśnie pływająca! Wadą tego rozwiązania jest duży ciężar podłogi z jastrychem. Dlatego czasami stosuje się lżejszą, lecz nie tak skuteczną, posadzkę pływającą. W tym wariancie panele, parkiet, czy mozaikę układa się na stropie, ale nie bezpośrednio na nim, tylko na specjalnej piance lub miękkich płytach pilśniowych.
Podłoga pływająca pozwala na obniżenie współczynnika Rw o 30 dB, pływająca posadzka - najwyżej o 20.
Pływająca posadzka - panele układane na piance. (fot. HARO)
Na rynku znajdziemy wiele produktów w wersjach o podwyższonej izolacyjności akustycznej, np. akustyczne płyty podłogowe ze styropianu. (fot. Styropmin)
Od dołu strop można wyciszyć montując sufit podwieszany. Przestrzeń między rusztem obłożonym płytami g-k a stropem wypełnia się wełną mineralną. Dźwięki powietrzne wytłumimy w ten sposób bardzo dobrze, uderzeniowe gorzej.
Izolacja podłogi na stropie - widoczne taśmy dylatacyjne przy ścianach. (fot. Paroc)
Instalacje
Dźwięki przenoszą się nie tylko przez przegrody, ale również przez rurociągi - rury od kanalizacji, wody, wentylacji. Te mogą przenosić hałas nawet na spore odległości.
Szczególnie głośna jest kanalizacja - spuszczanie wody w sedesie, spływ ścieków rurami o większych przekrojach, wyrzucanie wody przez pralkę itp.
Dlatego szachty instalacyjne zaleca się prowadzić z dala od pomieszczeń, w których ma być cicho.
Problemem są też nieuszczelnione przepusty przez ściany i stropy, które stają się mostkami akustycznymi. W tych miejscach hałas bez trudu przechodzi się z jednego pomieszczenia do drugiego. Dlatego rury trzeba izolować, nakładając na nie otulinę lub wykładając odpowiednim materiałem kanały instalacyjne. Izolacja akustyczna pełni tu przy okazji rolę izolacji termicznej, co ma znaczenie w przypadku rur z ciepłą wodą użytkową oraz grzewczych.
Rury kanalizacyjne obłożone izolacją akustyczną. Tego typu elastyczne bariery pozwalają na obniżenie hałasu o 30 dB, przy izolacji grubości 3 mm. (fot. Armacell)
Dwa rodzaje dźwięków
Dźwięk to drgania, które rozchodzą się w jakimś ośrodku - w powietrzu, wodzie, metalu…
W zależności od tego, w czym się rozprzestrzeniają, hałasy w domu dzielimy na:
dźwięki powietrzne, które przenoszą się w powietrzu. To np. krzyki, rozmowy, szczekanie psa, muzyka puszczana z radia itd. Docierają do nas spoza domu i przenoszą się między pomieszczeniami;
dźwięki materiałowe, które powstają w wyniku zetknięcia się przedmiotów, uderzenia czymś w coś. To np. odgłos kroków, szuranie, pukanie w ścianę. Tego rodzaju hałasy często przeszkadzają mieszkańcom bloków - docierają z lokali znajdujących się piętro wyżej.
Redaktor: Janusz Werner fot. otwierająca: DEPOSITPHOTOS
FAQ Pytania i odpowiedzi
Dlaczego izolacyjność akustyczna domu jest ważna?
Izolacyjność akustyczna domu jest kluczowa, ponieważ pozwala na odpoczynek, skupienie i pracę umysłową, chroniąc przed hałasem, który może przeszkadzać w codziennym życiu.
Na czym polega wskaźnik Rw i jak się go koryguje?
Wskaźnik Rw wyraża zdolność przegrody do wyciszenia dźwięku i jest podawany w decybelach (dB). Koryguje się go w zależności od rodzaju hałasu dominującego w otoczeniu, tworząc wskaźniki RA1 i RA2 dla różnych warunków akustycznych.
Jakie materiały najlepiej tłumią dźwięki w konstrukcji ścian zewnętrznych?
Najlepiej tłumią dźwięki materiały o dużej gęstości i masie, takie jak beton, silikaty i pełna cegła, oraz materiały miękkie i włókniste, jak wełna mineralna.
Jakie okna wybrać, aby ograniczyć hałas dochodzący do wnętrza domu?
Najlepiej wybierać okna o wskaźniku RA2 na poziomie 40 dB. Izolacyjność akustyczną poprawiają grubsze i cięższe tafle szkła, a także rolety zewnętrzne, które mogą obniżyć hałas o 10 dB.
Jakie znaczenie ma materiał pokryciowy dachu dla izolacji akustycznej?
Materiał pokryciowy dachu ma kluczowe znaczenie, gdzie najlepsze parametry tłumienia dźwięku mają dachówki betonowe, a dla wyciszenia przestrzeni pod dachem, izolacja termiczna z wełny mineralnej jest bardzo skuteczna.
Dziennikarz z przeszło 25-letnim doświadczeniem w mediach drukowanych i elektronicznych. W Budujemy Dom od blisko dekady. Na budowach bywa tak często, jak w redakcji. Autor tekstów poradnikowych i publicystycznych, także porad prawnych. Nadąża za zmianami w największych programach pomocowych dla inwestorów indywidualnych: w Czystym Powietrzu, Moim Prądzie, Mojej Wodzie...
Najlepszą izolacją jest pianka PUR, nie ma skuteczniejszego izolatora pianka PUR jest elastyczna, a jednocześnie rozprężając swoją objętość szczelnie tłumi akustykę docierając do zakamarków, w które standardowe materiały izolacji nie docierają. Tylko trzeba uważać na dystrybutora, ...
2
