Projektowanie oświetlenia wewnętrznego

Jeśli nie zdecydujemy się skorzystać z usług architekta, warto poradzić się doświadczonego elektryka. Punkty świetlne powinny zostać umieszczone w takich miejscach, aby nie oślepiały domowników, nie tworzyły na ścianach cieni i nie wywoływały kontrastów. Jak oświetlić poszczególne pomieszczenia?

Światło specjalnego przeznaczenia

Oświetlenie wewnątrz budynku mieszkalnego powinno służyć wygodzie domowników, ale także pełnić funkcję dekoracyjną, podkreślając charakter i wystrój pomieszczeń, czy znajdujących się w nich detali architektonicznych.

Właściwie można wyróżnić trzy rodzaje oświetlenia:

• Oświetlenie główne

Oświetlenie główne, zwane też ogólnym, stanowi umieszczone w centralnym punkcie każdego pomieszczenia źródło światła, które równomiernie je oświetla. W salonie może to być żyrandol, w kuchni np. plafon. Jego dopełnieniem mogą być np. umieszczone na ścianach kinkiety, które dodają wnętrzom przytulności.

• Oświetlenie miejscowe

Roboczym rodzajem oświetlenia jest oświetlenie miejscowe, które ułatwia pracę w kuchni czy gabinecie, czytanie książki bądź toaletę w łazience. Jest ono precyzyjnie skierowane na dane miejsce. W tym wypadku źródłem światła może być stojąca przy kanapie lub fotelu lampa, skierowane na kuchenny blat bądź lustro punktowe halogeny, ewentualnie lampka z regulowanym ramieniem stojąca na biurku. Taśmami, mogącymi świecić w różnych kolorach profilami ledowymi bądź wpuszczanymi w ścianę nad stopniami oprawami halogenowymi warto też podświetlić schody. To również jest oświetlenie miejscowe.

Lustra z podświetleniem ledowym są praktyczne, energooszczędne i świetnie wyglądają. (fot. ABB)

• Oświetlenie dekoracyjne

Oświetlenie dekoracyjne ma za zadanie eksponować poszczególne elementy wystroju wnętrza. Umiejętnie podświetlając wnęki, półki, podwieszane sufity, meble, rośliny, obrazy, zdjęcia czy inne elementy możemy kształtować przestrzeń i zmieniać proporcje pomieszczeń, kreując w nich pożądaną scenerię. Co więcej, przy dzisiejszej technologii możliwa jest również zmiana barwy światła, co bywa niezwykle efektowne. Funkcje dekoracyjne może pełnić nie tylko zamontowane w odpowiednim miejscu oświetlenie, które buduje nastrój, ale także dizajnerskie modele lamp, żyrandoli czy kinkietów, które same w sobie stanowią ozdobę.

Oryginalna lampka może stanowić dominujący element wystroju wnętrza. (fot. Spotline SLV)

Oświetlenie szyte na miarę

Każde pomieszczenie w naszym domu wymaga innego oświetlenia, co warto mieć na uwadze już podczas projektowania instalacji i określania przyszłej lokalizacji punktów świetlnych. Zacznijmy od wejścia.

• Oświetlenie w wiatrołapie

W wiatrołapie centralnie umieszczoną plafonierę lub podwieszany sufit z podświetlającymi go taśmami ledowymi, ewentualnie wbudowanymi reflektorkami (ledowymi, halogenowymi) można uzupełnić jeszcze znajdującymi się przy lustrze kinkietami. Są bardzo uniwersalne i pasują do każdego pomieszczenia. Mogą świecić w górę lub w dół z różną intensywnością, co często zależy od rodzaju oprawy.

Wybierając znajdujące się przy drzwiach wejściowych łączniki warto zadbać, aby były podświetlane diodą led, dzięki czemu wchodząc do domu nie trzeba będzie po omacku ich szukać. Jeśli wiatrołap znajduje się na początku długiego korytarza, można pomyśleć o łączniku krzyżowym, który pozwala sterować lampami z dwóch różnych miejsc naszego domu.

• Oświetlenie w holu

W holu również dobrze sprawdzą się umocowane na suficie plafony, kinkiety, ale także oprawy umieszczone w podłodze.

• Oświetlenie w salonie

W salonie oprócz oświetlenia ogólnego w postaci np. dużego, dekoracyjnego żyrandola, warto pomyśleć o reflektorach kierunkowych na szynach lub linkach o regulowanym kącie padania światła, podświetlających wybrane elementy wnętrza (np. rzeźby, zdjęcia, obrazy), stojących lampach podłogowych znajdujących się w sąsiedztwie sof; mniejszych, które można ustawić chociażby na stoliku czy komodzie.

Łączniki oświetlenia powinny być kilkusekcyjne oraz wyposażone w ściemniacze, co umożliwi lepszą kontrolę intensywności światła i przyda się chociażby wtedy, gdy będziemy chcieli skorzystać z kina domowego. Jeśli ustalimy wcześniej lokalizację lamp, należy wyprowadzić w ich sąsiedztwie gniazda wtykowe.

W salonie warto pokusić się także o budujące nastrój oświetlenie dekoracyjne. Stosując lampy kierunkowe możemy wyeksponować dowolny fragment pomieszczenia lub zwrócić uwagę na interesujące detale. (fot. GTV)

• Oświetlenie w sypialni

W sypialni, oprócz oświetlenia górnego, powinniśmy zaplanować gniazda pod dwie lampki nocne po obydwu stronach łóżka. Stojące na stolikach lampki można ewentualnie zastąpić mocowanymi do ścian, świecącymi w dół kinkietami (w przypadku niewielkich sypialni są praktyczniejsze). Jeśli dysponujemy osobną garderobą, to tutaj świetnie sprawdzą się reflektorki halogenowe lub ledowe umocowane na przytwierdzanej do sufitu listwie z regulowanym kątem padania światła.

• Oświetlenie w pokoju dziecka

W pokojach dziecięcych oprócz ogólnego oświetlenia górnego (włączniki światła można umocować nieco niżej, najlepiej na wysokości około 100 cm) powinny znaleźć się lampki nocne ustawione na szafce przy łóżku (podobnie jak w sypialni można zastąpić je kinkietami) oraz lampki biurkowe, które będą dobrze oświetlały przestrzeń roboczą. Mogą one stać na blacie lub być przytwierdzone do ściany. Przed wykonaniem instalacji elektrycznej dobrze jest zaplanować rozkład pokoi dziecięcych, aby w odpowiednich miejscach umieścić gniazda i łączniki.

• Oświetlenie w kuchni

Kuchnia to pomieszczenie, w którym znajduje się zwykle najwięcej źródeł światła, przy czym lampy montowane w centralnym punkcie sufitu wcale nie są tu najważniejsze.

Górne plafony czy halogeny powinny do niego przylegać i równomiernie oświetlać pomieszczenie (lampy wiszące w przejściu mogą ograniczać ruchy), jednak istotniejsze jest światło robocze: oprawy kierunkowe z regulowanym kątem padania światła znajdujące się pod zawieszonymi nad blatem szafkami (jeśli nad blatem nie ma szafek, można zdecydować się na kinkiety bądź mocowane na listwie halogeny kierunkowe) oraz oświetlenie zamontowane w okapie.

Nad wyspą lub stołem można zawiesić kilka wiszących obok siebie mniejszych opraw z modnymi ostatnio kloszami ze szkła lub stali. Powinny one znajdować się ok. 70 cm nad oświetlaną powierzchnią.

Rozkład mebli, sprzętów kuchennych i lokalizację lamp dobrze jest zaplanować przed poprowadzeniem instalacji, dzięki czemu nie będziemy musieli jej potem przerabiać.

Różnica w sposobie oświetlenia blatu roboczego: niekomfortowe - oświetleniem ogólnym (po lewej), komfortowe - oświetleniem miejscowym (po prawej)

W kuchni bardzo ważne jest właściwe oświetlenie przestrzeni roboczej, a więc blatu i znajdującej się obok niego płyty kuchenki. Płytę oświetlają zwykle lampy ledowe lub halogenowe. (fot. Ospel)

• Oświetlenie w łazience

Kolejnym newralgicznym pomieszczeniem jest łazienka. Tu często wykonuje się podwieszane sufity z wmontowanymi w nie oprawami halogenowymi lub ledowymi, które pełnią rolę światła ogólnego. Strefą, która wymaga wyjątkowego podświetlenia jest lustro. W przypadku mniejszych możemy zdecydować się na oświetlenie boczne. Tu najlepiej sprawdzają się kinkiety ze świetlówkami, dającymi rozproszone światło lub oświetlenie punktowe. Duże lustra powinny zostać oświetlone od góry.

W sąsiedztwie wanny lub prysznica dobrze sprawdzą się tworzące niepowtarzalny nastrój szczeliny świetlne z umieszczonymi w nich taśmami ledowymi.

Każde źródło światła ma tak naprawdę inne przeznaczenie. Ich lokalizację i rozkład instalacji elektrycznej dobrze jest wcześniej zaplanować, aby uniknąć potem uciążliwego kucia tynków. (fot. ABB)

Ostatnio bardzo modne stało się montowanie wiszących lamp w sekcjach. Przezroczyste, szklane klosze dają miękkie, rozproszone światło. (fot. Paulmann)

Łączniki, ściemniacze, czujki ruchu

Mocowane na ścianach elementy pozwalające sterować oświetleniem często pełnią także funkcję dekoracyjną. Panele zewnętrzne łączników zwykle są wykonane z odpornego na zarysowania, antystatycznego tworzywa sztucznego. Jednak w sprzedaży można znaleźć także ekskluzywne produkty z kamienia, drewna, stali szlachetnej, aluminium, niklu, porcelany, szkła czy skóry. Mogą być one matowe bądź błyszczące, mieć różne wzory i kolory.

Zanim wybierzemy konkretny model łącznika upewnijmy się, czy w tym samym wzorze dostępne będą gniazda wtykowe i np. ściemniacze. Łączniki mogą być mechaniczne lub sensorowe. Te pierwsze mają zwykle klawisz lub klawisze (najpopularniejsze), przycisk, pokrętło lub dźwignię, a drugie szklaną płytkę z umieszczonym pod nią czujnikiem reagującym na dotyk lub zbliżenie ręki. Łączniki mogą reagować także na ruch - automatycznie załączają światło, gdy jeden z domowników wchodzi do pomieszczenia i wyłączają je, gdy je opuszcza.

Ściemniacze, które umożliwiają regulację natężenia światła, najczęściej montuje się w sypialni i salonie. Pozwalają one nie tylko oszczędzać energię, ale także budować odpowiedni nastrój. Obsługuje się je pokrętłem, suwakiem, ale też za pomocą panelu dotykowego lub pilota. Łączniki i ściemniacze montuje się zwykle na wysokości 100-140 cm od poziomu podłogi.

Na rynku znajdziemy osprzęt w szerokiej gamie wzorów, kolorów, można go bez problemu dopasować do stylu pomieszczeń. (fot. Livolo)

Zamiast tradycyjnych przycisków, coraz częściej stosuje się nowoczesne łączniki dotykowe. (fot. Livolo)

Redaktor: Tomasz Wojciuk
fot. otwierająca: Paulmann