Ring: 5 różnic między rurami miedzianymi a rurami z tworzyw

Budowanie domu to w dużej mierze sztuka dokonywania wyborów. Żeby ułatwić podjęcie decyzji, zestawiamy w czytelny sposób najważniejsze cechy dwóch popularnych rozwiązań – rur miedzianych i wykonanych z tworzyw sztucznych. Konfrontując ich zalety i wady w poszczególnych kategoriach, każdy będzie mógł zdecydować, na czym mu najbardziej zależy i powziąć ostateczną decyzję.

Jarosław Antkiewicz Data publikacji: 2017-03-13
Data aktualizacji: 2018-07-24

Posłuchaj tego artykułu

00:00

Newsletter

Zapisz się

1) MATERIAŁ

RURY MIEDZIANE	RURY Z TWORZYW
Miedź to w zasadzie jeden dość uniwersalny materiał. Te same rury mogą posłużyć do wykonania instalacji wody zimnej, ciepłej wody użytkowej, instalacji grzewczej, a nawet do ułożenia pętli ogrzewania podłogowego. Rury miedziane różnią się twardością i w efekcie sprzedawane są w sztangach lub zwojach. Przekłada się to na możliwości układania i kształtowania. Jednak zasadnicze cechy – np. odporność na temperaturę i substancje chemiczne – pozostaje taka sama. Wyraźnie odmiennym, mało jeszcze znanym rodzajem są cienkościenne rury miedziane w płaszczu z tworzywa sztucznego. Przeznaczone są do układania pętli ogrzewania podłogowego. Są tańsze (cieńsze ścianki to mniejsze zużycie miedzi), a płaszcz z tworzywa chroni przed korozyjnym działaniem wylewki podłogowej.	Potoczne określenie plastik obejmuje bardzo różne tworzywa sztuczne. W rzeczywistości rury mogą być: z czystych tworzyw sztucznych (polichlorek winylu, polietylen, polipropylen, polibutylen); wielowarstwowe, będące połączeniem tworzyw sztucznych z wkładką z folii aluminiowej (głównie polietylenowe PEX-Al-PE i polipropylenowe PP-stabi). Przekłada się to na możliwości ich wykorzystania, bo różnią je podstawowe cechy w rodzaju odporności na temperaturę, odporności na dyfuzję tlenu (ważne w instalacjach grzewczych), czy rozszerzalności pod wpływem zmian temperatury. Ponadto bardzo różnie wygląda kwestia ich układania i łączenia – rury mogą być sztywne, giętkie, klejone, zgrzewane, skręcane. Pod względem wykonawczym to różnice zasadnicze.

Miedź to w zasadzie jeden, za to uniwersalny materiał – tych samych rur można użyć do ciepłej i zimnej wody użytkowej oraz ogrzewania. (fot. Centrum Promocji Miedzi)	Plastikowymi określa się tak naprawdę bardzo odmienne rury – sztywne i giętkie, o różnej odporności na temperaturę i łączone na rozmaite sposoby. (fot. Pipelife)

2) RURY MIEDZIANE I Z TWORZYW - ZASTOSOWANIA

RURY MIEDZIANE	RURY Z TWORZYW
Najpopularniejsze przeznaczenie rur miedzianych to instalacje zimnej (pitnej) i ciepłej (c.w.u.) wody użytkowej. Rury miedziane są tu bardzo dobre – odporne na zarastanie kamieniem i wykazują właściwości bakteriostatyczne, czyli utrudniają namnażanie się bakterii. Miedź jest też powszechnie stosowana w instalacjach grzewczych. Rury stanowią doskonałą barierę dla przenikania (dyfuzji) tlenu, są gładkie, co oznacza małe opory przepływu. Ponadto sposób ich łączenia nie powoduje miejscowych przewężeń. W przypadku ogrzewania zaletą jest też odporność na wysoką temperaturę – nawet woda o temperaturze 100°C nie grozi uszkodzeniem rur, spadkiem ich wytrzymałości albo ich przyspieszonym starzeniem. W przypadku pętli ogrzewania podłogowego zaletą jest bardzo wysoka przewodność cieplna, jednak w praktyce nieco zmniejsza ją pokrycie rur tworzywem (stosowane żeby zapobiec korozji przy kontakcie z jastrychem).	W przypadku rur z tworzyw sztucznych tylko te wielowarstwowe (PEX-Al-PE i PP-stabi) są uniwersalne – można je stosować w instalacjach grzewczych oraz zimnej i ciepłej wody użytkowej. Ponadto wyłącznie rury warstwowe nadają się do instalacji grzewczych, bo warstwa aluminium zabezpiecza przed przenikaniem tlenu oraz ogranicza wydłużalność termiczną. Jednak ich odporność na wysoką temperaturę nie jest aż tak dobra, jak miedzi. Dlatego w układach z kotłem na paliwo stałe, gdzie temperatura wody w kotle może awaryjnie sięgnąć nawet 100°C, używa się często dwóch rodzajów rur – stalowych lub miedzianych bezpośrednio przy kotle, oraz wielowarstwowych od rozdzielacza do grzejników lub do wykonania pętli podłogowych. Pozostałe rodzaje rur plastikowych stosuje się tylko do wody użytkowej. Przy tym czysty polichlorek winylu (PVC) oraz polietylen (PE) nadają się wyłącznie do wody zimnej (ewentualnie do 40°C).

Woda, ogrzewanie, małe i duże obiekty – miedź jest sprawdzonym przez lata materiałem do najróżniejszych zastosowań. (fot. Centrum Promocji Miedzi)	Odpowiednie tworzywo do określonego zastosowania, to podstawowa reguła w przypadku rur plastikowych. Zwykłe PVC używa się z powodzeniem do instalacji wody zimnej od ponad pół wieku. (fot. Nibco)

3) RURY MIEDZIANE I Z TWORZYW - OGRANICZENIA

RURY MIEDZIANE

RURY Z TWORZYW

Miedzi nie powinno się stosować, gdy woda ma odczyn kwaśny (pH poniżej 7). W takich warunkach miedź koroduje, a woda niesie ze sobą wypłukane jony miedzi. Ewentualnie można wówczas zastosować specjalne rury, pokryte od wewnątrz warstwą cyny.

Z kolei w instalacjach ciepłej i zimnej wody nie należy łączyć miedzi ze stalą (z wyjątkiem nierdzewnej). Korozja dotyczy nie tylko miejsca bezpośredniego kontaktu tych metali, ale również kontaktu wody przepływającej wpierw, przez elementy miedziane z elementami stalowymi, np. zasobnikiem wody. Układ odwrotny – najpierw stal potem miedź – jest dobry, o ile nie ma pętli cyrkulacyjnej (krążenia wody).

Ponadto miedź koroduje w przyspieszonym tempie, mając kontakt z betonem, betonem komórkowym i cementem. To dodatkowy argument za tym żeby w instalacjach wodociągowych układać je w otulinie. Te z wodą ciepłą chronimy w ten sposób przed stratami ciepła, a w przypadku przewodów wody zimnej zapobiegamy wykraplaniu się na nich wilgoci z powietrza. Jeżeli zaś rury mają tworzyć pętle ogrzewania podłogowego, z oczywistych względów nie używamy otuliny termoizolacyjnej, lecz stosujemy rury w płaszczu z tworzywa sztucznego.

W przypadku tworzyw trzeba po prostu dobierać je odpowiednio do określonego zastosowania. Głównym ograniczeniem jest brak odporności niektórych z nich na wysoką temperaturę. Chodzi tu głównie o czysty (niemodyfikowany) PVC oraz PE. Do wody ciepłej nadaje się za to tzw. chlorowany polichlorek winylu (CPVC).

Polietylen (PE) z kolei nie nadaje się do wody ciepłej (ewentualnie do 40°C, przy spadku wytrzymałości na ciśnienie wody), za to jest odporny nawet na zamarznięcie wody w rurach. Lód, oczywiście, uniemożliwi przepływ, ale po jego rozmarznięciu wszystko wraca do normy. Polietylenowi nie grozi pęknięcie, bo zachowuje elastyczność nawet w temperaturze poniżej -50°C.

Za istotną zaletę trzeba za to uznać możliwość dowolnego łączenia w jednej instalacji różnych tworzyw sztucznych oraz tworzyw i metali (stal, miedź). Syntetyki są dla nich obojętne chemicznie, co ułatwia przerabianie lub rozbudowywanie już istniejących rurociągów. Stare i nowe rury nie muszą być takie same. Plastiki nie są też wrażliwe chemicznie na kontakt z jastrychem i betonem, jednak ze względu na ich dużą rozszerzalność termiczną trzeba przewidzieć możliwość kompensacji wydłużeń.

4) UKŁADANIE I ŁĄCZENIE W RURACH MIEDZIANYCH I Z TWORZYW

RURY MIEDZIANE	RURY Z TWORZYW
Rury z miedzi twardej, sprzedawane w sztangach, wymagają stosowania kształtek przy zmianie kierunku, trzeba też wykonać połączenia poszczególnych odcinków. Z kolei rury miękkie, w zwojach, po prostu się rozwija, a użycie kształtek jest ograniczone. W razie potrzeby da się bowiem wykonać nawet bardzo ciasne łuki, ukształtować elementy o nietypowym kącie itd. Rury nie mają przy tym pamięci kształtu – raz wygięte nie sprężynują i nie próbując wrócić do wcześniejszego ukształtowania. Samo cięcie nie jest trudne, o ile używa się specjalnego obcinaka do rur. Łączenie rur wykonuje się przez: lutowanie miękkie; lutowanie twarde (w wyższej temperaturze); z użyciem złączek zaprasowywanych. Zdecydowanie jest to zadanie dla fachowca, nie dla amatora. Wymaga nie tylko specjalistycznych narzędzi ale i umiejętności. Niefachowo zlutowanie miejsce może pęknąć albo zacząć korodować. Istotna cechą jest to, że prawidłowo wykonane połączenia nie zmniejszają średnicy wewnętrznej rur, co przekłada się na mniejsze straty ciśnienia. Pod wpływem zmian temperatury miedź rozszerza się znacznie mniej niż tworzywa, chociaż bardziej niż stal. Uwzględnienie kompensacji wydłużeń termicznych nie jest więc specjalnie kłopotliwe.	Rury sztywne wymagają użycia kształtek i odpowiednich złączek. Do tej grupy zaliczamy rury z PVC, CPVC, PP, PE. Chociaż te ostatnie nadają się do formowania łagodnych łuków. Z kolei wielowarstwowe PEX-Al-PE oraz polibutylenowe (PB) dają się kształtować, chociaż nawet używając specjalnych narzędzi, nie uzyskamy aż tak ciasnych łuków jak w przypadku miedzi. Rury plastikowe łączy się na wiele sposobów: klejenie – PVC i CPVC; zgrzewanie – PP i PP-stabi; złączki skręcane – PE; PB; PEX-Al-PE; złączki zaprasowywane – PEX-Al-PE. Połączenia jest w stanie wykonać nawet zręczny amator, trzymając się, oczywiście, zaleceń producenta systemu, bo krawędzie rur muszą być równo docięte, oczyszczone, a w rurach PEX-Al-PE wyprostowane za pomocą kalibratora. Zgrzewarki do rur można wypożyczyć nawet w marketach budowlanych. W przypadku połączeń trzeba uwzględnić fakt, że złączki do rur wielowarstwowych PEX-Al-PE powodują bardzo znaczne miejscowe przewężenia. Przy wysokim ciśnieniu wody nie jest to problemem, ale zdarza się też, że w niektórych okolicach ciśnienie wody wodociągowej jest bardzo słabe. Przy układaniu rur trzeba też koniecznie pamiętać o kompensacji wydłużeń termicznych.

Rur miedzianych nie należy stosować gdy woda ma kwaśny odczyn. Nie powinno się też łączyć miedzi i stali w jednej instalacji. (fot. Ekonet)	Odpowiedni system rur z tworzywa można dobrać do praktycznie każdego zastosowania. Istotną zaletą jest możliwość łączenia tworzyw z miedzią i stalą. (fot. Tycner)

5) RURY MIEDZIANE I Z TWORZYW - KOSZTY

RURY MIEDZIANE

RURY Z TWORZYW

Rury miedzianesą wyraźnie droższe od tych z tworzywa. Dla odmiany złączki i kształtki przeznaczone do lutowania są dość tanie.

Ponadto nawet jeżeli złączki i rury pochodzą od różnych producentów, z ich łączeniem nie powinno być problemu – występujące przy teoretycznie tych samych średnicach nominalnych drobne rzeczywiste różnice bez problemu zniweluje proces lutowania.

W przypadku miedzi nieco drożej kosztuje robocizna. Ponadto wykonawstwo zdecydowanie nie jest zadaniem dla amatora. Samodzielną pracą nic więc tu nie zaoszczędzimy.

Rury z tworzyw zwykle są dość tanie. Jednak koszty najczęściej podnosi konieczność użycia relatywnie drogich złączek. Nie warto jednak szukać oszczędności za wszelka cenę, wybierając najtańsze materiały, albo kompletując je od różnych producentów.

Niestety, najniższa cena zwykle idzie w parze z taką samą jakością. Ponadto rury i złączki, o teoretycznie tych samych wymiarach, ale pochodzące od różnych firm, mogą się różnić na tyle, że wykonane połączenia nie będą idealne.

Rury z tworzyw w większości sytuacji układa się nieco łatwiej niż miedziane, co obniża koszt robocizny. Ponadto, trzymając się instrukcji producenta, zdolny amator może wiele rzeczy wykonać samemu.

Przeczytaj także:

Ring: 7 różnic między podłogówką a grzejnikami

Jarosław Antkiewicz

Jarosław Antkiewicz

Człowiek wielu zawodów, instalator z powołania i życiowej pasji. Od kilkunastu lat związany z miesięcznikiem i portalem „Budujemy Dom”. W swojej pracy najbardziej lubi znajdywać proste i praktyczne rozwiązania skomplikowanych problemów. W szczególności propaguje racjonalne podejście do zużycia energii oraz zdrowy rozsądek we wszystkich tematach związanych z budownictwem.

W wolnych chwilach, o ile nie udoskonala czegoś we własnym domu i jego otoczeniu, uwielbia gotować albo przywracać świetność klasycznym rowerom.

Artykuły autora Wszyscy autorzy

Tagi

porównanie systemów

Komentarze

Budujemy Dom - porady budowlane i instalacyjne

16-03-2017 15:39

Rury w pętlach ogrzewania podłogowego są elementem przekazującym ciepło - z wody grzewczej do jastrychu (wylewki podłogowej). To ich podstawowa funkcja i w związku z tym ich dobra przewodność cieplna jest jak najbardziej pożądana. Szczególnie w systemach, w których temperatura ...

Gość Janusz Sawicki

16-03-2017 14:47

Pierwszy z brzegu przykład. "W przypadku pętli ogrzewania podłogowego zaletą jest bardzo wysoka przewodność cieplna" - akurat jest odwrotnie. Delta t dla zasilania i powrotu powinna być jak najmniejsza. Gdy jest inaczej - a tak będzie przy wysokiej przewodności cieplnej rury - podłoga ...

Redakcja

16-03-2017 10:52

@ Janusz Sawicki prosimy o konkrety, jeśli w artykule są błędy niezwłocznie je poprawimy.

Wiecej na Forum BudujemyDom.pl

Może Cię zainteresować