Jak zaplanować instalację elektryczną w garażu? Radzi elektryk

Zaplanowanie instalacji elektrycznej w garażu

Zarówno garaż wolnostojący, jak i ten w bryle domu, najczęściej nie jest tylko miejscem służącym do bezpiecznego przechowywania pojazdów i ich bieżącej obsługi, ale pełni też szereg funkcji pomocniczych. Można w nim przechowywać na przykład rowery, hulajnogi, różny sprzęt działkowy, jakąś kosiarkę lub inny sprzęt tego typu, urządzić domowy warsztat, albo zorganizować miejsce do realizacji jakiegoś hobby. I żeby te wszystkie cele ze sobą pogodzić, musimy je nazwać i sensownie w garażu rozmieścić. Dopiero po przeprowadzeniu takiej analizy możemy próbować zaplanować instalację elektryczną.

I żeby była jasność, pisząc "zaplanować" nie mam na myśli tworzenia projektu elektrycznego ze schematami połączeń. To jest zadanie elektryka, wykonawcy instalacji. Jednak elektryk powinien znać nasze potrzeby, naszą wizję działań w garażu, nasze zamierzenia dotyczące chociażby zamiaru instalowania różnych urządzeń, nawet takich w odległej przyszłości, aby uzyskane informacje "przełożyć” na język zabezpieczeń, przewodów i obwodów elektrycznych. Bo tylko wtedy wykonana instalacja elektryczna zapewni nam bezpieczeństwo i komfort użytkowania, oraz ułatwi życie, zamiast je utrudniać.

Instalacja elektryczna w garażu przepisy

O tym, dlaczego samodzielne zaplanowanie funkcjonalności instalacji elektrycznej w garażu jest takie ważne, decyduje w pewnym sensie stan prawny, zawarty w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Rozdział 10 wymienionego rozporządzenia, w paragrafie 102, ustęp 3) mówi nam, że:

§ 102. Garaż do przechowywania i bieżącej, niezawodowej obsługi samochodów osobowych, stanowiący samodzielny obiekt budowlany lub część innego obiektu, będący garażem zamkniętym - z pełną obudową zewnętrzną i zamykanymi otworami, bądź garażem otwartym - bez ścian zewnętrznych albo ze ścianami niepełnymi lub ażurowymi, powinien mieć:

3) elektryczną instalację oświetleniową

I to jest wszystko, proszę państwa. Ustawodawca nawet nie określa jakie to oświetlenie być powinno, więc wystarcza dowolne, byle bezpieczne, co wynika z innych przepisów. I o to, co w garażu się znajdzie, musimy zadbać sami. Nikt nas w tym nie wyręczy.

Projekt instalacji elektrycznej w garażu: zaczynamy od rozdzielnicy domowej

Źródłem energii elektrycznej w garażu powinien być wydzielony, trójfazowy obwód elektryczny, prowadzony od głównej rozdzielnicy domowej do podrozdzielnicy, obsługującej sam garaż. Gdzie ona może być umieszczona, jest kwestią indywidualną. W sytuacji garażu stanowiącego część domu, najbezpieczniej jest instalować ją w okolicach wewnętrznego wejścia do garażu. W samym garażu, albo poza nim, np. w korytarzu.

Podobnie będzie w przypadku garażu wolnostojącego. Tutaj też źródłem energii winien być wydzielony w głównej rozdzielnicy domowej obwód trójfazowy, ale zaleca się poprowadzenie go kablem ziemnym, jako instalacji zewnętrznej. Sposób układania kabli elektrycznych w ziemi opisany jest w opracowaniu "Wykonywanie zewnętrznej instalacji elektrycznej". Natomiast rozdzielnicę montujemy na zewnątrz garażu tylko wyjątkowo i oczywiście, musi ona wtedy mieć budowę szczelną. Analogicznie należy postępować w przypadku garaży blaszanych, lub z innych materiałów.

Prowadzenie (i stosowne zabezpieczenie) ogólnego obwodu garażowego z głównej rozdzielnicy domowej, daje nam możliwość szybkiego i całkowitego odcięcia prądu w garażu w razie takiej potrzeby, na przykład w sytuacji zaistnienia zagrożenia porażeniem lub pożarem.

Instalacja elektryczna w garażu: natynkowa i podtynkowa

Wprawdzie garaż nie jest salonem, ale w budynku murowanym, najkorzystniejsze będzie wykonanie całości instalacji elektrycznej we wnętrzu, w postaci klasycznej instalacji podtynkowej. Najważniejszą jej zaletą jest to, że nie przeszkadza przy zwyczajnych czynnościach. Nie możemy zaczepić o przewody przy różnych pracach, ani ich zerwać. Poza tym wszelki osprzęt do takich instalacji jest powszechnie dostępny i tani, a w garażu, jeśli nie planujemy tam jakichś nadzwyczajnych prac, całkowicie dopuszczalny. Jedynie w okolicach np. umywalki, jeśli takowa będzie, winniśmy zastosować osprzęt zabezpieczony przed rozbryzgami wody. I oczywiście taki sam na zewnątrz budynku, przy zasilaniu zewnętrznych punktów odbiorczych z obwodów garażowych.

Natomiast jej wadą będzie to, że przewodów nie widać i możemy zapomnieć, gdzie one przebiegają, przy jakichś ingerencjach w ściany. Aby zapobiec ewentualnym uszkodzeniom, przewody należy poprowadzić zgodnie z zasadami budowy instalacji bezpuszkowej, oraz fotografować ich przebieg na ścianach przed zatynkowaniem, z następującym archiwizowaniem dokumentacji zdjęciowej.

Oczywiście, wykonanie w garażu instalacji elektrycznej w wersji natynkowej jest jak najbardziej dopuszczalne. Chociaż ostatecznie bardziej pracochłonne, niż wykonanie jej na etapie stanu surowego, przed położeniem tynków. Co innego, jeżeli tynki już są, a my dopiero wtedy bierzemy się za zbudowanie lub rozbudowę instalacji elektrycznej w garażu. Wówczas wykonać wersję natynkową będzie łatwiej, niż wycinać bruzdy w tynku.

Instalacja elektryczna w garażu blaszanym

Natomiast w garażach blaszanych, elegancką instalację elektryczną wykonuje się w kanałach kablowych lub w rurkach osłonowych, ze stosownym osprzętem. Najczęściej jednak króluje wersja przemysłowa, czyli zwykłe przepusty i korytka stalowe, w których układa się wszystkie przewody, albo stosuje uchwyty dystansowe do przewodów. W blaszanym garażu obowiązkowo uziemiamy całą blaszaną konstrukcję oraz wielokrotnie łączymy ją z przewodem PE. Po wykonaniu całości, bezwzględnie należy też sprawdzić działanie zastosowanych w instalacji zabezpieczeń.

Wykonanie instalacji elektrycznej w wersji natynkowej jest często spotykane (fot. Adobe Stock)

Miejsca, które warto oświetlić w garażu i poza nim

Garaż jest miejscem, w którym zazwyczaj nie występują większe przeszklenia (jeżeli w ogóle są), czyli nie możemy w nim liczyć na intensywne oświetlenie naturalne. Dlatego ważnym jest takie zaplanowanie oświetlenia sztucznego, aby zaspokajało nasze różnorodne potrzeby jak najniższym kosztem. W związku z tym, instalację oświetleniową trzeba podzielić na kilka niezależnych obwodów, aby stosować tylko te lampy, które są nam w danej chwili i w danym miejscu potrzebne.

Pierwszym obwodem powinno być oświetlenie ogólne. Niezbyt intensywne, ale dające dobrą orientację i ogląd po naszym wejściu do pomieszczenia. Stosujemy w nim lampy instalowane najczęściej na suficie, w ilości nam odpowiadającej. Jedna, dwie, trzy, cztery, czy nawet więcej, w zależności od wielkości garażu. Zaleca się tutaj stosowanie lamp o budowie zamkniętej, aby chronić je przed kurzem. Wyłączniki tego obwodu powinny być usytuowane co najmniej w trzech miejscach: przy wejściu wewnętrznym do garażu, przy bramie wyjazdowej oraz przy stole warsztatowym, o ile taki będzie.

Drugi i trzeci obwód w garażu stanowi oświetlenie boczne, czyli lampy zamontowane na ścianach bocznych, na wysokości ponad naszą głową, umożliwiające wykonywanie bardziej precyzyjnych prac przy samochodzie, albo obok niego. Mogą to być na przykład lampy kierunkowe, albo naświetlacze, umożliwiające ustawienie kierunku głównego strumienia światła. Lampy tych obwodów muszą zapewniać oświetlenie bardziej intensywne niż oświetlenie ogólne, oraz powinny być wolne od efektu stroboskopowego. Bo nigdy nie wiadomo, czy nie będziemy wykonywać prac, przy których taki efekt jest zagrożeniem dla zdrowia i życia. Warto o oto zadbać zanim dojdzie do nieszczęśliwego zdarzenia. 

Efekt stroboskopowy to zjawisko, w którym pulsujące światło sprawia, że poruszające się obiekty wydają się zatrzymywać lub poruszać nieregularnie, ponieważ krótkie przerwy w emisji światła powodują złudzenie ruchu. Obecnie popularne źródła światła, takie jak LED czy świetlówki, dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii minimalizują fluktuacje natężenia, a dodatkowe zabezpieczenia, jak systemy stabilizacji prądu, skutecznie zapobiegają występowaniu tego efektu.

Wyłączniki do tych obwodów powinny znajdować się co najmniej na obydwu ścianach (najlepiej razy dwa, czyli na początku i końcu każdej ściany), aby z jednego miejsca móc sterować całym bocznym oświetleniem, czyli obydwoma obwodami.

Czwartym obwodem w garażu będzie oświetlenie stołu roboczego i nad stołem roboczym. Temat ten warto przemyśleć dokładnie, dlatego że wariantów rozwiązań może być mnóstwo, w zależności od przeważającego typu naszych zajęć. Stosuje się tutaj i lampy centralnie nad stołem, z regulowaną wysokością zawieszenia, i systemy mieszane, z oświetleniem stanowiskowym. Każdy jednak układ winien mieć możliwość załączania i wyłączania co najmniej w dwóch punktach: na miejscu i przy drzwiach wejściowych wewnętrznych.

Dodatkowe obwody oświetleniowe w garażu warto też wydzielić dla lampy w okolicach umywalki, dla lampy zewnętrznej i dla każdego innego oświetlenia, które uznamy za przydatne i nam niezbędne. Przy czym zachowujemy zasadę sterowania każdym oświetleniem co najmniej z dwóch miejsc: Z miejsca zainstalowania i przy drzwiach wewnętrznych. Tak, aby wychodząc z garażu do wnętrza domu móc każde oświetlenie wyłączyć. Także lampę zewnętrzną (lampy), oświetlającą wjazd do garażu.

Wysokość umieszczenia wyłączników ustalamy w przedziale, mniej więcej, 90-140 cm od posadzki, tak jak nam będzie najwygodniej. Jedni wolą operować dłonią opuszczoną na dół, inni uniesioną nieco do góry. Wybieramy więc pozycję dla nas najwygodniejszą. Przy tym nie przeszkadzającą w zagospodarowaniu garażu - ustawieniu regałów, szafek itd.

Warto na koniec zrobić jeszcze jedno zastrzeżenie. Przed planowanym montażem lamp sprawdzamy dokładnie, czy nie zachodzi gdzieś kolizja z innymi elementami wyposażenia garażu. Może to być na przykład unoszona brama wjazdowa i jej napęd, mogą być urządzenia techniczne, planowane do zamontowania w garażu, a nawet zwyczajne regały, przewidziane gdzieś do ustawienia. Zasłonięta lampa nie daje wiele światła, a tym bardziej lampa rozbita.

Automatyzować czy jednak nie?

Nie ma tutaj jednej odpowiedzi, bo każdy lubi to co lubi. W swoim czasie dość popularne było stosowanie lamp z czujnikiem ruchu i po wejściu do garażu nie trzeba było szukać wyłącznika oświetlenia. Jednak nie ma nic bardziej denerwującego, niż gdy podczas pracy lampa nagle zgaśnie i trzeba wtedy rzucić trzymane narzędzie, aby machnąć ręką, co winno spowodować ponowne załączenie światła. Dlatego zdecydowanie odradzam montowanie takich lamp w garażu, jeśli nie ma możliwości zbocznikowania ich automatu dodatkowym wyłącznikiem, aby była możliwość załączenia ich na pracę stałą. Bo tylko wtedy stają się przyjaznym narzędziem, ułatwiającym nam życie. Zresztą, każdy elektryk powinien umieć to zrobić, chociaż nieco pracy trzeba wtedy poświęcić.

Poza tym, każdy obwód da się dzisiaj zautomatyzować i to niezbyt wielkim kosztem. Wystarczą popularne, bezpłatne aplikacje i dedykowane im sterowniki, w cenie kilkunastu złotych za sztukę. Oczywiście, jeśli w domu mamy Wi-Fi.

Gniazdka wtyczkowe w garażu - nigdy nie jest ich za wiele

Jest to najczęstszy błąd popełniany w instalacji garażowej. Umieszczenie gniazdek nie tam, gdzie okazują się najbardziej potrzebne! Dlatego warto dokładnie przeanalizować projekt urządzenia garażu, plan rozmieszczenia regałów, stołu roboczego, urządzeń technicznych i innego sprzętu, aby potem nie korygować instalacji elektrycznej i eliminować z użytkowania przedłużacze. One mogą stanowić pomoc doraźną, a nie być stałym elementem roboczym. Bo jak się coś pląta pod nogami, to ani to wygodne, ani bezpieczne.

W rozmieszczeniu gniazdek w garażu, podobnie jak przy oświetleniu, warto stosować się do kilku prostych zasad, bo nie ma jednej odpowiedzi na pytanie ile konkretnie gniazdek być powinno. Wszystko zależy od tego, co będziemy w garażu chcieli robić. Prawo nie nakazuje niczego, ale warto byłoby mieć chociaż jedno gniazdko, aby móc podłączyć prostownik, czy też ładowarkę do akumulatora. Bo przecież nie będziemy go nosić do salonu, skoro mamy garaż.

Dlatego też, w ilości oraz rozmieszczeniu gniazdek w garażu stosujemy zasadę maksymalnej wygody. Gniazdka montujemy wszędzie tam, gdzie dostęp do nich będzie najłatwiejszy, gdzie nie będą niczym zasłonięte. Czyli nie dajemy ich na przykład za regałami, ani wieszakami. Ale będą konieczne na ścianach bocznych, chociażby do zasilania stosowanych przy pracy, ręcznych elektronarzędzi. Warto też montować gniazdka przy bramie garażowej i na ścianie przeciwległej, o ile oczywiście, ściana ta nie będzie czymś przysłonięta. Montujemy je też w okolicach wejścia wewnętrznego, na przykład w celu zasilenia w zimie nagrzewnicy, oraz kilka gniazdek w tym miejscu, gdzie zaplanowaliśmy ustawić stół roboczy. Ponadto warto zastanowić się nad okolicą umywalki (gniazdko "hermetyczne”) i na ścianie zewnętrznej garażu, na przykład dla podłączenia kosiarki.

Oddzielną kwestią są gniazdka w kanale, o ile ktoś kanał w garażu posiada. Sprawa jest dość indywidualna, ale ja uważam, że w dzisiejszych czasach nie warto. Jest tyle sprzętu zasilanego napięciem bezpiecznym, że da się zorganizować każdą pracę bez zwiększania zagrożenia porażeniem. Bo mimo stosowania wszelkich zabezpieczeń, zdarzają się nieprzewidziane ciągi fatalnych zdarzeń. A przecież możemy im z góry nie dać żadnej szansy zaistnienia.

Wszystkie gniazdka w garażu umieszczamy na wysokości wygodnej, czyli około jednego metra od posadzki. Ale nie jest to obowiązek, można stosować inne wysokości. Odradzam jedynie montaż gniazdek zbyt nisko, aby się nadmiernie nie pochylać i aby ich nie zasłaniać na przykład postawionym na posadzce, prozaicznym pudłem kartonowym, czy też wysokimi butami.

Instalacja elektryczna w garażu: obwody trójfazowe (siłowe)

W każdym garażu korzystnie jest zaplanować przynajmniej jedno gniazdo trójfazowe dla zasilania odbiorników większej mocy, chociażby spawarki. Nawet wtedy, gdy na razie takich urządzeń nie mamy. Gniazdo siłowe umieszczamy w okolicy bramy wjazdowej, bo niektórych czynności nie powinno się wykonywać w pomieszczeniach zamkniętych, można zatem będzie wykonać je na podjeździe do garażu.

Inne obwody trójfazowe prowadzimy wtedy, kiedy jest taka potrzeba. Na przykład do zasilania zaplanowanych do zamontowania urządzeń o większej mocy. Oczywiście, możemy też zamontować gniazdo trójfazowe w okolicy stołu roboczego w garażu, jeśli dla jakichś celów będzie ono tam przydatne.

Pozostałe obwody, które warto zaplanować w garażu

W sytuacji, kiedy do garażu prowadzi stromy podjazd, często rozważany jest montaż instalacji jego elektrycznego podgrzewania. Warto o tym pomyśleć już dzisiaj i poprowadzić odpowiedni obwód, nawet jeśli realizację zamierzenia odłożymy na kilka lat. Podobnie możemy zaplanować obwód zewnętrznego oświetlenia podjazdu, najlepiej sterowany automatycznie. Nie powinniśmy też zapomnieć o zasilaniu małego, przepływowego podgrzewacza wody przy umywalce w garażu. W takim miejscu nie sprawdzają się inne sposoby dostarczania ciepłej wody, gdyż są mało ekonomiczne. Chyba, że prace w garażu prowadzimy codziennie, wtedy można zainstalować podgrzewacz zbiornikowy, albo doprowadzić ciepłą wodę rurą wodociągową.

Inne potrzeby mogą wyniknąć z rodzaju prac i zajęć planowanych przez nas w garażu. Niektórzy montują wentylację wyciągową, inni planują elektryczne rolety w nielicznych oknach. Wszystko to kosztuje najmniej, jeśli obwody zasilania urządzeń poprowadzimy odpowiednio wcześniej, bo wtedy unikamy remontu ścian czy też posadzki w garażu i dezorganizacji podstawowej roli garażu. Warto o tym pamiętać.

Instalacja elektryczna w garażu: podsumowanie

Czytający pewnie zauważyli, ze w całym opracowaniu nie wspominałem zbyt wiele o technicznych aspektach wykonania bezpiecznej instalacji elektrycznej w garażu. Otóż, szanowni państwo, kto takiej wiedzy nie posiada, niech się do wykonywania instalacji elektrycznej nie zabiera. To już nie są czasy, kiedy każdy gospodarz musiał być bohaterem we własnym domu i uważał, że sam też wszystko doskonale potrafi. Otóż nie potrafi, kto nie ma do tego odpowiedniego przygotowania teoretycznego i kwalifikacji wykonawczych. Kto nie potrafi rozróżnić typu układu instalacji głównej, dobrać do niego odpowiednie zabezpieczenia obwodów, odpowiednie przekroje przewodów i wykonać instalację bezpieczną dla użytkowników i osób postronnych. A wiedzy do tego niezbędnej, nie da się uzyskać z jednego, krótkiego opracowania. Dlatego do realizacji bezpiecznej instalacji garażowej zalecam skorzystanie z usług elektryków z odpowiednimi kwalifikacjami. Będziemy później mogli sypiać spokojniej.

Podobnie nie poruszałem w tym opracowaniu kwestii samochodów elektrycznych i ich eksploatacji. W tym temacie w grę wchodzą moce elektryczne o tak dużych wielkościach, że w każdym przypadku niezbędne staje się wykonanie specjalistycznego, indywidualnego projektu technicznego. I to w nim zawarte będą wszelkie niezbędne dla użytkownika zalecenia i wskazówki. Poradnikowe opracowania w takich sytuacjach niewiele mogą pomóc.

Zdjęcie otwierające: Adobe Stock