Cztery warianty podwyższenia ścianki kolankowej. Niezbędne formalności

Brak ścianki kolankowej lub jej niewielka (poniżej 70 cm) wysokość rzeczywiście utrudnia zagospodarowanie poddasza. Można ją podwyższyć, ale trzeba sobie zdawać sprawę, że w istniejącym budynku takie przedsięwzięcie nie jest ani proste, ani tanie. Dlatego decydują się na nie zazwyczaj ci właściciele domów, którzy planują poważny remont, obejmujący naprawę lub wymianę więźby dachowej.

Podwyższenie ścianki kolankowej - niezbędne formalności

Przed rozpoczęciem prac konieczne jest zgłoszenie prac w wydziale budownictwa i architektury lokalnego starostwa powiatowego. Ponieważ usunięcie pokrycia i więźby, podwyższenie ścianki kolankowej, a następnie wykonanie nowego dachu to poważna ingerencja w konstrukcję budynku, niezbędne jest sporządzenie projektu budowlanego.

W dokumentacji musi się znaleźć ocena obecnego stanu budynku i konsekwencji przebudowy pod względem technicznym sporządzone przez konstruktora. Nadzór nad prowadzeniem prac warto powierzyć doświadczonemu kierownikowi budowy.

Podwyższenie ścianki kolankowej - wybór technologii

Ściankę kolankową można podwyższyć na różne sposoby, z których najpopularniejszym jest jej wymurowanie. Nie można jednak zastosować np. samych pustaków - ze względu na to, że ścianki kolankowe przenoszą ciężar dachu na budynek i stanowią bezpośrednie podparcie więźby dachowej, konieczne jest wykonanie na nich żelbetowego wieńca, a często również żelbetowych słupów.

W tym wariancie najważniejsze jest odpowiednie połączenie ścianek kolankowych i szczytowych - elementy zbrojenia powinny być łączone na zakład wielkości minimum 40 cm. Dotyczy to także połączeń pionowych prętów w słupach z poziomymi w wieńcu.

Do zespolenia nadbudowanej części można też wykorzystać np. kotwy, które dotąd były w wieńcu i mocowały do niego murłatę. Nowe elementy można do nich przyspawać lub przykręcić, o ile gwinty kotew są w dobrym stanie. Można też nawiercić większej średnicy otwory w dotychczasowym wieńcu i umieścić w nich nowe pionowe pręty (wypełniamy otwór zaprawą i wciskamy pręt). Sposób rozwiązania tego problemu powinien określić konstruktor.

Technologia murowania ma zasadniczą wadę - długi czas budowy. Przy zastosowaniu zwykłego betonu trzeba się liczyć z tym, że budynek będzie odsłonięty i narażony na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych nawet przez 30 dni. Aby tego uniknąć, warto użyć specjalnych betonów szybkowiążących, które można obciążać już nawet tej samej doby.

Murowana ścianka kolankowa - schemat budowy

Inny sposób to wykonanie ścianki w całości z żelbetu. Tu kluczowej jest prawidłowe zazbrojenie jej górnej części. Jest ona odpowiednikiem wieńca, dlatego zbrojenie musi być odpowiednio zagęszczone.

Ścianki żelbetowe wykonuje się szybciej niż murowane. Warunkiem jest zastosowanie betonu szybkowiążącego i wcześniejsze przygotowanie zbrojenia i szalunków, aby po rozebraniu dachu jak najszybciej wypełnić je mieszanką betonową.

Żelbetowa ścianka kolankowa - schemat budowy

Kolejny wariant to ścianka drewniana szkieletowa. Można ją wykonać także na budynku murowanym. Czas budowy jest bardzo krótki, bo ściankę można przygotować wcześniej, uzyskując prefabrykat gotowy do wbudowania. Nie ma prac mokrych, dlatego przegrodę można obciążyć od razu po wykonaniu.

Również w tym przypadku ważne jest solidne połączenie konstrukcji z murowanymi ścianami poddasza. Do tego celu można wykorzystać kotwy, które służyły wcześniej do mocowania murłaty, albo zastosować kołki rozporowe bądź kotwy chemiczne.

Ścianka kolankowa drewniana szkieletowa - schamat budowy

Ścianka kolankowa może być też elementem więźby. Nie typowej, krokwiowo-jętkowej albo płatwiowo-kleszczowej, ale wykonywanego w zakładzie prefabrykacji wiązaru, który dostarczany jest na budowę i montowany za pomocą dźwigu. Częścią tego elementu są pionowe słupy, które zastępują ściankę.

Największą zaletą tej metody jest krótki czas budowy. Po usunięciu starej konstrukcji i zamocowaniu nowej, pozostaje tylko ułożenie pokrycia dachowego.

Ścianka kolankowa jako element więźby - schemat budowy

Sposób wykończenia ścianki kolankowej

Ścianki murowane i żelbetowe wykańcza się w podobny sposób, jak typowe przegrody domu. Od zewnątrz jest to najczęściej ocieplenie ze styropianu lub wełny mineralnej pokryte klejem na siatce z włókna szklanego i tynkiem cienkowarstwowym. W środku paleta rozwiązań jest bardzo szeroka - np. tynk cementowo-wapienny albo płyty gipsowo-kartonowe, a na to farba lub tapeta, okładziny kamienne, panele PVC, boazeria.

Najpopularniejszą metodą ocieplania ścian szkieletowych jest natomiast wypełnienie izolacją cieplną ich przekroju. Do wykończenia od strony poddasza najlepiej nadają się płyty gipsowo-kartonowe, drewnopochodne lub cementowo-włóknowe. Od zewnątrz można użyć np. płyt cementowo-włóknowych i tynku. Ze względów estetycznych warto zadbać o to, aby zastosowane materiały były podobne to tych, jakich użyto do wykończenia istniejącej ściany.

Optymalna wysokość ścianki kolankowej

Kolejnym ważnym dylematem, jaki trzeba rozstrzygnąć, jest wysokość ścianki kolankowej. Wydawałoby się, że wybór jest prosty - im wyższa, tym więcej miejsca na poddaszu. Z tego powodu wielu inwestorów nadmiernie podwyższa ściankę, nie biorąc pod uwagę, że bardzo psuje to proporcje budynku.

Dlatego przed podjęciem decyzji warto poprosić architekta o wykonanie wizualizacji elewacji budynku z podniesioną ścianką kolankową. Dzięki temu będziemy mieli orientację, jak dom będzie się prezentował przy danym podziale proporcji ścian i dachu. Gdy jest rozłożysty, wyższa ścianka nie rzuca się tak w oczy jak w przypadku mniejszych i bardziej zwartych brył.

Zbyt wysoka ścianka może też oznaczać kłopoty z otwieraniem wysoko osadzonych okien (przez które w dodatku będziemy widzieć jedynie niebo). Dolna krawędź okna połaciowego powinna znaleźć się na wysokości 90-110 cm, natomiast górna (w zależności od jego wymiarów) na poziomie 170-190 cm.

Wreszcie kwestie formalno-prawne. Podwyższając ściankę trzeba pamiętać, aby wyremontowany budynek nie naruszył przepisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym znajdują się wytyczne co do wysokości domów w okolicy.

Planując wysokość ścianki kolankowej trzeba też pamiętać o usytuowaniu okien połaciowych. Najlepiej, gdy ich górna krawędź znajduje się na wysokości 170-190 cm. (fot. Velux)

Jaka więc powinna być wysokość ścianki? Jak wspomniano, absolutne minimum to 70 cm. Podwyższenie jej do wysokości 1 m daje jednak większe możliwości przy aranżacji poddasza. Pod skosem umieścimy nie tylko niskie sprzęty domowe, ale np. łóżko.

Przy 1,5-metrowej ściance można już postawić szafki i stół, a w tych okolicach będzie można wygodnie chodzić. 2-metrowa ścianka oznacza, że głową w sufi t nie uderzą nawet wyższe osoby, a na poddaszu zmieszczą się praktycznie wszystkie meble. W takim wariancie dom będzie jednak wyglądał w zasadzie jak budynek piętrowy.

Wysokość ścianki kolankowej ma zasadniczy wpływ na możliwość zagospodarowania poddasza. Od lewej: przy przegrodzie o wysokości 0,7 m zmieszczą się rzadko używane przedmioty; 1 m - łóżko; 1,5 m - biurko, przy którym można swobodnie stanąć; 2 m - większość mebli i elementów wyposażenia.

Redaktor: Norbert Skupiński
Na zdjęciu otwierającym: Specjalny typ okna dachowego, którego dolna część umieszczona jest w ściance kolankowej. (fot. Fakro)