1. Czym są „miejsca doraźnego schronienia” (mds) i jakie są główne cele ich organizacji?
Miejsca doraźnego schronienia (mds) to specjalnie wytypowane i przystosowane obiekty budowlane lub ich części, a także wolnostojące konstrukcje, mające zapewnić tymczasowe ukrycie i ochronę ludności w sytuacjach zagrożenia. Głównym celem ich organizacji jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom przebywającym w nich przed bezpośrednim ostrzałem z broni małokalibrowej, działaniem odłamków amunicji oraz oderwanych elementów drzwi lub bram na skutek wybuchu. Dodatkowo, mają one zapewnić podstawowe warunki bytowe, takie jak dostęp do wody, wentylację, oświetlenie oraz możliwość ewakuacji.
2. Jakie są podstawowe warunki kwalifikacji obiektu budowlanego do funkcji mds?
Aby obiekt budowlany mógł zostać zakwalifikowany jako mds, musi spełniać szereg warunków. Właściwy organ ochrony ludności musi dokonać jego wytypowania, oceny faktycznego stanu technicznego oraz instalacji na podstawie wizji lokalnej i analizy dokumentacji, a także oceny możliwości zorganizowania mds. Obiekt nie może być przeznaczony do rozbiórki lub przebudowy, która uniemożliwiłaby spełnienie wymagań schronienia, ani nie może mieć uszkodzeń konstrukcji nośnej. Musi znajdować się w odległości nie większej niż 500 m od miejsc stałego przebywania ludzi, mieć pojemność dla co najmniej 15 osób, a także nie może być w posiadaniu jednostek zmilitaryzowanych ani przeznaczony do przechowywania dóbr kultury III kategorii. Dodatkowo, konstrukcja obiektu musi być zaprojektowana zgodnie z określonymi wymaganiami dotyczącymi obciążeń wyjątkowych (załącznik nr 1 Rozporządzenia) lub mieć elementy konstrukcyjne przystosowane do funkcji mds (załącznik nr 2 Rozporządzenia).
3. Jakie wymogi dotyczące bezpieczeństwa pożarowego i ewakuacji muszą spełniać mds?
Mds muszą być zorganizowane w taki sposób, aby ograniczyć ryzyko powstania pożaru oraz rozprzestrzeniania się ognia i dymu. Kluczowe jest zapewnienie możliwości ewakuacji lub uratowania ludzi. W przypadku pomieszczeń zagłębionych lub podziemnych, wymagane jest co najmniej jedno wyjście ewakuacyjne na każde rozpoczęte 200 osób oraz jedno wyjście zapasowe na każde rozpoczęte 400 osób (jeśli pojemność mds przekracza 30 osób). Wyjścia ewakuacyjne i drogi muszą mieć minimalną szerokość 0,8 m, a drzwi minimum 0,8 m szerokości i 1,8 m wysokości. Wyjścia zapasowe muszą być zlokalizowane poza strefą prognozowanego zagruzowania (lub w określonych przypadkach spełniać inne, rygorystyczne warunki) i mieć minimalne wymiary 0,6 m szerokości i 0,8 m wysokości. Strefa prognozowanego zagruzowania jest określana jako teren znajdujący się w odległości co najmniej 1/3 wysokości budynku od jego ściany zewnętrznej.
4. Jakie udogodnienia i instalacje muszą być zapewnione w mds?
Mds, inne niż wolnostojące (przeznaczone na bardzo krótkie przebywanie), muszą być wyposażone w instalacje lub przyłącza do: zaopatrywania w wodę pitną, odprowadzania lub gromadzenia ścieków, wentylacji zapewniającej odpowiednie stężenie tlenu i dwutlenku węgla przez co najmniej 48 godzin, dostarczania energii elektrycznej, oświetlenia sztucznego o natężeniu co najmniej 50 lx, ogrzewania, odwodnienia oraz odbioru komunikatów radiowych. Mds o pojemności powyżej 200 osób w podziemiach muszą dodatkowo mieć instalację kanalizacyjną, co najmniej jedno pomieszczenie higieniczno-sanitarne (z umywalką i miską ustępową lub suchym ustępem na każde 75 osób), urządzenia do przygotowywania posiłków oraz urządzenia do odcięcia dopływu prądu i wody. W mds o pojemności do 200 osób dopuszczalne są tylko suche ustępy (co najmniej jeden na każde 50 osób). W mds nie mogą znajdować się instalacje gazowe, chyba że zapewniono możliwość ich odcięcia zaworami.
5. W jaki sposób określa się pojemność mds?
Pojemność mds jest określana przez właściwe organy ochrony ludności z uwzględnieniem minimalnej powierzchni użytkowej przypadającej na jedną osobę oraz bezpieczeństwa chronionych osób. Bierze się pod uwagę dostępność powietrza, przewidywany czas zapewnienia ochrony oraz liczbę wyjść ewakuacyjnych. Przy określaniu pojemności uwzględnia się wyłącznie wolną, niezabudowaną powierzchnię w pomieszczeniach o wysokości co najmniej 2 m, która nie jest przeznaczona do długotrwałego magazynowania. Minimalna wolna powierzchnia liczona po podłodze przypadająca na jedną osobę wynosi 1,5 m², natomiast dla osoby z niepełnosprawnością poruszającej się na wózku inwalidzkim – 2 m². Powierzchnie wydzielonych komórek lokatorskich, pomieszczeń technicznych i magazynowych nie są wliczane do pojemności.
6. Jakie działania obejmuje przystosowanie przestrzeni do funkcji zbiorowej ochrony?
Przystosowanie przestrzeni do pełnienia funkcji obiektu zbiorowej ochrony obejmuje szereg działań. Należy zapewnić dostęp do mds, w tym drożność dróg komunikacyjnych, także dla osób z niepełnosprawnościami. Konieczne jest usunięcie pojazdów utrudniających wejście i wyjście oraz zbędnego, w tym palnego, wyposażenia z miejsc przebywania osób i dróg ewakuacyjnych. Należy również wykonać rozwiązania określone w dokumentacji technicznej, takie jak systemy podpór wzmacniających nośność stropu oraz zabezpieczenie otworów okiennych i wejść. Ważne jest przeprowadzenie niezbędnych prac naprawczych i konserwacyjnych dla zapewnienia bezpiecznych warunków eksploatacji. Mds musi być wyraźnie oznakowane międzynarodowym znakiem rozpoznawczym obrony cywilnej oraz napisem „MIEJSCE DORAŹNEGO SCHRONIENIA”. Należy także zapewnić urządzenia i instalacje wymienione w § 8 oraz przygotować miejsca do siedzenia, odpoczynku lub spania.
7. Kiedy organizowane są wolnostojące miejsca doraźnego schronienia i jakie są ich typy?
Wolnostojące mds są organizowane przez właściwe organy ochrony ludności w przypadku, gdy brakuje wystarczającej liczby miejsc schronienia w istniejących obiektach budowlanych. Ich lokalizacja jest wyznaczana na podstawie oceny terenowej. Wolnostojące mds są przeznaczone na krótkotrwałe przebywanie (do 4 godzin), choć mogą być używane dłużej, jeśli zostaną odpowiednio wyposażone w instalacje i miejsca do odpoczynku. Muszą znajdować się w odległości nie większej niż 500 m od miejsc stałego przebywania ludzi, poza strefą zagruzowania budynków i obszarem narażonym na zalewanie. Ich pojemność nie może przekraczać 300 osób, a w przypadku okopów – 25 osób. Najczęściej wykonywane są jako:
- Szczeliny przeciwlotnicze: wydłużone, wąskie i zakryte wykopy o łamanym rzucie, z trwałą obudową (żelbetową, betonową, kompozytową, murowaną). Wymiary w świetle 180–220 cm wysokości i 140–150 cm szerokości.
- Okopy: wąskie wykopy o łamanym rzucie, z przykryciem lub bez, z tymczasową obudową (drewniany szalunek, worki z piaskiem) lub bez obudowy. Wymiary różnią się w zależności od typu (szalowane/bez szalunku). Wolnostojące mds mogą być wykonane z elementów prefabrykowanych, takich jak przepusty ramowe, rury kompozytowe, kręgi żelbetowe czy kosze gabionowe. Konstrukcje nadziemne obsypane ziemią lub z koszy gabionowych stosuje się, gdy utrudnione jest zagłębienie w gruncie. Muszą być zabezpieczone przed najechaniem pojazdów i ruchem pieszych, a wejścia osłonięte. Obowiązuje ich również oznakowanie.
8. Jakie wymagania techniczne muszą spełniać osłony zabezpieczające okna i wejścia w mds?
Osłony przy oknach w ścianach zewnętrznych lub przy wejściach prowadzących do mds bezpośrednio z zewnątrz muszą zabezpieczać przed wnikaniem odłamków amunicji. Minimalna grubość osłony (hE) wynosi 25 cm i jest obliczana na podstawie rodzaju materiału lub konstrukcji oraz liczby warstw ochronnych, z uwzględnieniem współczynników redukcyjnych (Rx) i minimalnych grubości warstw (hmin) określonych w tabeli (załącznik nr 3). Przykładowe materiały to żelbet, mur z cegły, stal, piasek, czy glina. Osłona przy oknie musi mieć szerokość (S) nie mniejszą niż suma szerokości otworu okiennego (A) i podwójnej grubości wszystkich warstw ochronnych. Alternatywnie dla wejść, można wykonać przedsionki ochronne lub zastosować drzwi ochronn
Źródło: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20250000932/O/D20250932.pdf
Fot. AdobeStock
Skomentuj
