Dobry projekt

Na co zwracać uwagę, szukając projektu domu energooszczędnego?

Zanim zaczniemy szukać projektu, powinniśmy wspólnie ze wszystkimi członkami rodziny określić nasze oczekiwania, a dopiero potem poszukaćć odpowiedniego projektu w katalogach lub zamówić indywidualny projekt u architekta (fot. Archipelag)

Przede wszystkim warto wspólnie ze wszystkimi członkami rodziny określić swoje oczekiwania. Z takiej narady powinno wyniknąć, ile łącznie metrów kwadratowych ma mieć dom, ile w nim ma być pokoi i łazienek, czy garaż ma być połączony z domem, czy też wolno stojący i ile samochodów będzie w nim parkować.

 

Wybierając dom z katalogu, należy uważnie przeanalizować jego kształt oraz wielkość. Budynki energooszczędne charakteryzują się zwartą bryłą i mają niewielką powierzchnię przegród zewnętrznych w stosunku do swej kubatury. Dlatego wybierajmy takie projekty, które mają potrzebną nam powierzchnię użytkową, a przy tym – jak najmniejszą powierzchnię ścian i dachu, przez które ucieka ciepło. Teoretycznie najlepszym rozwiązaniem byłyby domy w kształcie kuli lub sześcianu, bo miałyby najkorzystniejszy stosunek powierzchni do kubatury. Im bardziej odbiega projekt od tego modelu, im ma więcej przybudówek, wykuszy czy załamań dachu, tym jest dalszy od ideału, jakiego szukamy.

 

Dom o prostej, zwartej bryle będzie nie tylko bardziej energooszczędny, ale też tańszy od budynku skomplikowanego architektonicznie. Optymalnym rozwiązaniem z punktu widzenia kosztów budowy i eksploatacji jest dom parterowy z poddaszem użytkowym. Takie domy mają zwartą, ekonomiczną bryłę i powierzchnię ścian zewnętrznych mniejszą niż takiej samej wielkości dom parterowy, a zatem łatwiej zatrzymać w nich ciepło. Dom parterowy o takiej samej powierzchni, ale bez poddasza, będzie bardziej rozłożysty, z większym dachem. Będzie więc droższy i mniej energooszczędny.

 

Kto chce budować i żyć oszczędnie, a ma działkę wystarczająco dużą, że nie musi projektować piwnicy, powinien z niej zrezygnować. Piwnica – choć przydatna – może podnieść koszty budowy o 30–50 tys. zł, a podczas eksploatacji domu – zwiększać jego zapotrzebowanie na energię do ogrzewania. Zamiast tego lepiej wydzielić odpowiednio usytuowane pomieszczenie na parterze (jeśli ma ono mieć przeznaczenie gospodarcze – od północnej strony).

 

Mniejszych nakładów inwestycyjnych wymagać będzie też garaż wbudowany w bryłę domu, a jego przestrzeń – nawet nieogrzewana – będzie stanowiła bufor termiczny po tej stronie budynku, przy której jest usytuowany. Do samochodu nie trzeba będzie wychodzić przez drzwi zewnętrzne, a nad garażem zyskamy dodatkową przestrzeń użytkową (takie rozwiązanie wymaga sprawnej wentylacji mechanicznej co najmniej wywiewnej sterowanej czujnikiem tlenku węgla).

Jak wśród mnóstwa projektów gotowych znaleźć projekt domu energooszczędnego?

Trzeba szukać projektów, które zawierają jeden ze wskaźników informujących o zapotrzebowaniu domu na ciepło: najczęściej EP – wskaźnik zapotrzebowania budynku na energię pierwotną ze źródeł odnawialnych lub EK – wskaźnik zapotrzebowania budynku na energię końcową potrzebną do ogrzewania domu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami architekt nie ma obowiązku podawania takich informacji w projekcie. Aby dom można było uznać za energooszczędny:
EP . 90 kWh/(m²•rok),
EK . 70 kWh/(m²•rok).

Jakie warunki powinny spełniać przegrody zewnętrzne budynku energooszczędnego?

Fundamenty oraz podłoga na gruncie – zalecany współczynnik U = 0,15 [W/ (m²•K)]. Najlepszą i najłatwiejszą do ułożenia izolacją termiczną fundamentów są płyty z polistyrenu ekstrudowanego, które są „cieplejsze” od styropianu, ale niestety trzykrotnie od niego droższe.

 

Współczynniki przewodności cieplnej l wynoszą:

• styropianu – ok. 0,037 [W/(m•K)],
• polistyrenu ekstrudowanego – ok. 0,027 [W/(m•K)].

Oznacza to, że 5-centymetrowa płyta z polistyrenu ociepla tak samo jak płyta ze styropianu grubości 8–9 cm. Ponadto płyty z polistyrenu ekstrudowanego są praktycznie nienasiąkliwe, a więc nie szkodzi im bezpośredni kontakt z gruntem. Do osiągnięcia na ścianach fundamentowych i podłodze na gruncie wartości U = 0,15 wystarczy:
– 14 cm płyt z polistyrenu ekstudowanego,
– 20 cm płyt ze styropianu lub
– 45 cm keramzytu zagęszczonego.

 

Strop nad piwnicą – U = 0,30 [W/(m²•K). Taką wartość współczynnika U zapewniają następujące izolacje od zimnej strony stropu (czyli od strony piwnicy):
– polistyren ekstrudowany – 8 cm,
– styropian – 10 cm,
– wełna mineralna – 10 cm.
Warstwy te od spodu powinny być wykończone tynkiem cienkowarstwowym.

 

Ściany zewnętrzne – U zalecany 0,25 [W/(m²•K)]. Taką wartość osiąga się w różny sposób, zależnie od tego, czy ściana jest jedno-, dwu- czy trójwarstwowa.

 

Ściany trójwarstwowe. Warstwa nośna ma znikomy wpływ na izolacyjność termiczną, może więc być wykonana z materiału odpowiednio wytrzymałego, ale „zimnego”. Mogą to być bloczki wapiennopiaskowe, pustaki ceramiczne MAX (ze szczelinami ustawionymi prostopadle do długości ściany) lub beton komórkowy najcięższych odmian (murowany na spoiny pionowe i poziome). Izolacja termiczna – ze styropianu lub płyt wełny mineralnej – powinna mieć grubość 15–20 cm. Warstwa osłonowa – grubości 8–12 cm może być wykonana z cegieł klinkierowych, wapienno-piaskowych, betonowych lub ceramicznych. Taka konstrukcja ścian zewnętrznych eliminuje mostki termiczne.

 

Ściany dwuwarstwowe. Aby mogły uzyskać U mniejsze lub równe 0,25 [W/(m²•K)], powinny się składać z warstwy nośnej grubości 24 cm wykonanej z takich samych materiałów jak w ścianach trójwarstwowych oraz warstwy izolacji termicznej ze styropianu lub wełny mineralnej grubości 15 cm. Ocieplenie powinno być chronione siatką z włókna szklanego i tynkiem cienkowarstwowym lub osłonięte szalówką z desek albo sidingiem winylowym.

 

Ściany jednowarstowe. Współczynnik U L 0,25 [W/(m²•K)] mogą mieć ściany jednowarstwowe mające grubość 36–50 cm, wykonane z betonu komórkowego lub ceramiki poryzowanej lub ściany betonowane w deskowaniu traconym z pustaków styropianowych lub keramzytowych wypełnionych styropianem.

 

Uwaga! Podczas wznoszenia takich ścian ważna jest dokładność ich wykonania: jak najmniejsza grubość spoin cienkowarstowych (pogrubienie czyni z nich mostki cieplne) i wystarczająca grubość spoin z zaprawy termoizolacyjnej (ma granulki izolacyjne, które muszą mieć odpowiednią grubość).

 

Dach i stropodach – U = 0,2–0,15 [W/(m²•K)]. Izolację termiczną dachu wykonuje się zazwyczaj z wełny mineralnej. Dla uzyskania podanej wartości współczynnika U powinno jej być 20–30 cm – w dwóch lub trzech warstwach (grubości min. 8 cm każda), z których jedną powinny być ocieplone elementy konstrukcyjne. Warstwa wełny mineralnej grubości 30 cm w połaci dachu zapewnia współczynnik U poniżej 0,15 [W/(m²•K)].

 

Stolarka okienna – U = 1,1–0,8 [W/(m²•K)]. Należy sprawdzić podany w opisie technicznym projektu współczynnik przenikanie ciepła U całych okien; najlepiej by wynosił L 0,8 [W/(m²•K)]. Warto również zwrócić uwagę na liczbę nieotwieranych okien, są one bardziej szczelne niż oka otwierane, bo mają mniejszą powierzchnię ram, których izolacyjność cieplna jest słabsza niż szyb.

 

Drzwi zewnętrzne – należy sprawdzić w opisie technicznym projektu współczynnik przenikani ciepła U drzwi. Nie powinien on być większy niż 2,0 [W/(m²•K)]. Dodatkowo dla zmniejszenia strat ciepła przez drzwi wejściowe w domu energooszczędnym powinien być zaprojektowany wiatrołap, który będzie pełnił funkcję śluzy dla napływającego z zewnątrz zimnego powietrza. Wiatrołap powinien być zaprojektowany tak, aby wchodząc do domu, można było zamknąć drzwi zewnętrzne, zanim otworzy się wewnętrzne.

 

Pełny artykuł w PDF: Dobry projekt