Drewno przez wielu postrzegane jest jako materiał mniej trwały od cegły czy betonu. A przecież ten naturalny budulec wykorzystuje się w budownictwie od wieków i bez problemu można spotkać drewniane domy liczące sto i więcej lat. Może warto pomyśleć o wykorzystaniu tej technologii w nowoczesnym wydaniu.
Domy z drewna mają liczne zalety. Do ich budowy wykorzystuje się materiał ekologiczny i naturalny. Dzięki temu we wnętrzach panuje korzystny dla zdrowia człowieka mikroklimat, a wiele osób w warunkach bliskości z naturą ma dużo lepsze samopoczucie niż w czterech ścianach z betonu.
Tego typu konstrukcje, wykonane zgodnie ze sztuką, są trwałe, ciepłe i ciche. Ważą mniej od tradycyjnych, dlatego można je stawiać również na gruntach o małej nośności.
Ogromną zaletą jest krótki czas budowy - w zależności od technologii dom z drewna wznosi się od kilku dni do kilku tygodni. Co ważne, prace (poza fundamentowymi) można prowadzić niezależnie od pory roku, także zimą.
Największym wyzwaniem inwestora jest znalezienie solidnego wykonawcy. Choć szacuje się, że w naszym kraju budową domów z drewna zajmuje się kilkaset firm, wiele z nich ma na koncie tylko pojedyncze realizacje. Większe podmioty, z niezbędnych doświadczeniem, z racji niedużego zainteresowania tą technologią w naszym kraju, sprzedaje swoje domy gównie za granicą.
Do wyboru są trzy sposoby budowy - dom szkieletowy, z bali albo prefabrykowany.
Infografika: Dlaczego warto wybudować dom drewniany?
Dom szkieletowy
Stałym elementem tej technologii jest drewniany szkielet - stąd jej nazwa (druga potoczna, "kanadyjczyk", wzięła się od kraju, w którym jest bardzo rozpowszechniona). Inne elementy, takie jak sposób wykonania podłogi i stropu czy wykończenia ścian, są zmienne.
W klasycznym wariancie konstrukcję stanowią słupy, zazwyczaj o przekroju 4 × 15 cm, rozstawione co 30-60 cm. Przestrzeń pomiędzy nimi wypełnia się szczelnie wełną mineralną, a wewnątrz konstrukcję pokrywa folią paroizolacyjną i wykończeniem, np. z płyt g-k. Od zewnątrz natomiast mocuje się poszycie z płyt drewnopochodnych, którego zadaniem jest usztywnienie konstrukcji. Kolejnym elementem jest folia paroprzepuszczalna (wiatroizolacja) i elewacja z desek bądź siding (w tym wariancie można zrezygnować z warstwy płyt drewnopochodnych). Podłoga i strop wykonane są z drewna.
Klasyczna konstrukcja szkieletowa - z drewnianą podłogą i elewacją z desek.
Jednak w naszym kraju znacznie popularniejsza jest jego nieco zmodyfikowana wersja, z elementami typowymi dla budynków murowanych. W takim wariancie drewnianą podłogę zastępuje się typową podłogą na gruncie - z podkładem z chudego betonu, termoizolacją i jastrychem. Z kolei na ścianie do podkładu z płyt drewnopochodnych mocuje się nie elewację, a drugą warstwę ocieplenia (najlepiej wełnę mineralną), a całość wykańcza tynkiem cienkowarstwowym na warstwie kleju zbrojonego siatką. Dzięki temu dom jest cieplejszy i z zewnątrz nie różni się od typowych budynków murowanych.
W naszym kraju najpopularniejsza jest zmodyfikowana wersja technologii szkieletowej - z betonową podłogą na gruncie i tynkiem cienkowarstwowym na elewacji.
Inny sposób wykonania elewacji to zastosowanie np. cegły klinkierowej lub silikatowej. Taka fasada jest bardzo trwała i efektowna, ale stosunkowo droga i wiąże się z koniecznością poszerzenia fundamentu (tego typu domy stawia się zazwyczaj na ławach fundamentowych), podczas gdy atutem wyżej wymienionego wariantu jest właśnie możliwość wykonania cieńszej podpory budynku i mniejsze wydatki na ten cel.
Dom szkieletowy buduje się znacznie szybciej niż murowany. Podczas gdy ten drugi powstaje z reguły przez co najmniej dwa sezony, do szkieletowego można się wprowadzić nawet w kilka tygodni po rozpoczęciu prac. Co istotne, większość robót można prowadzić nawet zimą.
Wadą domów szkieletowych jest niewielka zdolność ścian do akumulacji ciepła - szybko się nagrzewają i równie szybko stygną. Może to stanowić problem, gdy przez jakiś czas nie działa ogrzewanie - wnętrza znacznie szybciej się wtedy wychładzają. Z drugiej jednak strony, można zaplanować precyzyjne sterowanie ogrzewaniem i oszczędzać dzięki celowemu czasowemu obniżaniu temperatury, gdy nie ma nas w domu.
Schemat wykonania domu szkieletowego.
Ogromnym atutem technologii drewnianych jest krótki czas budowy - od zaledwie kilku dni do kilku tygodni. (fot. Wako)
Domy drewniane wielu inwestorom kojarzą się z tymczasowością, a przecież w Ameryce Północnej czy Skandynawii służą przez lata. (fot. Domy i Domki Summarum)
Konstrukcję domu szkieletowego stanowią drewniane słupy rozstawione co 30-60 cm. (fot. JAF Polska)
Budynek szkieletowy w nowoczesnej wersji, z ociepleniem i ścianą wykończoną tynkiem. (fot. Tektum)
Dom szkieletowy może z zewnątrz niczym nie różnić się od typowego budynku murowanego. (fot. Domikon)
Dom z bali
Dom szkieletowy w nowoczesnej oprawie, czyli ze ścianami wykończonymi tynkiem zamiast okładziną z drewna, z zewnątrz niczym nie różni się od murowanego. Ten, kto myśli o prawdziwym powrocie do natury, powinien rozważyć budowę domu z bali.
Jednak i w tym przypadku sposób budowy różni się od tego praktykowanego przed laty. Aby spełnić obecne wymagania związane z oszczędzaniem energii, trzeba zastosować ocieplenie ścian. Bez niego musiałby mieć one prawie 80 cm grubości, co jest trudne do wyobrażenia. Izolację mocuje się po ich wewnętrznej stronie, dzięki czemu elewacja zachowuje swój unikalny charakter.
W tym celu do grubych bali mocuje się wiatroizolację i drewniany ruszt (metalowy lepiej zastosować wtedy, gdy ściana będzie wykończona płytami g-k albo OSB). Jeżeli wymaga tego projekt, po zbudowaniu pierwszego szkieletu do słupków pionowych przytwierdza się ruszt poziomy, na którym oprze się później drugą warstwę ocieplenia. Najlepiej sprawdza się wełna mineralna, materiał sprężysty, który dokładnie wypełnia ocieplaną przestrzeń, również szczeliny pomiędzy balami. Izolację należy dociąć z lekkim naddatkiem i umieścić pomiędzy rusztem. Kolejne warstwy to folia paroizolacyjna i okładzina ścienna. Aby zachować styl tradycyjnego budownictwa drewnianego, warto zastosować cienką imitację bali.
Dom z bali ocieplony od wewnątrz wełną mineralną.
Inne typowe dla architektury drewnianej elementy, które świetnie prezentują się w domach z bali, to nieosłonięte od dołu belki konstrukcyjne drewnianego stropu i stolarka okienna ze szprosami. Podłoga również może być tradycyjna, z desek zamocowanych na legarach, lub typowa, w której posadzka ułożona jest na jastrychu. Jako pokrycie dachowe chętnie wybierane są gonty, dachówki, ewentualnie strzecha.
Dom z bali stawia się równie szybko jak szkieletowy, zaledwie w kilka tygodni. Fundamentem mogą być ławy albo płyta.
Dom z bali (fot. Paroc)
Dom z bali z tzw. ostatkami, czyli końcami belek wystającymi poza obrys ścian. (fot. L. Jampolska)
Na dachu domu z bali świetnie prezentuje się tradycyjny rodzaj pokrycia, np. gonty. (fot. AHI Roofing)
Dom z prefabrykatów
Pod względem szybkości budowy, z tą technologią nie może się równać żadna inna. Montaż elementów na budowie trwa bowiem zwykle dwa lub trzy dni. Dostarczane są one z fabryki, gdzie powstają całe elementy. Taki dom najlepiej postawić na płycie fundamentowej.
Do wyboru są dwa warianty prefabrykacji: otwarty i zamknięty. W pierwszym w wytwórni produkowany jest drewniany szkielet ścian i stopu z zewnętrznym poszyciem. Na budowie montuje się zaś ocieplenie, instalacje, stolarkę, dach itp. W prefabrykacji pełnej do inwestora dostarczane są kompletne ściany, wykończone od zewnątrz elewacją, od środka izolacją i np. płytami g-k, z rozprowadzonymi już instalacjami (które trzeba tylko połączyć na miejscu), zamontowaną stolarką okienną i drzwiową, a nawet fragmenty dachu.
Fragment konstrukcji domu prefabrykowanego z drewna.
Do prefabrykowanego domu można się wprowadzić nawet w kilka tygodni po rozpoczęciu prac. Na budowie nie ma dużego bałaganu, ponieważ większość robót prowadzona jest w fabryce. Nie trzeba też zatrudniać wielu ekip, a prace można prowadzić niezależnie od warunków pogodowych.
Sporym mankamentem tej technologii jest konieczność zaangażowania wszystkich środków finansowych już na początku inwestycji, ponieważ budowy nie prowadzi się etapami. Koszt przedsięwzięcia w dużej mierze zależy od tego, jak blisko budowy znajduje się wytwórnia prefabrykatów (im dalej, tym więcej zapłacimy za transport). Co ważne, do ich montażu potrzebny jest dźwig, a nie na każdą działkę da się nim wjechać. Kolejna kwestia - po wykonaniu elementów w wytwórni, nie da się już ich zmienić. Inaczej jest w przypadku domów szkieletowych i bali, gdzie na etapie budowy można jeszcze np. przesunąć drzwi czy okna.
Prefabrykowane elementy domu montuje się na budowie z użyciem dźwigu. Przed wyborem tej technologii trzeba więc koniecznie sprawdzić, czy da się nim wjechać na działkę. (fot. MULTICOMFORT Saint-Gobain)
Tylko odpowiednie drewno
Drewno to materiał łatwy w obróbce i dość lekki. Żywotność wykonanych z niego domów w dużej mierze zależy od jakości użytego surowca. Najczęściej wykorzystuje się gatunki iglaste, przede wszystkim sosnę, która jest trwała, odporna na zginanie, a przy tym sprężysta. Mniej popularne są świerk i jodła.
Bardzo dobrze sprawdza się drewno suszone komorowo w temperaturze przynajmniej 60°C, w której giną larwy owadów, a także zarodniki pleśni i innych grzybów. Aby szkodniki nie składały później na nim jaj, drewno powinno być gładkie, dlatego najlepiej, gdy jest czterostronnie strugane. Taki proces zmniejsza też podatność materiału na ogień. Dodatkową ochronę przed insektami, grzybami, ogniem, a także promieniami UV zapewnia impregnacja na etapie produkcji. Bardzo ważne, by wilgotność drewna nie przekraczała 18%.
Konstrukcję domów wykonuje się z drewna litego albo klejonego. Pierwsze powstaje po dwukrotnym przetarciu kłody, w wyniku czego uzyskuje się belki o prostokątnym przekroju. Klejone produkuje się poprzez klejenie kilku listew lub płatów drewna. Pozwala to uzyskać budulec o większej wytrzymałości od litego, który dodatkowo mniej się paczy. Drewno klejone powinno mieć wilgotność nie większą niż 12%.
Jakie są koszty budowy domu z drewna?
Na początku artykułu, wśród zalet domów drewnianych, nieprzypadkowo nie znalazła się niska cena. Bo choć drewno jest materiałem tańszym do budulców stosowanych w technologiach murowanych, nie ma to aż tak wielkiego wpływu na koszt wykonania całego budynku. Oczywiście nie mówimy tu o małym domku letniskowym, który można postawić już za kilkadziesiąt tysięcy złotych, ale o porządnie ocieplonym budynku, którego przegrody i stolarka spełniają obecne normy cieplne.
Planując jego budowę trzeba się liczyć z wydatkiem od 3 tys. (dom szkieletowy) do 4 tys. zł/m² i więcej (dom z bali i prefabrykatów). Obie kwoty dotyczą wersji pod klucz.
I choć w katalogach producentów bez problemu znajdziemy dużo korzystniejsze oferty, często nie zawierają one istotnych kosztów, np. fundamentowania.
Z mediami jestem związany od 20 lat. Bardzo lubię pisać i redagować, starając się dopasować przekaz do konkretnej grupy odbiorców. W AVT Korporacja pracuję od dekady. Początkowo zajmowałem się infrastrukturą sportową, potem budownictwem - w miesięczniku „Budujemy Dom” i w tematycznych dodatkach specjalnych.
Moją największą pasją jest zwiedzanie bliższych i dalszych miejsc, o których piszę na swoim blogu podróżniczym. Poza tym interesuję się tematyką międzynarodową i geografią polityczną. W wolnych chwilach jeżdżę na rowerze, pływam i gram w koszykówkę.
Tiaaa.A ściany powinny być wykonane z bloczka max i ocieplone styropianem - fakt czepiam się Ps. Jako odnośnik (?):ROZPORZĄDZENIEMINISTRA INFRASTRUKTURYz dnia 12 kwietnia 2002 r.w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
6
