Centralny odkurzacz, to nie tylko dziura w ścianie, do której można podłączyć rurę, ale też liczne udogodnienia, jak automatyczne szufelki, urządzenia do czyszczenia kominka czy samochodu. Bez takich wygód można oczywiście żyć, ale są sytuacje, w których warto zainwestować kilka tysięcy złotych i trochę czasu na wybranie, kupienie i dopilnowanie instalacji urządzenia.
Tradycyjny odkurzacz zwraca przefiltrowane powietrze do pomieszczenia, a jeśli ma kiepskiej jakości filtr, oddaje też część zebranych zanieczyszczeń. Dodatkowo, silny strumień powietrza wylatującego z urządzenia, podrywa kurz i miesza go z powietrzem, powodując w ten sposób wtórne zanieczyszczenie odkurzanego pomieszczenia. Odkurzacz centralny działa inaczej – zasysa zanieczyszczenia ze sprzątanej powierzchni, ale zużyte podczas sprzątania powietrze nie wraca do pomieszczenia, a usuwane jest na zewnątrz budynku. W domu pozostaje więc tylko czyste powietrze, bez kurzu, drobnoustrojów i roztoczy. Prędkość powietrza płynącego przez rury ssące jest na tyle duża (do 130 km/h), że uniemożliwia osiadanie kurzu i roztoczy wewnątrz instalacji. Takiego komfortu nie zapewni żaden tradycyjny odkurzacz, nawet ten z filtrem HEPA lub wodnym. Ponadto, duża siła ssania urządzenia usuwa zanieczyszczenia nie tylko z powierzchni wykładzin lub dywanów, ale również z głębszych warstw, np. tapicerowanych mebli. Długi, lekki elastyczny wąż ssący oraz różne końcówki, pozwalają dotrzeć do każdego, nawet trudno dostępnego miejsca w domu, jak również poza nim (np. na tarasie). Podczas odkurzania nie przeszkodzimy domownikom w oglądaniu telewizji czy słuchaniu muzyki, ponieważ jednostka centralna – jedyne źródło hałasu – zainstalowana jest w oddzielnym pomieszczeniu. Sprzątanie nie męczy, bo nie trzeba ciągnąć za sobą odkurzacza, czy dźwigać go po schodach, a kabel elektryczny nie plącze się pod nogami. Nie trzeba też tak często, jak w przypadku tradycyjnych odkurzaczy, opróżniać pojemnika na śmieci.
Instalacja do centralnego odkurzania podwyższa dodatkowo standard – a więc i wartość – domu, gdy będziemy chcieli go sprzedać lub wynająć. Cały system nie jest też drogi, zakupiony i zamontowany przez wyspecjalizowaną firmę może kosztować „tylko” 3 tys. zł (w całym przedsięwzięciu najdroższa jest jednostka centralna). W całości kosztów inwestycyjnych związanych z budową domu, nie jest to duża suma. Odkurzacz centralny na co dzień jest tani w eksploatacji – pojemnik na kurz wymienia się rzadziej niż worki w odkurzaczach tradycyjnych, czasami tylko dwa razy w roku, a wkłady w filtrach raz na pięć (kartonowe) lub na dziesięć lat (poliestrowe).
Po pierwsze: projekt
O instalacji centralnego odkurzania najlepiej pomyśleć już na etapie projektowania domu. Wykonanie projektu zleca się po zakończeniu stanu surowego, przed ułożeniem wszelkich instalacji elektrycznych, hydraulicznych i, co ważne, przed wykonaniem ogrzewania podłogowego. Kanały, którymi będą biegły rury łączące gniazdka z jednostką centralną muszą być proste, z jak najmniejszą liczbą załamań, ponieważ od tego w dużej mierze zależy sprawność całego systemu. Dlatego tej części instalacji należy poświęcić najwięcej uwagi. Po zainstalowaniu przewodów elektrycznych i rur do hydrauliki, ergonomiczne poprowadzenie rur centralnego ogrzewania może być utrudnione. Możliwe jest jednak wykonanie instalacji centralnego odkurzania również w budynku zamieszkałym – wówczas można ją poprowadzić w kanałach wentylacyjnych (muszą być jednak wystarczająco szerokie, aby nie przestały spełniać swych funkcji podstawowych), w przestrzeniach między ścianami i nad sufitami podwieszanymi. Trzeba się jednak liczyć z tym, że czasem nieuniknione będzie rozkuwanie ścian, by umieścić w nich niezbędną instalację.
Montaż na raty
Kompletny system centralnego odkurzania wraz z montażem to kwota rzędu kilku tysięcy złotych. Jeśli nie chcemy takiego wydatku ponosić jednorazowo, całą inwestycję, a więc i koszty z nią związane, można rozłożyć na dwa etapy.
Pierwszy etap – ułożenie w ścianach instalacji podciśnieniowej, czyli rur PVC, zakończonych gniazdami ssącymi. Na wykonanie tych prac wydamy ok. 1000 zł. W tym etapie projektuje się też odprowadzenie powietrza na zewnątrz. Najlepiej umieścić je w pobliżu centralnego odkurzacza (przewód wydechowy nie powinien być dłuższy niż 6 m), aby niepotrzebnie nie zwiększać oporów przepływu w instalacji. Wyrzutnia powietrza powinna znajdować się na wysokości co najmniej 30 cm od poziomu gruntu, z dala od okien i drzwi.
Drugi etap jest droższy (min. 2 tysiące) – zakup i montaż jednostki centralnej oraz pozostałych akcesoriów. W stosunku do ogólnych kosztów budowy domu, sfinansowanie pierwszego etapu nie powinno być kłopotliwe. Warto więc zamontować same rury, nawet gdy zakup centralnego odkurzacza odłożymy na później. Jeśli dysponujemy gotówką, to zdecydowanie najkorzystniej jest kupić kompletny zestaw z jednostką centralną i gniazdami wtykowymi od razu łącznie z montażem. Nie oznacza to jednak, że musimy montować wszystkie elementy od razu i narażać instalację na zniszczenie, np. przez nierozważnych robotników wykańczających dom. W takiej sytuacji montaż można również rozłożyć na raty, i jednostkę centralną i gniazda zamontować już po zakończeniu wszystkich prac. Firma, od której kupimy cały system będzie zobowiązana umową do dokończenia instalacji, w dogodnym dla nas terminie.
Centrum dowodzenia
Jednostka centralna najczęściej lokowana jest w garażu, wentylowanej piwnicy czy na poddaszu albo w pomieszczeniu gospodarczym. Powinno to być suche miejsce, najlepiej nie w bezpośrednim sąsiedztwie pomieszczeń mieszkalnych. Wówczas hałas silnika będzie najmniej słyszalny. Jednostkę centralną wiesza się na ścianie, w miejscu łatwo dostępnym, na wysokości gwarantującej wygodne opróżnianie zbiornika. Montując ją w garażu możemy używać zestawu do czyszczenia samochodu, który podłącza się bezpośrednio do niej. Jednostka centralna może mieć budowę zwartą (wszystkie elementy zamknięte są w jednej obudowie) lub składać się z części (z oddzielnie zamontowanym separatorem i silnikiem). Wielkość i moc jednostki ssącej trzeba dobrać do powierzchni sprzątania – zrobi to doradca techniczny firmy, w której kupujemy odkurzacz. Może okazać się, że potrzeba większej mocy, niż to wynika z metrażu, gdyż instalacja ma dużo zakrętów i gniazd ssących w dużej odległości od jednostki centralnej. Odkurzacz wyrzuca odfiltrowane powietrze poza budynek, a inne zanieczyszczenia zbierają się w pojemniku lub w worku na kurz. Mogą one być jednorazowe, papierowe lub z tkaniny wielokrotnego użytku. Można też kupić model wyposażony w samooczyszczające się worki odwrócone lub separatory cykloniczne.
Z gniazdami bez przesady
Najważniejsze, by gniazda były efektywnie rozmieszczone. Lokuje się je najczęściej na korytarzach i ewentualnie na tarasie i w garażu, w miejscach, w których nie będą ich zasłaniać meble i inne sprzęty. Najwygodniej zamontować je przy futrynach drzwi nisko nad podłogą. Liczba i usytuowanie gniazd mają umożliwiać dotarcie do każdego miejsca. Lepiej dążyć do tego, by było ich jak najmniej (system jest wówczas prostszy, tańszy i efektywniejszy). Niestety, gdy okaże się ich za mało, trzeba będzie używać długiego węża, np. 15 m (a najczęściej mają po ok. 9 m), który może skręcać się podczas odkurzania.
Przewody ssące
Mają zwykle średnicę 50 mm i wykonane są ze sztywnych rur PVC. Łączy się je specjalnym klejem lub jedynie na wcisk (rury ze specjalnymi uszczelkami). Odcinki poziome najwygodniej zamontować w grubej warstwie wylewki, poprowadzić pod stropem piwnicy, przez nieużytkowe poddasze lub pod stropem pomieszczeń mieszkalnych – osłaniając je na przykład płytami gipsowo-kartonowymi. Odcinki pionowe można obudować w taki sam sposób. Planując przebieg rur, należy pamiętać, że każde załamanie i zmiana kierunku, powodują znaczny wzrost oporów przepływu, czyli spadek siły ssania. Dlatego powinno być ich, jak najmniej. Zmiana kierunku przebiegu powinna być wykonana łagodnymi łukami lub przy użyciu kolan 30 i 45°. Jedynie tuż za gniazdem ssącym, montuje się kolana lub trójniki 90°. Zapobiega to zapchaniu się instalacji, ponieważ miejsce to zatrzymuje wszelkie przedmioty o dużych wymiarach, które mogłyby uszkodzić jednostkę centralną. Wewnętrzna powierzchnia rur jest gładka i pokryta dodatkami neutralizującymi działanie ładunków elektrostatycznych przyciągających kurz. Dzięki temu, oraz dzięki dużej prędkości zasysanego powietrza, wewnątrz przewodów nie gromadzi się kurz. W instalacji centralnego odkurzania nie rozwijają się również bakterie, roztocza ani pleśń.
Do wszystkiego Jednostka centralna, rury i gniazda ssące oraz węże to jeszcze nie wszystko.
By skutecznie odkurzyć każdy zakamarek domu oraz meble, ubrania, a nawet zwierzęta, przydadzą się odpowiednie końcówki, kształtem i wielkością dopasowane do rodzaju odkurzanych powierzchni (ssawki i szczotki do mebli, ubrań, dywanów, żaluzji, klawiatury komputerowej, grzejników), turboszczotki (z dodatkowym napędem) do tapicerki i dywanów oraz akcesoria do wygodnego przechowywania wszystkich elementów (kosze, wózki, uchwyty, pokrowce). Bardzo wygodnym rozwiązaniem, szczególnie w kuchni lub przedpokoju są, automatyczne szufelki – czyli zamykane szczeliny montowane tuż przy podłodze. Umożliwiają one wmiatanie zanieczyszczeń (np. okruchów, piasku) bezpośrednio do instalacji. Po naciśnięciu dźwigni stopą, gniazdo zasysa zanieczyszczenia bezpośrednio z podłogi.
Warto również pomyśleć o separatorach wody i popiołu. Ten pierwszy umożliwia zbieranie płynu przez odkurzacz oraz pranie dywanów, a nawet mycie okien. Ten drugi, jest bardzo pomocny przy czyszczeniu kominka.
Zanim kupisz
Wybierając odkurzacz zwróć uwagę na moc ssącą jednostki centralnej. Im jest ona wyższa, tym większa skuteczność filtracji. Dowiedz się też o okres i warunki gwarancji. Najczęściej producent udziela 5-letniej gwarancji na jednostkę centralną i od 1 do 10 lat na wykonaną instalację. Należy korzystać z oferty wyspecjalizowanej firmy, która zapewnia kompleksową usługę, konsultacje fachowca, zrobienie projektu, dobór odpowiedniej jednostki centralnej, kosztorys oraz montaż.
Choć montaż nie jest skomplikowany, to nie należy wykonywać go samodzielnie. Możemy w ten sposób stracić gwarancję na sprzęt oraz możliwość egzekwowania naprawy ewentualnych usterek, które mogą pojawić się po niefachowym montażu.
Joanna Dąbrowska
Ciąg dalszy artykułu w formacie pdf:
Pobierz wersję pdf: Centralny odkurzacz
