Do produkcji cegieł używa się różnych surowców mineralnych, które w procesie suszenia, wypalania lub kontaktu z parą wodną uzyskują odporność na czynniki atmosferyczne i uszkodzenia mechaniczne. Jakie są rodzaje i wymiary cegieł? Jakie mają właściwości?
Cegły ceramiczne są produkowane z wypalanej gliny. Za najtrwalsze uważa się cegły palone pełne. Są przeznaczone do budowy ścian działowych i konstrukcyjnych, piwnic i przewodów kominowych, a także do tworzenia fundamentów. Charakteryzują się wysoką odpornością na ściskanie oraz uszkodzenia mechaniczne.
Cegła szamotowa produkowana jest z ogniotrwałej gliny, przez co jest odporna na gwałtowne zmiany temperatury. Można ją stosować w budownictwie przemysłowym i indywidualnym, a najczęściej jest wykorzystywana do budowy kominów. Warto jednak dodać, że ten gatunek cegły wymaga specjalnej zaprawy, zwanej szamotową, która jest mieszaniną szamotu i gliny.
Cegła klinkierowa jest najbardziej odporna na uszkodzenia mechaniczne, płowienie oraz pleśń i grzyby. W związku z tym doskonale nadaje się do tworzenia elewacji, których nie trzeba tynkować.
Cegła dziurawka składa się z wozówki, główki i podstawy, które mają odmienny bieg przelotowych otworów. Sprawdzi się podczas budowy warstw osłonowych i ścian działowych oraz stropów Kleina. Warto podkreślić, że nie zaleca się jej do budowy kominów czy ścian konstrukcyjnych.
Z kolei cegła kratówka ma otwory przypominające romby ułożone w kratkę. Jej głównym przeznaczeniem jest budowa ścian działowych i warstw osłonowych.
Cegły silikatowe wytwarza się z piasku, wody i wapna. Ich najważniejszymi cechami są: odporność na mróz, kumulowanie ciepła, odporność na wilgoć i korozję biologiczną. W związku z tym w pomieszczeniach jest możliwe utrzymanie optymalnego poziomu wilgotności.
Cegłę silikatową w wersji pełnej wykorzystuje się do konstrukcji wewnętrznych, a w drążonej - do budowy ścian zewnętrznych.
Cegła dziurawka i kratówka. (fot. Grupa Lode, Leier)
Jakie są standardowe rozmiary cegieł?
Producenci cegieł oferują swoje produkty w różnych rozmiarach, ale istnieje kilka standardowych:
cegła w formacie RF: 250x120x65 mm (długość x szerokość x wysokość mm),
cegła w formacie DF: 210x100x65 mm,
cegła w formacie WF: 210x100x50 mm,
cegła w formacie NF: 240x115x71 mm.
Szczegółowy podział cegieł ze względu na wymiary:
1. Cegła pełna: 250x120x65 mm (długość x szerokość x wysokość mm).
Cegła pełna ceramiczna to klasyczna, tradycyjna cegła wypalana z gliny. Nie posiada drążenia (otworów) – jest w środku pełnym bloczkiem – dzięki czemu odznacza się dużą gęstością i masą (pojedyncza cegła waży ok. 3–4 kg). Uważana jest za najbardziej trwały typ cegły . Cegły pełne są bardzo wytrzymałe na ściskanie oraz odporne na uszkodzenia mechaniczne . Dzięki temu można z nich wznosić mury konstrukcyjne i nośne budynków, które przenoszą duże obciążenia. Tradycyjnie cegła pełna była stosowana do budowy ścian zewnętrznych budynków (które następnie często otynkowano), a także ścian wewnętrznych nośnych i działowych. Nadaje się również do murowania piwnic i nawet fundamentów oraz kominów – choć we współczesnym budownictwie fundamenty częściej wykonuje się z betonu lub bloczków betonowych, to cegła pełna dzięki swej odporności na ściskanie może pełnić taką rolę, pod warunkiem zabezpieczenia przed wilgocią.
Cegły ceramiczne pełne mają dużą gęstość, co przekłada się na dobrą izolacyjność akustyczną (ciężkie mury dobrze tłumią dźwięki) oraz znaczną akumulację ciepła (nagrzewają się i długo oddają ciepło, stabilizując temperaturę wewnątrz pomieszczeń). Ich wadą jest natomiast stosunkowo słaba izolacyjność cieplna – masywna pełna ściana z cegły przepuszcza sporo ciepła, dlatego obecnie mury z cegieł pełnych wymagają dodatkowego ocieplenia (np. styropianem od zewnątrz).
Cegła pełna ma też dość wysoką nasiąkliwość, co oznacza, że chłonie wodę; typowa nasiąkliwość zwykłych cegieł ceramicznych wynosi około 15–20% , choć w przypadku cegieł pełnych może wahać się od 5% nawet do 22% . Przekłada się to na mrozoodporność – im wyższa nasiąkliwość, tym większe ryzyko uszkodzeń od mrozu, gdy mokra cegła zamarza. Dlatego ściany z cegły pełnej narażone na deszcz i mróz zazwyczaj się tynkuje lub zabezpiecza inaczej przed nadmiernym nasiąkaniem wodą. Mimo tych ograniczeń, cegła ceramiczna pełna pozostaje niepalna (jest materiałem całkowicie odpornym na ogień) oraz bardzo trwała. Występuje w różnych klasach wytrzymałości na ściskanie – od 5 MPa do 20 MPa, przy czym najczęściej spotykane są klasy 10 i 15 MPa. W praktyce oznacza to, że murarz czy projektant może dobrać cegłę pełną odpowiedniej klasy w zależności od wymagań wytrzymałościowych konstrukcji.
2. Cegła klinkierowa:
RF 250x120x65 mm,
NF 240x115x71 mm - najczęściej stosowana,
WDF 215x98x65 mm,
WF 207x98x50 mm.
Cegła klinkierowa to wyjątkowo szlachetna odmiana cegły ceramicznej, produkowana z gliny o specjalnym składzie i wypalana w znacznie wyższej temperaturze niż zwykłe cegły. Proces ten powoduje częściowe zeszkliwienie materiału, dzięki czemu klinkier nabiera niezwykłej twardości i niskiej porowatości. Cegły klinkierowe są jednymi z najbardziej wytrzymałych i odpornych materiałów murowych – wykazują najwyższą odporność na uszkodzenia mechaniczne, nie blakną na słońcu i nie porastają pleśnią ani grzybami. Można je śmiało stosować w surowych warunkach zewnętrznych, ponieważ są odporne na czynniki atmosferyczne (deszcz, mróz, wahania temperatur) i nawet po latach zachowują swój kolor oraz właściwości. Cegła klinkierowa charakteryzuje się bardzo niską nasiąkliwością, rzędu zaledwie <6%, co czyni ją praktycznie nieprzepuszczalną dla wody – dzięki temu jest mrozoodporna i nie wymaga dodatkowej ochrony w postaci tynku. Również wytrzymałość klinkieru jest imponująca: typowe cegły klinkierowe osiągają klasy 25–35 MPa wytrzymałości na ściskanie, a więc przewyższają pod tym względem większość zwykłych cegieł budowlanych.
Zastosowanie: Ze względu na wysoką cenę i świetny wygląd, klinkier najczęściej stosowany jest jako materiał elewacyjny i dekoracyjny.
Cegły klinkierowe służą do murowania ścian elewacyjnych (np. w technologii ściany trójwarstwowej, gdzie zewnętrzna warstwa jest z klinkieru), budowy ogrodzeń, cokołów budynków, ozdobnych kolumn czy detali architektonicznych. Nie wymagają tynkowania – odkryta ściana z klinkieru jest estetyczna i odporna na warunki pogodowe sama w sobie. Wiele domów jednorodzinnych ma dziś fasady wykonane z cegły klinkierowej, co zapewnia im elegancki wygląd i trwałość na dziesięciolecia. Klinkier używany jest także we wnętrzach – do wykonywania dekoracyjnych ścianek, kominków, a nawet jako okładzina (specjalne cienkie płytki klinkierowe). Oprócz cegieł ściennych istnieją klinkierowe cegły drogowe (bruk klinkierowy) służące do wykładania nawierzchni – ten sam materiał dowodzi więc swojej wytrzymałości nawet w zastosowaniach drogowych.
Wymiary cegieł klinkierowych zwykle odpowiadają standardowym formatom (najczęściej 250×120×65 mm jak cegła pełna, czyli format RF), choć spotyka się też klinkier w formacie NF 240×115×71 mm lub mniejszych, np. WDF (~215×100×65 mm) czy WF (~210×100×50 mm) – są to popularne szczególnie w krajach zachodnich rozmiary dekoracyjne. Dzięki temu inwestor ma wybór zarówno co do koloru i faktury klinkieru (produkuje się cegły klinkierowe w różnych barwach – od tradycyjnej czerwieni, przez żółcie, brązy, antracyt, aż po cegły czarne – oraz o różnych fakturach: gładkie, ryflowane, postarzone, glazurowane itp.), jak i co do formatu pasującego do estetyki budynku.
3. Cegła kratówka:
K1 250x120x65 mm,
K2 250x120x140 mm,
K3 250x120x188 mm,
K4 250x120x220 mm.
Cegła kratówka to kolejna odmiana cegły ceramicznej drążonej, z tą różnicą, że otwory mają kształt zbliżony do rombów ułożonych w kratkę (stąd nazwa) i zwykle jest ich więcej. Patrząc na przekrój takiej cegły, sieć pustych przestrzeni tworzy wzór przypominający kratę. Cegły kratówki występują w kilku odmianach różniących się wysokością – najczęściej spotykane formaty to K1, K2, K3 i K4, przy zachowaniu standardowej długości i szerokości w planie. Przykładowo, K1 ma wymiary ok. 250 × 120 × 65 mm (czyli odpowiada wysokości zwykłej cegły), K2 ma wysokość około 14 cm, K3 około 18,8 cm, a K4 aż 22 cm .
Dzięki zwiększonej wysokości większe kratówki pozwalają szybciej wznosić mury – jedna cegła K4 zastępuje kilka zwykłych cegieł w jednej kolumnie muru. Zastosowanie cegieł kratówek jest podobne jak dziurawek: mury osłonowe (np. zewnętrzna warstwa ściany dwuwarstwowej lub trójwarstwowej) oraz ściany działowe, ewentualnie inne przegrody nieprzenoszące dużych obciążeń . Ze względu na drążenia i lżejszą konstrukcję, kratówki również nie są używane do ścian konstrukcyjnych wymagających najwyższej wytrzymałości. Bywają one określane mianem cegieł modułowych lub pustaków ceramicznych (choć od właściwych pustaków różnią się tym, że zachowują z grubsza wymiar tradycyjnej cegły w rzucie). W starszych realizacjach cegły kratówki większych formatów (K3, K4) nazywano potocznie cegłami MAX – do czasu upowszechnienia nowoczesnych pustaków typu Porotherm były one popularnym materiałem do wznoszenia szybszego grubych murów.
4. Cegła dziurawka: 250x120x65 mm (wymiary mogą mieć odchylenia o 6 mm na długości i o 3-4 mm na wysokości i szerokości).
Cegła dziurawka to również cegła ceramiczna (gliniana), ale w odróżnieniu od pełnej – zawiera otwory przelotowe (drążenia). Otwory te najczęściej biegną wzdłuż długości cegły (równolegle do tzw. powierzchni podstawy), mogą mieć kształt okrągły lub podłużny. Dziurawka zazwyczaj ma takie same wymiary zewnętrzne jak cegła pełna (ok. 250×120×65 mm), co ułatwia łączenie obu typów w jednej warstwie muru. Dzięki pustkom w środku cegła dziurawka jest lżejsza od pełnej (zużywa się mniej materiału do jej produkcji) i nieco lepiej izoluje termicznie – powietrze w otworach stanowi dodatkową izolację. Niestety wpływa to na niższą wytrzymałość mechaniczną.
Cegła dziurawka ma mniejszą wytrzymałość na ściskanie niż cegła pełna, dlatego nie zaleca się murowania z niej ścian nośnych ani kominów. Jej zastosowanie to przede wszystkim ściany działowe (które nie przenoszą dużych obciążeń) oraz warstwy osłonowe ścian trójwarstwowych (zewnętrzna warstwa elewacyjna, niewymagająca dużej wytrzymałości). W przeszłości cegły dziurawki używano także do wykonywania stropów Kleina (sklepienia ceglane między belkami stalowymi) – były do tego celu wygodne ze względu na niższy ciężar. Warto wiedzieć, że w zależności od układu otworów rozróżnia się dziurawki główkowe i wozówkowe – otwory mogą być ustawione prostopadle do krótszego boku (główki) lub dłuższego boku (wozówki) cegły. Obecnie jednak zazwyczaj producent określa po prostu, że jest to cegła drążona typu dziurawka, o standardowych wymiarach 250×120×65 mm (z dopuszczalnymi odchyłkami wymiarów rzędu kilku milimetrów).
Cegły klinkierowe sprawdzą się na elewacji domu. (fot. Röben)
Jakie są inne właściwości cegieł?
Podobnie jak inne materiały budowlane, cegły podlegają precyzyjnej klasyfikacji i muszą spełniać rygorystyczne normy. Cegła pełna oznaczana jest symbolem "P", natomiast cegły produkowane metodami tradycyjnymi posiadają symbol "Z".
Cegły klasy HD mogą być stosowane do wznoszenia murów bez dodatkowego zabezpieczenia. Z kolei klasa LD przeznaczona jest do użytku wyłącznie z zabezpieczeniem, najczęściej w postaci tynku.
Nasiąkliwość cegieł pełnych wynosi od 5 do 22%, podczas gdy w przypadku cegieł zwykłych waha się w przedziale od 15 do 20%. Ta właściwość jest szczególnie istotna, ponieważ determinuje mrozoodporność materiału. Cegły pełne charakteryzują się niepalnością oraz wysoką wytrzymałością na ściskanie. Dzieli się je na klasy o wytrzymałości od 5 do 20 MPa, przy czym klasy 10 i 15 MPa są najczęściej wybierane. Cegły o masie powyżej 3 kg mogą być wykorzystywane do murowania całych budynków – od fundamentów aż po najwyższe kondygnacje. Najtrwalsze cegły pełne osiągają wagę nawet 4 kg.
Od 1998 roku Redakcja "Budujemy Dom" tworzy społeczność pasjonatów budownictwa, którzy z chęcią dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem. Nasz zespół to wykwalifikowani redaktorzy, architekci, inżynierowie i specjaliści z różnych dziedzin budownictwa, którzy stale poszerzają swoją wiedzę i śledzą najnowsze trendy.
Skomentuj
