Kocioł w ruch...

Wbudowany w ten kocioł zasobnik jest tak skonstruowany, że uniemożliwia rozwój bakterii Legionelli (fot. Baxi Roca Calefaccion) Kotły kondensacyjne gazowe są produkowane także jako wiszące fot. Viessmann) Kocioł retortowy jest przeznaczony do spalania opału o małej granulacji (fot. Buderus) – z prawej schemat palnika (rys. wg Silesia) Podgrzewacze przepływowe często są wyposażone we własne baterie (fot. Elektromet) Podgrzewacze pojemnościowe to niekiedy...

Wbudowany w ten kocioł zasobnik jest tak skonstruowany, że uniemożliwia rozwój bakterii Legionelli (fot. Baxi Roca Calefaccion)

Kotły kondensacyjne gazowe są produkowane także jako wiszące fot. Viessmann)

Kocioł retortowy jest przeznaczony do spalania opału o małej granulacji (fot. Buderus) – z prawej schemat palnika (rys. wg Silesia)

Podgrzewacze przepływowe często są wyposażone we własne baterie (fot. Elektromet)

Podgrzewacze pojemnościowe to niekiedy duże, ale znakomicie trzymające ciepło zbiorniki (fot. Galmet)

Nawet najlepiej zaplanowany system ogrzewania (również wytwarzania ciepłej wody użytkowej) nie będzie działał sprawnie, gdy na początku tego łańcucha grzewczego stanie źle dobrany kocioł. Jego rodzaj, moc, sprawność oraz możliwości regulacyjne, czyli szybkość dostosowania się do aktualnego zapotrzebowania na ciepło – mają bowiem zasadniczy wpływ na koszty ogrzewania.

Ekonomiczny kocioł

Kotły współpracujące z instalacją centralnego ogrzewania mogą korzystać ze wszystkich paliw. Najpopularniejsze są gazowe, olejowe oraz na paliwo stałe. Elektryczne, ze względu na cenę energii, nie mieszczą się w koncepcji taniego ogrzewania, no chyba, że mamy perfekcyjnie ocieplony dom.

Kotły gazowe i olejowe

Rynek oferuje wiele modeli kotłów o mocy od 10 do 30 kW, które są przeznaczone do domów jednorodzinnych. Oba rodzaje kotłów w zasadzie nie różnią się budową, z wyjątkiem palnika, który musi być dostosowany do konkretnego paliwa.
Największą popularnością cieszą się gazowe kotły wiszące jedno- bądź dwufunkcyjne. Pierwsze służą tylko do ogrzewania domu, drugie przygotowują także ciepłą wodę użytkową. Dzięki niewielkim wymiarom i ciężarowi można umieścić je nawet w łazience czy kuchni.

Kotły różnią się mocą, wielkością, typem wymiennika ciepła, automatyką sterującą i sposobem odprowadzania spalin. Standardowe wymienniki wykonywane są z miedzi – trwalsze, ale i droższe, ze stali nierdzewnej lub stopów krzemowo-aluminiowych. Ekonomiczną, ale też bardziej bezpieczną pracę kotłów zapewniają elementy sterujące wyposażone w układy mikroprocesorowe. Wyższą cenę zakupu tak wyposażonego urządzenia zrekompensują oszczędności podczas eksploatacji, gdyż moc kotła będzie automatycznie dobierana do aktualnego zapotrzebowania na ciepło.

Kotły stojące wymagają z reguły oddzielnego pomieszczenia, gdyż zajmują sporo miejsca i potrzebują zewnętrznego osprzętu. Wykonane są z żeliwa lub stali, a komorę spalania otacza płaszcz wodny, dzięki czemu uzyskują nieco wyższą sprawność niż kotły wiszące. Ze względu na większą bezwładność cieplną wolniej reagują na zmiany zapotrzebowania na ciepło, dlatego lepiej będą funkcjonowały w obiektach o masywnej konstrukcji i równomiernym poborze energii cieplnej. Kotły te produkowane są jako dwu- i jednofunkcyjne – z możliwością współpracy z wbudowanym lub zewnętrznym zasobnikiem 1. Mają, podobnie jak kotły wiszące, wszystkie potrzebne zabezpieczenia i automatykę.

Dużą efektywnością ogrzewania charakteryzują się kotły z zamkniętą komorą spalania (tzw. turbo). Nie wymagają one podłączenia do komina. Spaliny są usuwane na zewnątrz własnym, dwuściennym przewodem powietrzno-spalinowym w postaci rury w rurze (wewnętrzną rurą są usuwane spaliny, a zewnętrzną doprowadzane powietrze niezbędne do pracy urządzenia), który można wyprowadzić przez dach lub przez ścianę budynku.

Najbardziej oszczędne w eksploatacji są kotły kondensacyjne, które umożliwiają odzyskanie ciepła w wyniku skroplenia spalin. Dzięki temu sprawność urządzeń sięga 106-108% (w tradycyjnej technice spalania – 90-95%). Jednak w tym przypadku nakłady inwestycyjne są wyższe, gdyż droższe jest samo urządzenie, a instalacja grzewcza powinna być dostosowana do zasilania wodą o temperaturze nie wyższej niż 50°C. Kocioł kondensacyjny uzyskuje najwyższą sprawność, gdy temperatura wody powrotnej z instalacji c.o. nie przekracza 30°C (w pomieszczeniu jest 20°C), czyli instalacja obliczona jest na parametry 50/30/20°C. Taki kocioł bardzo dobrze współpracuje więc z wodnym ogrzewaniem podłogowym. Jeżeli zdecydujemy się na grzejniki, będą one musiały mieć dużo większą powierzchnię niż te pracujące w instalacji z wysoką temperaturą.

Dobrym rozwiązaniem jest również zamontowanie ogrzewania podłogowego lub mieszanego (grzejniki i ogrzewana podłoga), co przy właściwej regulacji pozwala w pełni wykorzystać zalety kotła kondensacyjnego.

Kotły na paliwo stałe

Jeszcze niedawno kotły te nie były popularne z racji uciążliwej obsługi. Natomiast nowoczesne urządzenia, wyposażone w podajnik i palnik retortowy, umożliwiają dokładanie paliwa nawet co kilka dni. Przystosowane są do spalania frakcjonowanego węgla (tzw. eko-groszku) lub peletów. W ostatnim czasie wzrasta zainteresowanie kotłami na paliwa stałe również ze względu na szybko rosnące ceny innych nośników energii.

Najpopularniejsze są kotły z paleniskiem o spalaniu dolnym, w którym następuje bardziej równomierne dopalanie paliwa i możliwa jest skuteczniejsza regulacja mocy grzewczej. Mogą mieć wentylator nadmuchowy sterowany termostatem, co dodatkowo zwiększa skuteczność regulacji mocy.

Do spalania szczap drzewnych przystosowane są natomiast kotły z odgazowywaniem paliwa. W pierwszej fazie spalania, dzięki wysokiej temperaturze w komorze wstępnej, następuje odgazowanie lotnych składników paliwa, które palą się podobnie jak gaz, po czym następuje dopalenie części stałych. Ten sposób spalania charakteryzuje się bardzo niską emisją zanieczyszczeń do atmosfery, ale wymaga użycia jako opału odpowiednich gatunków drewna o niskiej wilgotności.

Największą sprawność mają kotły retortowe, w których ruszt zastąpiono specjalnym palnikiem (retortowym, w postaci bloku żeliwnego lub ze stali nierdzewnej), pod który wdmuchiwane jest powietrze 3. Jego konstrukcja pozwala na spalanie w takim kotle tylko opału o małej granulacji (np. peletów, miału węglowego, groszku, zrębków drewnianych), który może być dozowany z podajnika. Podajnik umożliwia precyzyjną, automatyczną regulację pracy urządzenia, ale podwyższa jego cenę. Podajniki mogą mieć różną wielkość – zapas w tych mniejszych wystarczy na kilka, w większych na kilkanaście dni.

Ogrzewanie kotłem na prąd może się sprawdzić, jako tymczasowe, jeśli w przyszłości do naszego domu ma być doprowadzony gaz. Również często stosuje się go jako urządzenie wspomagające kocioł na inne paliwo. Jeśli „główny” kocioł ma moc niewystarczającą do ogrzania domu podczas szczególnie silnych mrozów, dogrzewanie prądem będzie dobrym rozwiązaniem.

Podgrzej wodę

Kotły na paliwa stałe, niestety, nie sprawdzają się w lecie, kiedy zależy nam tylko na uzyskaniu ciepłej wody. Perspektywa obsługiwania urządzenia przez okrągły rok zmusza do sięgnięcia po inne rozwiązania. Jednak także w przypadku innego paliwa, nieprzerwane funkcjonowanie kotła może być nieopłacalne.

Dostępne są podgrzewacze wody zasilane gazem, prądem oraz – mniej popularne – na paliwa stałe i olej opałowy. Jeśli natomiast chodzi o sposób uzyskiwania c.w.u., podgrzewacze dzielą się na przepływowe i pojemnościowe.

Podgrzewacze przepływowe zużywają tylko tyle paliwa, ile jest potrzebne do bieżącego podgrzania pobieranej wody. Woda nie jest magazynowana, więc nie istnieje ryzyko rozwinięcia się w niej szkodliwych mikroorganizmów.

Większość tego rodzaju podgrzewaczy obsługuje tylko jeden punkt poboru wody, ale są też przeznaczone dla kilku. Tu jednak ważna jest odległość: im dalej od podgrzewacza, tym chłodniejsza będzie leciała z kranu woda i dłużej trzeba na nią czekać.

Podgrzewacze przepływowe nie są duże. Jednopunktowe montuje się bezpośrednio nad wanną, zlewem czy umywalką – mają własny kran, a te przeznaczone do brodzika również prysznic. Podgrzewacze dla kilku punktów poboru są większe, ale nie na tyle, żeby nie zmieściły się np. w szafce pod umywalką czy zlewozmywakiem.

Podgrzewacze pojemnościowe to popularne termy. Woda jest podgrzewana i gromadzona w zbiorniku, wiszącym lub stojącym, często o dużej pojemności. Jeśli korzystamy z ciepłej wody, jest ona od razu uzupełniana i dogrzewana znajdującą się wewnątrz grzałką. Dzięki temu z kranu leci od razu ciepła woda, a jednoczesne zmywanie i kąpiel nie zmniejszają komfortu.

Podgrzewacze pojemnościowe mogą być bezciśnieniowe i ciśnieniowe. Te pierwsze mogą obsługiwać tylko jeden punkt poboru wody – warto je montować tam, gdzie potrzebujemy jej często, ale w niewielkiej ilości. Podgrzewacze ciśnieniowe obsługują kilka baterii, ale komfort korzystania z ciepłej wody zależy od mocy urządzenia i wielkości zbiornika.

Redakcja BudujemyDom

Pozostałe artykuły z tego numeru

Roboty wykończeniowe - prowadzenie instalacji, co na ściany i podłogi

Rozważne ustalenie kolejności prac wykończeniowych pozwoli uniknąć wielu niepotrzebnych wydatków. Pamiętajmy też, że na budowie małego domu nie powinno jednocześnie pracować więcej niż 6-8 osób, gdyż w przeciwnym razie będą sobie przeszkadzały. Od czego zacząć? Roboty wykończeniowe prowadzimy najczęściej w chłodnych porach roku, gdy dzień jest krótki, dlatego w pierwszej kolejności powinniśmy uruchomić...